Przewlekłe zapalenie zatok: przyczyny i objawy. Leczenie przed ciążą

Przelekłe zapalenie zatok to jedna z dolegliwości, którą warto wyleczyć przed zajściem w ciążę. Nawracające zapalenie zatok to dolegliwość, na którą cierpi co piąta osoba w Polsce. Jakie są przyczyny, objawy i jak leczy się zapalenie zatok?

Spis treści

1. Jak rozpoznać zapalenie zatok?
2. Jak leczyć zapalenie zatok?
3. Czy można leczyć przewlekłe zapalenie zatok?
4. Nawracające zapalenie zatok: płukanie zatok Hydrodebriderem

Zapalenie zatok to dolegliwość, której nie powinno się lekceważyć. Powracający katar zatokowy może być niebezpieczny, zwłaszcza gdy planujesz powiększenie rodziny. Ciąża to nie najlepszy czas na rozwiązywanie przewlekłych problemów zdrowotnych. Nawet czasowo „uśpione” ognisko zapalne w dowolnym narządzie może w pewnych okolicznościach stać się źródłem ogólnego zakażenia i stanowić realne zagrożenie dla rozwijającego się dziecka.

Gdy jesteś w ciąży, dodatkowo obciążony organizm jest mniej sprawny, a odporność bywa osłabiona, dlatego choroba przewlekła o łagodnym dotąd przebiegu może przyjąć ostrą postać, wymagającą szybkich działań. Tymczasem w czasie ciąży bezpieczne, a zarazem skuteczne leczenie bywa znacznie utrudnione.

Wprawdzie w większości przypadków problemy z zatokami nie wymagają postępowania inwazyjnego, ale często wiążą się z przyjmowaniem leków niewskazanych dla przyszłych mam. Niektóre z nich uważane są za potencjalnie teratogenne, czyli sprzyjające wystąpieniu wad wrodzonych u płodu lub poronieniu. Dlatego lekarze apelują: nim rozpoczniesz starania o dziecko, zajmij się sobą.

Jak rozpoznać zapalenie zatok?

Oczywiście, nie ma potrzeby, byś z każdym kichnięciem zaraz pędziła do laryngologa. Pojawienie się kataru, częstego przecież towarzysza, to zazwyczaj znak, że system obronny zwalczający mikroby i inne zagrożenia zawarte w powietrzu (zanieczyszczenia, toksyny, a nawet zbyt niską temperaturę) sprawnie zadziałał. Rzecz w tym, że czasem, choćby w okresie jesienno-zimowym, czyli czasie wzmożonej aktywności wirusów, agresorów jest tak dużo, że ochronny mechanizm przestaje wypełniać swoje funkcje.

Podobny efekt może przynieść nasilony kontakt z alergenami, a nawet jednorazowy kontakt z wyjątkowo agresywną bakterią. Katar nie mija. Chociaż nawet już nie cieknie z nosa, wyraźnie dokucza. Gdy wydzielina staje się gęsta, zielonkawa, często w ogóle trudno usunąć ją z nosa, który staje się niedrożny, „zapchany”, a ty jedynie czujesz, że katar spływa po tylnej ścianie gardła – czas pomyśleć o szukaniu pomocy u specjalisty. Dla chorób zatok typowy jest też ból lub uczucie rozpierania w obrębie twarzoczaszki oraz upośledzenie węchu.

Rozwiązaniem problemu nie jest zakupienie w aptece specjalnego leku przeciwbólowego, łagodzącego takie dolegliwości. To jedynie doraźna pomoc, wystarczająca, gdy objawy mijają w ciągu 2–3 dni i zalecana, gdy czekasz na wizytę u laryngologa (skierowanie wydaje lekarz pierwszego kontaktu, on powinien też doradzić, jak postępować przed rozpoczęciem kompleksowego leczenia).

Nie lekceważ też kataru wodnistego, alergicznego. To od niego mogą zacząć się poważne problemy laryngologiczne. Alergii też nie próbuj leczyć samodzielnie, jedynie za pomocą doraźnych środków, dostępnych bez recepty. Wybierz się do lekarza pierwszego kontaktu, potem ewentualnie do alergologa. Niewykluczone, że zaleci on również konsultację u laryngologa.

Jak leczyć zapalenie zatok?

Już na podstawie rozmowy lekarz wstępnie będzie mógł rozpoznać zarówno ostre, jak i przewlekłe zapalenie zatok, ale o dalszym postępowaniu zadecyduje w oparciu o diagnostykę i skuteczność terapii.

