Mierzenie temperatury niemowlaka w odbycie. Ekspert wyjaśnia, jak to zrobić prawidłowo i bezpiecznie

Wysoka temperatura to zwykle sygnał choroby. Jak zmierzyć gorączkę u niemowlaka w odbycie i kiedy podać dziecku leki na gorączkę? Jak to zrobić bezpiecznie? Rozmawiamy o tym z dr. n. med. Markiem Pleskotem, specjalistą pediatrą.

Są różne metody mierzenia gorączki u niemowląt dają bowiem różne wyniki. Jeśli pod pachą albo w ustach, to wynik nie będzie miarodajny, bo tak mierzy się gorączkę u dziecka kilkuletniego, ale nie u niemowląt.

Pomiar douszny w tym wieku również nie jest wiarygodny. Ciężko jest wycelować termometrem tak, by uchwycić temperaturę błony bębenkowej, a jeśli w nią nie wcelujemy, to otrzymamy zaniżony wynik. Mając taki termometr, najlepiej zmierzyć kilkakrotnie, i za pewny uznać najwyższy wynik.

Najbardziej wiarygodny u małych dzieci jest pomiar w odbycie, ale trzeba wiedzieć, jak to zrobić bezpiecznie. Pytamy o to eksperta.

W jaki sposób zmierzyć maluszkowi temperaturę?

dr n. med. Marek Pleskot - Gorączkę u niemowląt mierzy się w odbycie, bo jest to najbardziej wiarygodny sposób pomiaru. Przyjmuje się, że dziecko nie ma gorączki, jeśli temperatura mierzona w odbycie wynosi od 36,6 do 38°C. Temperatura między 37,2 a 38°C to stan podgorączkowy, 38,5°C zmierzone w odbycie to już wysoka temperatura, czyli gorączka u niemowlaka.

Czy gorączka u niemowlęcia to zawsze objaw infekcji?

U dzieci poniżej 6. miesiąca życia zdecydowanie jest to objaw niepokojący. Organizm takiego malucha nie odpowiada bowiem gorączką – czyli bodźcem obronnym – na wiele infekcji. Tak małe niemowlęta gorączkują zazwyczaj tylko przy zapaleniu ucha środkowego i zapaleniu układu moczowego. Z drugiej strony, dziecko może mieć zapalenie płuc czy oskrzeli, które przebiega bez gorączki.

A podczas ząbkowania może wystąpić gorączka u niemowlaka?

Wówczas ciepłota ciała może wzrosnąć do 38°C. To jeszcze nie gorączka u dziecka, tylko podwyższona temperatura. Warto jednak pamiętać, że ząbkowanie osłabia organizm, a osłabienie sprzyja infekcjom.

Przeczytaj również: Kiedy gorączka u dziecka jest niebezpieczna?

Dlaczego gorączka nasila się wieczorem?

Od kiedy obniżać gorączkę u niemowlaka?

Zdania lekarzy są podzielone. Niektórzy lekarze akademiccy twierdzą, że jeśli dziecko dobrze znosi wysoką gorączkę, to z jej obniżaniem można poczekać nawet do 39°C. Praktycy są zdania, że jeśli temperatura mierzona w odbycie wynosi 38,5°C, to jest to znak, że trzeba coś z nią zrobić, bo rzadko który malec dobrze toleruje tak wysoką temperaturę.

W jaki sposób obniżyć gorączkę u niemowlęcia?

Niemowlętom można podawać paracetamol albo ibuprofen. Paracetamol można dawać niemowlętom już od 1. miesiąca, co 4 godziny. Ibuprofen można podawać po 3. miesiącu, co 6 godzin.

Muszą to być oczywiście preparaty dla najmłodszych. Mogą mieć postać czopka bądź płynu doustnego. Na ogół skuteczniejsze są preparaty doustne, bo czopek może wypaść, jego wchłanianie się mogą też zablokować zbite masy kałowe.

Co robić, kiedy leki przeciwgorączkowe są nieskuteczne, kiedy można podać niemowlęciu kolejną dawkę?

Można podać mu lek z innej grupy. Jeśli maluch dostał paracetamol, po godzinie, półtorej można dać mu ibuprofen. Albo odwrotnie. Ale trzeba odczekać tę godzinę, bo żaden lek nie działa od razu, musi się wchłonąć.

Chciałbym zwrócić uwagę na jedną rzecz. Dawki podane na opakowaniu mogą być czasami nieskuteczne, bo są zbyt małe. Zwykle podane są dla wieku, a przecież ważna jest także waga dziecka.

