Zabawa z dzieckiem kluczem do poznania świata

Wiedzieć jak bawić się z dzieckiem to nie wszystko. Pamiętaj, że główną rolą zabawy jest dostarczanie mu prawdziwej radości z kontaktu z kochającym opiekunem. Do prawidłowego rozwoju dzieci potrzebują miłości, poczucia bezpieczeństwa i właśnie zabawy. Jednak same zabawki nie są w stanie zastąpić maluchom nauczyciela, a starszym dzieciom kontaktów z rówieśnikami. Kiedy obserwujemy bawiące się dzieci, łatwo zauważyć, z jaką powagą traktują one zabawę.

Spis treści

1. Rodzic nauczycielem
2. Podstawowe zasady dobrej zabawy:
3. Czym się bawić?
4. Co może przeszkadzać dzieciom  w zabawie?

Dzieje się tak dlatego, że jest to jedna z najważniejszych czynności w ich życiu, klucz do uczenia się, aktywność, dzięki której zdobywają doświadczenia i nowe umiejętności. To właśnie poprzez zabawę maluchy poznają świat, uczą się relacji z innymi ludźmi, zyskują wiarę we własne siły i możliwości. Są to ważne elementy rozwoju inteligencji młodego człowieka, który dzięki zabawie przygotowuje się do dorosłego życia. Ponieważ zabawki nie zawsze dostarczają odpowiednich bodźców, dziecko samo poszukuje w swoim otoczeniu przedmiotów, z którymi może eksperymentować. Aby wpasować się w dziecięcy świat, nowy samochodzik musi niekiedy zmienić kolor w starciu z farbami, a piękna lalka fryzurę, jeśli maluch zechce sprawdzić, do czego mogą służyć nożyczki. Szukanie, w jaki sposób można wykorzystać różne przedmioty jest zgodne z naturą dziecka, które dzięki temu rozwija się i zaspokaja ciekawość.

Czy zabawki mogą przeszkadzać? Tylko wtedy, gdy stają się ograniczeniem, kiedy zasypując nimi malucha, mówisz: „Masz tyle zabawek, przestań bawić się tym telefonem… (ulubionym przedmiotem, ale nie zabawką)”. Zanim kupisz więc następną przemyśl, czy będzie dla dziecka dość atrakcyjna. Czy zapewni rozwój jego wyobraźni i nauczy nowych umiejętności. Dobre są te zabawki, które w czasie zabawy można łączyć z innymi przedmiotami - umożliwia to stymulację wszystkich zmysłów. Pozwól dziecku mieć własne pomysły na wykorzystanie zabawek. Dbaj tylko, by to odkrywanie świata odbywało się w bezpieczny sposób.

Rodzic nauczycielem

Pierwsze pięć lat życia to ważny okres dla przyszłości dziecka. Gromadzi ono wtedy doświadczenia i nabywa umiejętności, z których będzie korzystało w trakcie dalszej edukacji, jak i w całym dorosłym życiu. Rodzic jest wówczas najważniejszym przewodnikiem i nauczycielem. Oprócz miłości, zapewnienia dziecku poczucia bezpieczeństwa i zaspokojenia jego podstawowych potrzeb, musi w tym czasie stworzyć mu optymalne warunki do rozwoju.Dorosły powinien nauczyć dziecko, w jaki sposób się bawić, stać się dla niego wzorem do naśladowania i wchodząc w określone role, przekazywać wiedzę o świecie i relacjach między ludźmi. Pamiętaj, że wspólne zajęcia wzmacniają także więź emocjonalną, a czas przeznaczony na nie to inwestycja w przyszłość. Zabawa i aktywność dorosłych zmienia się na każdym etapie rozwoju dziecka. Początkowo dostarczasz maluchowi przedmiotów z otaczającego go świata, by mógł je poznać. W miarę rozwoju nabywa on umiejętności samodzielnego poszukiwania zabawek i coraz lepiej się nimi posługuje. Na tym etapie twoja rola polega na wskazywaniu nowych sposobów ich wykorzystywania. Warto przy tym pamiętać, by stawiać przed małym człowiekiem zadania tylko nieznacznie przekraczające jego możliwości. Znakomity rosyjski psycholog Lew Wygotski tak radził rodzicom: „nie myśl o tym, co dziecko może zrobić dziś, ale co może osiągnąć jutro”. Ważne, by dać mu okazję do poruszania się w otoczeniu, w którym ma zapewnione różnorodne doznania. To, oczywiście, nie musi być pokój pełen zabawek, ale również innych rzeczy, które mogą się nimi stać. Kolejnym etapem jest zabawa w naśladowanie. Dziecko najchętniej korzysta wtedy z przedmiotów, którymi na co dzień posługują się rodzice i w ten sposób zdobywa cenne umiejętności ze świata dorosłych.

