Co warto wiedzieć o witaminach w ciąży? Wywiad z ginekologiem
Spotykasz sprzeczne informacje na temat suplementów w ciąży? Raz czytasz, że są niezbędne, innym razem - że ich przedawkowanie może być groźne? Spytaliśmy eksperta, co warto wiedzieć o witaminach i minerałach w ciąży? Wątpliwości rozwiewa dr Jacek Tulimowski, ginekolog położnik.
Spis treści
- Czy preparaty z witaminami i minerałami powinny przyjmować wszystkie ciężarne, czy tylko te, które mają złe wyniki badań?
- Czy to prawda, że przyjmowanie witamin w ciąży skutkuje tym, że dziecko rodzi się bardzo duże?
- Czy każdy suplement w ciąży powinien być konsultowany z lekarzem ? Nie można niczego kupić na własną rękę?
- Czy kwas DHA pochodzący z ryb jest tak samo wartościowy jak DHA z alg morskich? Które z tych suplementów są lepsze?
- Kiedy niezbędna jest suplementacja żelaza w ciąży?
- Co to jest metafolina? Czy lepiej stosować metafolinę niż kwas foliowy?
- Czy każda kobieta w ciąży musi przyjmować witaminę D3? Podobno nadmiar tej witaminy jest szkodliwy.
- Jakie suplementy powinny przyjmować przyszłe mamy stosujące dietę wegetariańską?
- Co warto przyjmować, aby zapobiegać bolesnym skurczom mięśni?
Czy preparaty z witaminami i minerałami powinny przyjmować wszystkie ciężarne, czy tylko te, które mają złe wyniki badań?
Jest kilka składników odżywczych o udowodnionym pozytywnym wpływie na ciążę, które powinny przyjmować – w określonych dawkach – wszystkie kobiety w ciąży. Do składników tych należą: kwas foliowy, kwas tłuszczowy DHA (jeden z kwasów omega-3), witamina D3 i jod.
Natomiast wszystkie inne witaminy i minerały – w tym np. tak popularne suplementy ciążowe jak żelazo – powinny przyjmować tylko te przyszłe mamy, które mają ich za mało. Jeśli kobieta stosuje bardzo bogatą, różnorodną dietę i ma dobre wyniki badań, nie powinna stosować preparatów wielowitaminowych, które mają po kilkanaście czy więcej składników.
Ale te cztery wymienione składniki muszą być suplementowane, bo ich uzupełnienie z diety jest trudne lub niewystarczające.
Czy to prawda, że przyjmowanie witamin w ciąży skutkuje tym, że dziecko rodzi się bardzo duże?
Tak. Udowodniono, że duże dawki witamin stosowane od początku ciąży mają związek z porodami dzieci o wadze urodzeniowej powyżej 4 kg. To również jest argument za tym, żeby nie zażywać suplementów witaminowych bez potrzeby. Wszelkie preparaty tego typu należy przyjmować po konsultacji z lekarzem.
Czy każdy suplement w ciąży powinien być konsultowany z lekarzem ? Nie można niczego kupić na własną rękę?
W zasadzie każdą suplementację powinno się uzgodnić z lekarzem. Ale są pewne wyjątki. Na przykład stosowanie kwasu foliowego jest tak oczywiste i bezpieczne w standardowej dawce (0,4 mg dziennie), że lepiej od razu – gdy tylko zorientujesz się, że jesteś w ciąży – kupić i łykać tabletki, niż czekać do wizyty lekarskiej (zwłaszcza gdy trzeba czekać długo).
Korzyści z przyjmowania kwasu foliowego są tak duże, a ryzyko przedawkowania tak małe, że nie ma się nad czym zastanawiać. Podobnie możesz postąpić w przypadku, gdy lekarz – co się czasem zdarza, niestety – nie zadba o to, abyś przyjmowała wszystko, co trzeba. Oczywiście pod warunkiem, że masz wiedzę, co należy stosować i w jakich dawkach.
Przypominam, że zgodnie z zaleceniami grupy ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego każda ciężarna powinna przyjmować:
- kwas foliowy – 0,4 mg dziennie do końca II trymestru,
- wit. D3 – 800–1000 IU (20–25 µg) w II i III trymestrze,
- jod – 150 µg dziennie przez całą ciążę
- oraz kwas DHA – 200 mg dziennie, a w przypadku niskiego spożycia ryb – 500 mg dziennie przez całą ciążę.
Czytaj: Prawdy i mity o DHA. Co musisz wiedzieć o tym kwasie tłuszczowym w ciąży?
Jakie witaminy i minerały są potrzebne w 1 trymestrze ciąży?
Czy kwas DHA pochodzący z ryb jest tak samo wartościowy jak DHA z alg morskich? Które z tych suplementów są lepsze?
Jeśli chodzi o właściwości kwasu DHA, jest on tak samo wartościowy – zarówno ten pochodzący z ryb, jak i z alg. Kontrowersje dotyczą zaś tego, czy w kapsułkach pochodzenia rybnego mogą być też obecne szkodliwe w ciąży metale ciężkie (np. rtęć), ale nie ma tu jednoznacznej odpowiedzi.