Lek może działać krócej lub nie działać w ogóle, jeśli dziecko waży dużo jak na swój wiek. Warto wtedy poradzić się lekarza, by dobrał dawkę, kierując się wagą malca.

Czy niemowlętom można obniżać gorączkę domowymi metodami?

Można stosować domowe sposoby na obniżenie temperatury, ale dopiero po podaniu leku przeciwgorączkowego, nigdy zamiast niego. Malca można schłodzić, kąpiąc go w wodzie o temperaturze takiej, jaką ma jego ciało, czyli jeśli gorączka wynosi 39°C, to woda też powinna tyle mieć.

Woda powoli stygnie, przez co ciało również nieco się ochładza, a nie ma ryzyka, że niechcący wywołamy drgawki gorączkowe. Można też włożyć do torebki foliowej kostki lodu, owinąć je ręcznikiem, zrobić z nich rogal i taki lodowy kompres położyć dziecku na karku. W tym miejscu przebiegają duże naczynia tętnicze, co schładza krew płynącą do mózgu.

Jak pielęgnować gorączkujące niemowlę?

Dziecko powinno być ubrane w lekkie i przewiewne rzeczy, nie wolno go opatulać ciepłą kołdrą. Temperatura w pokoju powinna wynosić około 20°C. Trzeba często wietrzyć, ale niemowlę nie może leżeć w przeciągu.

Malec może nie mieć apetytu w czasie gorączki, ale trzeba go poić, przystawiając do piersi bądź podając do picia wodę, jeśli jest karmiony mieszanką. Porcje nie powinny być za duże, by nie sprowokować wymiotów.

Wspomniał pan o drgawkach gorączkowych. Czy zdarzają się u niemowląt?

Tak, choć dotyczą starszych niemowląt. Najczęściej pojawiają się między szóstym miesiącem a trzecim rokiem życia. Rodzice często mylą atak drgawek z dreszczami. Tymczasem napad drgawek przypomina atak padaczki: dziecko zaczyna drżeć, dygoczą mu kończyny, sztywnieje, niekiedy pojawia się ślinotok.

Oddech może być nieregularny, dziecko nie reaguje na dotyk ani głos rodzica. Napady drgawek gorączkowych w większości przypadków nie są groźne, ustępują samoistnie po około 1–2 minutach. Ale nie zawsze.

Co robić, gdy występują drgawki gorączkowe?

Malca trzeba położyć na miękkim podłożu, na boku, tak by głowa spoczywała poniżej tułowia, albo trzymać go na rękach. Trzeba wyjąć mu z ust smoczek i resztki jedzenia, zabrać wszystkie przedmioty, o które mogłoby się uderzyć.

Następnie wezwać pogotowie (tel. 112, 999) i czekając na nie, starać się obniżyć temperaturę, podając mu czopek przeciwgorączkowy. Maluchowi w takim stanie nie dajemy żadnego preparatu doustnie, bo mógłby się zadławić. Nie wolno też wtedy schładzać dziecka, kąpiąc je, bo napad może się powtórzyć.

Dlaczego trzeba wzywać pogotowie przy drgawkach gorączkowych?

Bo drgawki u niemowląt to stan zagrażający życiu. Muszą być diagnozowane w szpitalu, a do odpowiedniej placówki najszybciej i najbezpieczniej dowiezie malca karetka.

Po pierwszym ataku drgawek dziecko musi być zbadane przez neurologa, który wypisze skierowanie na badanie EEG, badające pracę mózgu. Wyniki powiedzą, czy atak był wywołany gorączką, czy też może być inna przyczyna.

Kiedy trzeba jechać do lekarza z gorączką u niemowlęcia?

Wtedy, gdy:

• temperatura u niemowlaka mierzona w odbycie przekracza 38°C i dziecko nie ukończyło 6. miesiąca życia
• gdy u dziecka starszego niż półroczne temperatura przekracza 39°C
• gdy gorączce towarzyszą drgawki
• malec długo płacze, krzyczy podczas dotykania czy przenoszenia
• jest wrażliwy na światło i hałas
• pojawi się wysypka lub maluch ma trudności z oddychaniem mimo drożnego noska.
• sygnałem do natychmiastowego kontaktu ze specjalistą jest też sztywność dziecka.

Do lekarza trzeba pojechać, jeśli zagorączkuje dziecko przewlekle chore, np. na serce, nerki czy choroby układu nerwowego, lub pojawiły się objawy odwodnienia, takie jak rzadkie oddawanie niewielkich ilości moczu, bardzo żółty kolor moczu, suchy język, brak śliny, zapadnięte oczy.

miesięcznik "M jak mama"