Badanie laryngologiczne w przypadku podejrzenia problemów z zatokami obejmuje ocenę stanu górnych dróg oddechowych ze szczególnym uwzględnieniem badania jam nosa (rynoskopia), pozwalającego ocenić obrzęki w jamach nosa, rodzaj wydzieliny, a także wykluczyć zmiany dające podobne objawy (polipy nosa, nowotwory).

Dokładniejsze badanie jam nosa można wykonać dzięki bezbolesnym (chociaż niezbyt przyjemnym) badaniom endoskopowym, czyli z wykorzystaniem specjalnego wziernika z własnym źródłem światła.

Lekarz może również zlecić wykonanie badania mikrobiologicznego (posiew), by stwierdzić, jakie drobnoustroje są odpowiedzialne za proces chorobowy, a także jakimi środkami skutecznie je pokonać. Wszystkie te badania można przeprowadzić także u kobiety w ciąży (wykluczona jest jedynie coraz rzadziej stosowana diagnostyka radiologiczna). Niestety, możliwości wyboru dalszego postępowania w przypadku przyszłej mamy są znacznie ograniczone.

Uwaga! Jeśli twoje zmiany zapalne w zatokach są na tyle zaawansowane, że niewystarczające jest leczenie zachowawcze i konieczna okaże się operacja (zwykle z wykorzystaniem endoskopu), zaleca się odłożenie planów macierzyńskich na okres trzech do sześciu miesięcy po zabiegu.

Czy można leczyć przewlekłe zapalenie zatok?

Zdarza się, niestety dość często, że problemy z zatokami wracają, mimo zastosowania leczenia farmakologicznego, a nawet operacyjnego. Za główną przyczynę takich problemów uważa się niemożność całkowitego usunięcia opornych kolonii bakterii. Te, w sprzyjających warunkach, ponownie namnażają się i atakują górne drogi oddechowe. Jeśli nawracające problemy z zatokami to także twój kłopot, nie poddawaj się. Medycyna stale się rozwija, a nowe technologie docierają do Polski.

Nawracające zapalenie zatok: płukanie zatok Hydrodebriderem

Jednym z nowych i skutecznych sposobów leczenia przewlekłych stanów zapalnych zatok jest Hydrodebrider – urządzenie służące do płukania zatok podczas zabiegów operacyjnych, wspomagające typowe leczenie chirurgiczne i jednocześnie dające szansę na zmniejszenie liczby nawrotów choroby, gdy ich przyczyną są oporne bakterie. Innowacyjna konstrukcja Hydrodebridera pozwala na usunięcie bakterii z miejsc anatomicznych, w tym przyśrodkowej ściany i dna zatok szczękowych, co jest niemal nieosiągalne przy tradycyjnych metodach leczenia.

Metoda umożliwia też bezpośredni dostęp do zatok przynosowych oraz wypłukanie solą fizjologiczną bakterii i innych zmian pozapalnych, a zarazem usuwanie płynu z zatoki. Jak przekonuje prof. Henryk Skarżyński, to wielki postęp w terapii, gdyż zabieg jest bezbolesny, skuteczny, a sama procedura mieści się w trakcie typowego zabiegu operacyjnego. Obecnie w naszym kraju z Hydrodebridera mogą skorzystać jedynie pacjenci Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu w Kajetanach (www.ifps.org.pl). Warto jednak wiedzieć, że na konsultację do tego ośrodka może zgłosić się każdy, kto cierpi na problem zatokowy i dostał skierowanie do poradni otolaryngologicznej od lekarza rodzinnego lub lekarza innej specjalności mającego kontrakt z NFZ.

Nie ma rejonizacji. Jeśli okaże się, że wymagasz kompleksowej opieki, zostaniesz nią otoczona w poradni rynochirurgicznej – niezależnie od tego, gdzie mieszkasz. Obecnie w Kajetanach jest przeprowadzany program leczenia Hydrodebriderem pierwszej grupy pacjentów. Specjaliści są przekonani, że wyniki okażą się na tyle zadowalające, że procedura ta będzie wdrażana w następnych ośrodkach medycznych w Polsce.

Zatem, jeśli cierpisz z powodu nawracających, wyjątkowo uciążliwych i opornych w leczeniu zapaleń zatok, a zarazem planujesz zostać mamą, na pewno nie zaszkodzi rozważyć konsultacji w dobrym ośrodku. Kiedy będziesz już w ciąży, leczenie może okazać się spóźnione. Zresztą leczenie wspomagane Hydrodebriderem nie jest stosowane u ciężarnych (poza sytuacją zagrożenia życia). Jest szansa, że trwale rozwiążesz problem chorych zatok, a prawdopodobieństwo fizjologicznej ciąży bez powikłań wyraźnie wzrośnie.

miesięcznik "M jak mama"