Oczywiście producenci preparatów z alg będą podkreślać, że ich produkty są bezpieczniejsze, ale przecież nie można zakładać, że wszystkie ryby morskie są zanieczyszczone, bo to nieprawda. Poza tym producenci kapsułek z olejem rybim też – trzeba w to wierzyć – sprawdzają, czy wykorzystywane ryby są wolne od zanieczyszczeń, bo jest to w ich interesie.
Skoro lekarze i dietetycy zalecają jedzenie ryb w ciąży, to nie ma powodu unikać suplementów pochodzenia rybnego. Ale jeśli nie znosisz rybiego zapachu albo jesteś wegetarianką, możesz oczywiście wybrać suplement, w którym DHA pochodzi z alg, czyli glonów morskich.
Kiedy niezbędna jest suplementacja żelaza w ciąży?
O tym zawsze decyduje lekarz prowadzący ciążę. A decyzję podejmuje na podstawie wyników badania morfologii krwi. Według rekomendacji PTG kobiecie ciężarnej zagrożonej anemią (o niskim poziomie hemoglobiny) należy zalecić suplementację żelaza w dawce 30 mg dziennie.
Natomiast kiedy anemia zostanie już potwierdzona (hemoglobina spadnie poniżej 11 g/dl) – wówczas taka przyszła mama powinna przyjmować 60–120 mg żelaza w ciągu doby. Dokładną dawkę zaleci lekarz.
Co to jest metafolina? Czy lepiej stosować metafolinę niż kwas foliowy?
Metafolina to czynna forma kwasu foliowego, która jest łatwiej i szybciej przyswajana przez organizm. Zalecana jest przede wszystkim dla tych kobiet, które z powodu defektu enzymatycznego gorzej przyswajają kwas foliowy.
Defekt ten występuje – według szacunków – nawet u połowy kobiet, z czego 40 proc. kobiet przyswaja o około 30 proc. mniej kwasu foliowego, a 10 proc. – aż o 70 proc. mniej. Jednak nie zaleca się całkowitego zastąpienia kwasu foliowego metafoliną, tylko stosowanie obu tych form folianów jednocześnie.
Czytaj: WADA CEWY NERWOWEJ. Kwas foliowy obniża ryzyko wystąpienia choroby?
Witamina D – prawie jak hormon. Jakie są właściwości i funkcje witaminy D3?
Czy każda kobieta w ciąży musi przyjmować witaminę D3? Podobno nadmiar tej witaminy jest szkodliwy.
W całej północnej Europie, a więc także w Polsce, przez pół roku – od października do marca włącznie – skóra w ogóle nie produkuje witaminy D3, nawet w bardzo słoneczne dni. A biorąc pod uwagę, że w diecie jest tej witaminy niewiele (najwięcej w mięsie i tłuszczu ryb), suplementacja jest najskuteczniejszym sposobem na jej uzupełnienie.
Trzeba pamiętać, że to witamina ważna nie tylko dla rozwoju kości dziecka, ale w ogóle dla jego zdrowia w przyszłości, bo ma wpływ na wiele procesów życiowych i zapobiega wielu chorobom cywilizacyjnym. Objawy przedawkowania witaminy D3 spotykane są sporadycznie, natomiast skutki jej niedoboru mogą być bardzo poważne, a w Polsce – jak wynika z badań – niedobór występuje u ponad 90 proc. populacji, w tym u kobiet ciężarnych.
Dlatego warto wziąć sobie do serca zalecenia specjalistów i pamiętać, aby od II trymestru do końca ciąży codziennie przyjmować 20–25 µg tej witaminy.
Jakie suplementy powinny przyjmować przyszłe mamy stosujące dietę wegetariańską?
Nie ma reguły, że wszystkie wegetarianki powinny przyjmować określone suplementy, bo nie wszystkie odżywiają się tak samo. Faktem jest, że kobiety ciężarne niejedzące w ogóle produktów pochodzenia zwierzęcego są bardziej narażone na niedobory żelaza, kwasów omega-3, cynku i witaminy B12 – i na te składniki odżywcze wegetarianki powinny zwrócić szczególną uwagę.
Dodatkowa suplementacja w takiej sytuacji powinna być indywidualnie dopasowana przez lekarza, który – znając dietę pacjentki i jej wyniki badań – zdecyduje, co i w jakich ilościach należy uzupełniać.
Co warto przyjmować, aby zapobiegać bolesnym skurczom mięśni?
Pierwiastkiem, który obniża kurczliwość mięśni i reguluje przewodnictwo nerwowo-mięśniowe jest magnez. To właśnie objawem niedoboru magnezu są bolesne skurcze mięśni. Występują one w ciąży dość często, bo w tym okresie nawet dwukrotnie wzrasta zapotrzebowanie organizmu na ten pierwiastek i wielu przyszłym mamom trudno je zaspokoić samą dietą.
W stanach niedoboru magnezu zaleca się doustną suplementację w dawce od 200 do 1000 mg na dobę – dokładną ilość warto omówić ze swoim lekarzem.
Czytaj: Witaminy z grupy B w ciąży - jak witaminy z grupy B wpływają na rozwój płodu?
miesięcznik "M jak mama"
