Kolana szpotawe u dziecka - zapobieganie, diagnoza i leczenie

Kolana szpotawe to częsta wada występująca u dziecka. Sprawdź jak im zapobiegać i leczyć. Krzywe nogi, kolana rozchodzące się w kształcie litery „O” i stopy skierowane do wewnątrz, to typowe objawy szpotawych kolan. O ile u roczniaka nie muszą jeszcze wzbudzać niepokoju, o tyle u starszego dziecka swobodnie stawiającego kroki - już tak. Szpotawość nie znaczy koślawość. Kolana szpotawe (kształt "O") stoją na drugim biegunie z kolanami koślawymi (kształt "X") i do tego występują częściej niż tamta wada. Oto, co warto wiedzieć o szpotawości kolan.

Spis treści

1. Kiedy kolana szpotawe trzeba leczyć?
2. Jak zapobiegać szpotawości kolan?
3. Szpotawe kolana: diagnoza i leczenie

Kolana szpotawe to wada, którą może się pochwalić niemal każdy noworodek. Zwykle są one wynikiem barku miejsca w jamie macicy (dziecko musi wykręcać nóżki i zakładać je na siebie). W późniejszym wieku wadę może powodować krzywica i niedobór witaminy D. Łagodna szpotawość z biegiem czasu ulega samoistnej korekcji i większość dzieci na bilansie dwulatka (a najpóźniej w wieku trzech lat) ma już prawidłowo zbudowane nogi.

Kiedy kolana szpotawe trzeba leczyć?

W przypadku kolan szpotawych zniekształcenie zazwyczaj jest obustronne. Gdy więc noworodek rodzi się z tylko jedną zakrzywioną nogą, można podejrzewać zmiany w kości spowodowane urazem okołoporodowym lub dziedziczną zwyrodnieniową chorobą kolana. Taka wada wymaga leczenie specjalistycznego pod okiem ortopedy.Sytuacja komplikuje się również wtedy, gdy szpotawe kolana pojawiają się dopiero po narodzinach i pogłębiają w pierwszych latach życia dziecka. Przyczyną może być choroba Blounta, objawiająca się zaburzeniem w działaniu płytki wzrostowej.Ale uważa się, że za szpotawość kolan u dzieci odpowiada przede wszystkim krzywica - schorzenie spowodowane niedoborem witaminy D potrzebnej do prawidłowego wchłaniania wapnia, który wzmacnia kości i odpowiada za prawidłowy rozwój kośćca.Szpotawe kolana występuje również u dzieci zdrowych, lecz z nadwagą, którym rodzice zbyt wcześnie pozwolili stawać na nóżki oraz chodzić. W ich przypadku ciężar ciała okazał się za wielkim obciążeniem dla miękkiego kośćca.

Jak zapobiegać szpotawości kolan?

O ile przed dziedziczną szpotawością lub chorobą Blounta nie można dziecko uchronić, o tyle na pewno można zapobiec rozwojowi krzywicy. I to w dość prosty sposób. Nie tylko niemowlę, ale również starsze dziecko powinno przyjmować zalecaną przez pediatrę ilość witaminy D (zwykle 400 j.m. witaminy D w kropelkach lub ampułkach; wyjątkiem niemowlęta karmione mlekiem modyfikowanym wzbogaconym o witaminę D). Ale uwaga! Nadmiar witaminy D jest groźny - może powodować uszkodzenia wątroby i schorzenia nerek. Najczęstszymi objawami przedawkowania witaminy D są biegunka, brak apetytu, napięcie mięśniowe, nadpobudliwość albo przesadne zmęczenie.W profilaktyce kolan szpotawych warto pamiętać również o dopilnowaniu, by dziecko stopniowo zdobywało umiejętności chodzenia, czyli zanim stanie na nóżki, raczkowało. Jeśli zaś niemowlę ma nadwagę, należy skonsultować wczesne stawanie na nóżki z pediatrą lub ortopedą.

Szpotawe kolana: diagnoza i leczenie

Pediatra w trakcie rutynowej wizyty kontrolnej ocenia budowę nóżek dziecka. Jeśli coś go zaniepokoi, zaleci wizytę u ortopedy. Oprócz tego każde dziecko, które samodzielnie i sprawnie chodzi, czyli około 2. urodzin, powinno przyjść kontrolę u ortopedy. To on oceni, czy ewentualne zakrzywienie nóg samoistnie się wyprostuje, czy należy przeprowadzić kolejne badania oraz zalecić leczenie. Zwykle rozstrzygające jest badania RTG oraz oznaczenie poziomu witaminy D w krwi.W przypadku podejrzenia wady u dziecka, lekarz przeprowadza również szczegółowy wywiad rodzinny. Może zapytać cię o choroby występujące u bliskich dziecka (szpotawość bywa dziedziczna), ewentualne urazy przy porodzie oraz sposób odżywiania (czy dieta nie jest uboga w witaminę D i wapń). Po postawieniu diagnozy, dziecko ze szpotawością kolan powinno być regularnie kontrolowane przez lekarzy. Zalecane są wizyty zarówno u ortopedy, jak i pediatry. Co kilka miesięcy wykonuje się badania krwi, by oznaczyć poziom witaminy D w organizmie. Poza tym poddawane jest leczeniu w zależności od przyczyny wystąpienia choroby. Zwykle zalecana jest fototerapia, która pobudza wytwarzanie witaminy D przez skórę. Natomiast rodzice, poinstruowani przez kinezjoterapeutów z oddziału ortopedycznego, mogą sami masować dziecku nóżki oraz proponować mu odpowiednie ćwiczenia.Jeśli wada nie ustąpi, konieczne bywa leczenie, np. z wykorzystaniem aparatu ortopedycznego. W skrajnych przypadkach, przeprowadzana jest operacja naprawiająca zniekształconą strukturę kolana. (Zabieg chirurgiczny zwykle jest zalecany przy chorobie Blounta - ustawienie nóg we właściwym położeniu zapobiega trwałemu uszkodzeniu stawów kolanowych kończących się inwalidztwem).