Podstawowe zasady dobrej zabawy:

• zabawa jest nauką, jeśli wynika z naturalnej potrzeby dziecka – nigdy go do niej nie zmuszaj
• w zabawie pozwól maluchowi osiągnąć sukces – wzmacnia to wiarę we własne siły
• dostosuj ją do możliwości dziecka – zbyt trudne zadania powodują niepotrzebny stres i zniechęcają je, zbyt łatwe – słabo stymulują jego rozwój
• umiarkowanie pomagaj w zabawie – postaraj ograniczyć się do niezbędnego minimum, by dziecko uczyło się niezależności
• dawaj jasne i zrozumiałe instrukcje – pokaż i powiedz, w jaki sposób wykonać daną czynność
• namawiaj dziecko do myślenia i pobudzaj jego ciekawość
• nagradzając malucha za wykonane zadanie, wytłumacz, co zrobił dobrze i dlaczego
• zawsze uwzględniaj w zabawie zainteresowania i predyspozycje dziecka

Czym się bawić?

Wszystkim! Poszukując nowych doświadczeń, dzieci zachowują się jak mali odkrywcy – zawsze i wszędzie znajdą coś do zabawy. Ich fantazja może przeobrazić każdą rzecz w coś innego. Dlatego tak istotne jest podsuwanie im ciekawych zabawek, nie zapominając o tym, by były jednocześnie:

• bezpieczne
• dostosowane do możliwości dziecka (pomocne są oznaczenia)
• dostarczające wielu wrażeń zmysłowych (kolorowe, o różnej fakturze, wydające dźwięki)
• wspierające rozwój ruchowy (jeździki, samochody, zabawki na sznurku)
• umożliwiające doskonalenie umiejętności manualnych (układanki, klocki)
• pozwalające na twórczą aktywność (materiały plastyczne)
• wspierające rozwój mowy (książeczki)
• pozwalające naśladować czynności dorosłych (przedmioty przypominające te codziennego użytku)

Dzieci mogą też same tworzyć zabawki (wspólnie z rodzicami). Jest to dobry sposób, by rozwijać ich wyobraźnię i nakłaniać do twórczego myślenia, np. poprzez budowanie z kartonu domku dla lalek, makiety miasta, robienie kukiełek z drewnianych łyżek kuchennych.

Co może przeszkadzać dzieciom  w zabawie?

• zbyt duża liczba przedmiotów – dzieci w takiej sytuacji nie są w stanie skupić się na konkretnej zabawce i odpowiednio jej wykorzystać
• brak urozmaicenia – maluchy potrzebują różnych rzeczy, by móc w pełni rozwijać swoje umiejętności
• brak możliwości eksperymentowania – pamiętajmy, że plastikowe klocki mogą stać się dla dziecka pięknym statkiem towarzyszącym mu w kąpieli
• zbyt duży wpływ rodzica na zasady zabawy – może to ograniczać twórcze myślenie i niezależność
• zbyt wiele czasu spędzanego przed telewizorem i komputerem – może to zniechęcać dziecko do samodzielnego poszukiwania kontaktu z dorosłymi i rówieśnikami.