Gastroskopia u dzieci - kiedy jest konieczna? Charakterystyka i przebieg badania

Gastroskopia u dzieci może być wykonywana z różnych powodów – jednymi ze wskazań do przeprowadzenia tego badania są m.in. uporczywe bóle brzucha czy niewyjaśniony spadek masy ciała. Rodzice, których dzieciom zalecana jest gastroskopia, zazwyczaj mają wiele obaw – czy rzeczywiście uzasadnionych? Czy gastroskopia u dziecka jest badaniem bezpiecznym? Po jakim czasie od jej wykonania mały pacjent w pełni powraca do swojej formy?

Gastroskopia i konieczność jej wykonania budzą zazwyczaj różnego rodzaju obawy – i to zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Pacjenci obawiają się chociażby związanego z nią ewentualnego bólu. Prawda jest jednak taka, że rzeczywiście badanie to przyjemne nie jest, aczkolwiek zazwyczaj, dzięki zastosowaniu znieczulenia, dolegliwości bólowe podczas jego przeprowadzania są nieznaczne lub nawet w ogóle nie występują.

W trakcie gastroskopii możliwe jest dokonanie oceny początkowych elementów przewodu pokarmowego, którymi są przełyk, żołądek oraz wstępny fragment jelita cienkiego, czyli dwunastnica. Kiedy jednak w ogóle zachodzi konieczność wykonania gastroskopii u dziecka?

Spis treści:

• Wskazania do gastroskopii u dzieci
• Czy u każdego dziecka można wykonać gastroskopię?
• W jakim wieku można przeprowadzić gastroskopię?
• Przygotowanie do badania
• Jak przebiega gastroskopia u dziecka?
• Ile trwa gastroskopia u dziecka
• Jak zadbać o dziecko po gastroskopii?
• Czy gastroskopia u dziecka jest bezpieczna? 

Wskazania do gastroskopii u dzieci

Gastroskopia jest badaniem w pewien sposób inwazyjnym, w związku z czym zlecana jest ona u dzieci tylko wtedy, kiedy rzeczywiście zachodzi taka konieczność. Wśród problemów, które mogą stanowić wskazania do gastroskopii u dzieci, wymienić można:

• przewlekłe bóle brzucha u dziecka o niejasnej przyczynie,
• częste występowanie zgagi,
• niewyjaśniony spadek masy ciała lub brak oczekiwanego przyrostu masy ciała,
• anemia u dziecka,
• częste występowanie biegunek (szczególnie w połączeniu z niedożywieniem),
• uporczywe wymioty (szczególnie, jeżeli obecna jest w nich krew),
• zaburzenia połykania (takie jak np. dysfagia, czyli utrudnione przełykanie czy odynofagia, czyli stan, gdzie połykaniu towarzyszy ból),
• podejrzenie wystąpienia u dziecka różnych schorzeń gastroenterologicznych, np. zapalnych chorób jelit lub celiakii.

W przypadku wyżej wymienionych problemów gastroskopia u dziecka jest przeprowadzana w trybie planowym. Możliwe jest jednak i to, że badanie będzie wykonane w trybie pilnym – tak zdarza się m.in. wtedy, kiedy dziecko połknie jakiś przedmiot lub wtedy, kiedy spożyje ono jakieś żrące substancje.

Czy u każdego dziecka można wykonać gastroskopię?

Istnieje kilka przeciwwskazań do przeprowadzenia gastroskopii u dziecka – są nimi m.in.:

• niewydolność oddechowa,
• znaczne zaburzenia krzepnięcia krwi czy rytmu serca
• niedawne przebycie jakiejś operacji w obrębie jamy brzusznej.
• Badania nie wykonuje się również – w przypadku, kiedy miałoby ono zostać przeprowadzone w trybie planowym – wtedy, kiedy pacjent ma infekcję.

W jakim wieku można przeprowadzić gastroskopię?

Innym jednak zagadnieniem, które z pewnością interesuje wielu rodziców, jest to, czy gastroskopię wykonuje się od jakiegoś konkretnego wieku. Tak naprawdę – jeżeli istnieją ku temu wskazania – badanie to przeprowadzić można u malucha w dowolnym wieku. Warunkiem jest tutaj jedynie posiadanie przez placówkę aparatury o odpowiednich dla najmniejszych dzieci rozmiarach.

Zobacz: 

Choroba Leśniowskiego-Crohna - zapalenie jelit u dzieci

Biegunka u dzieci. Przyczyny i leczenie rozwolnienia u dzieci

Zapalenie jelit u dzieci: rodzaje, objawy i leczenie

Przygotowanie do badania

Szczęśliwie przygotowania do gastroskopii nie są szczególnie trudne. Konieczne jest przede wszystkim przybycie na badanie na czczo – ostatni posiłek powinien zostać spożyty najpóźniej 6-8 godzin przed badaniem (aby możliwa była dokładna ocena żołądka, musi on być po prostu pusty).

Idealną sytuacją jest ta, gdzie gastroskopia u dziecka jest wykonywana w godzinach porannych – czasami jednak badanie może być zaplanowane na zdecydowanie późniejszą godzinę, np. na 16:00. W takim wypadku nie ma konieczności przetrzymywania malucha przez cały dzień bez jedzenia – można mu podać, najlepiej wczesnym rankiem (w okolicach godziny 6:00-8:00) lekkie śniadanie.

Jak przebiega gastroskopia u dziecka?

Pierwszą rzeczą, od której rozpoczyna się całe badanie, jest znieczulenie. U dorosłych najczęściej wykorzystywane jest znieczulenie miejscowe, u dzieci jednak – ze względu chociażby na znaczny, przeżywany przez nie stres – dość często gastroskopię wykonuje się w znieczuleniu ogólnym. Dopiero po tym następuje przejście do zasadniczego etapu badania.

Pacjentowi zakładany jest ustnik, a następnie wprowadzana przez usta jest elastyczna rurka gastroskopu. Przyrząd wyposażony jest w elementy umożliwiające manewrowanie wprowadzoną rurką, oprócz tego w jego skład wchodzi układ obrazujący – dzięki temu lekarz, na podłączonym monitorze, może oceniać wygląd czy to przełyku, czy też żołądka badanego.

Gastroskopia u dziecka może polegać na samych właśnie tylko oględzinach elementów przewodu pokarmowego, czasami jednak – np. przy podejrzeniu celiakii – pobierane mogą być wycinki do badań histopatologicznych. Konieczność pobrania podczas badania materiału tkankowego może wzbudzać niepokój u rodziców, nie ma jednak tak naprawdę czego się obawiać – próbki pobierane są z wykorzystaniem niewielkich szczypczyków, a samo ich uzyskiwanie jest niebolesne.

Ile trwa gastroskopia u dziecka?

Czas trwania gastroskopii bywa różny, zależy on chociażby od tego, czy i jakie patologie zostaną wykryte u badanego. Zazwyczaj jednak przeprowadzenie badania zajmuje około 15-30 minut.

Jak zadbać o dziecko po gastroskopii?

Po wykonaniu gastroskopii, dziecko przez pewien czas – zwykle sięgający około jednej do dwóch godzin – przebywa na sali obserwacyjnej. Później jednak, tego samego dnia, wraca ono do domu. W dniu badania bardzo ważne jest jedno – odpoczynek.

Jeżeli zaś chodzi o pokarmy i płyny, to pić zasadniczo można wtedy, kiedy już całkowicie przestanie działać znieczulenie. W przypadku posiłków, szczególnie w dniu badania, trzeba zachować pewną ostrożność – najkorzystniejsze są wtedy lekkie, łatwostrawne pokarmy, np. zupa czy galaretka.

Ogólnie najczęściej dziecko powraca do pełnej formy, umożliwiającej mu podejmowanie typowych aktywności (takich jak np. zabawa czy uczęszczanie do szkoły) następnego dnia po gastroskopii.

Czy gastroskopia u dziecka jest bezpieczna?

Rodziców malucha, u którego ma być wykonane badanie, można uspokoić – gastroskopia u dziecka jest uznawana za bezpieczne badanie. Oczywiście możliwe jest wystąpienie po niej różnych powikłań, takich jak np. perforacja (przedziurawienie) przełyku czy krwawienie z przewodu pokarmowego, jednakże są one rzadkie.

Zdecydowanie częściej pojawiają się u pacjentów inne problemy, takie jak m.in. ból gardła, nudności i wzdęcia czy bóle brzucha. Tego rodzaju dolegliwości są niejako spodziewane (ból gardła może wynikać z jego podrażnienia przez gastroskop, wzdęcia mogą być z kolei skutkiem tego, że podczas badania do przewodu pokarmowego wtłaczane jest powietrze) i tak naprawdę – dopóki nie przybierają one dużego natężenia – nie powinny niepokoić, ponieważ w krótkim czasie po wykonaniu gastroskopii u dziecka dochodzi do ich ustąpienia.