Niedosłuch u dziecka. Jakie są objawy słabego słuchu u dziecka?
Rodzice często nie zwracają uwagi na pierwsze sygnały niedosłuchu u dziecka. Często nie wiedzą nawet, co może być pierwszą oznaką choroby. A przyczyn ubytków słuchu jest bardzo dużo. Warto je poznać, by wiedzieć, kiedy należy zgłosić się do specjalisty – sugeruje Alina Butkiewicz, kierownik wrocławskiego ośrodka Polskiego Związku Głuchych.
Nie lekceważ problemów z uszami, nawet jeśli wydają się banalne. Zaniedbania mogą stać się przyczyną niedosłuchu, a więc również kłopotów z mówieniem i wolniejszego rozwoju dziecka.
Dysfunkcje w komunikowaniu się, trudności w rozumieniu poleceń złożonych, problemy z nauką czytania oraz języków obcych, zaburzenia koncentracji uwagi to jedne z objawów Centralnych Zaburzeń Przetwarzania Słuchowego.
Spis treści
Badania przesiewowe
- Powszechne badania przesiewowe słuchu przeprowadzane są już na oddziale noworodkowym. Jak ważną pełnią one rolę w diagnostyce problemów audiologicznych?
Alina Butkiewicz: Badanie, o którym Pani wspomniała, przeprowadzane jest zazwyczaj w drugiej dobie życia i nazywane jest otoemisją akustyczną. Polega ono na rejestracji otoemisji akustycznych (dźwięków powstających w odpowiedzi na bodziec akustyczny lub spontanicznie) przy pomocy monitorowej sondy umieszczonej w kanale ucha zewnętrznego.
Jest to nieinwazyjna metoda badawcza słuchu i ma szerokie zastosowanie w diagnostyce audiologicznej. Nie jest jednak ilościowym badaniem stanu narządu słuchu, lecz tylko oceną sprawności mechanicznej receptora słuchu. Jeśli wynik badania jest prawidłowy, dziecko otrzymuje niebieską naklejkę do książeczki zdrowia, zaś w przypadku wątpliwości naklejka jest żółta i badanie należy powtórzyć.
Badanie przesiewowe słuchu jest niezwykle ważne, daje bowiem szansę na wczesne wykrycie wad słuchu i rozpoczęcie leczenia, które w takim przypadku może przynieść znaczący efekt.
Zobacz: Nadwrażliwość słuchowa. Gdy hałas boli
- Jak często diagnozuje się problemy ze słuchem?
1-2 dzieci na 1000 rodzi się z wadą słuchu w stopniu głębokim, te same liczby dotyczą dzieci urodzonych z wadą słuchu stopnia średniego. Wrodzony niedosłuch występuje ok. 6 razy częściej niż hypotyreoza i ok. 15 razy częściej niż fenyloketonuria - schorzenia, które objęte są programem obowiązkowych powszechnych badań przesiewowych w Polsce.
Te liczby dowodzą, że wprowadzenie powszechnych badań przesiewowych słuchu było słuszne.W niektórych sytuacjach jednak starsze już dziecko przejawia problemy ze słuchem. Niepokój rodziców powinny budzić zachowania takie jak: brak reakcji na dźwięki otoczenia oraz brak reakcji na głos ludzki.
Do konsultacji z lekarzem powinny skłonić również: brak gaworzenia w wieku 6 miesięcy, brak rozumienia przez dziecko pierwszych słów oraz brak wymawiania pierwszych słów w wieku około 1. roku. W przypadku starszych dzieci sygnałem alarmowym jest zbyt głośne mówienie i zbyt głośne słuchanie muzyki i telewizji.
Radzi Julia Pyttel - pedagog, neurologopeda, surdologopeda, terapeuta SI, koordynator Projektu APD
- "Koniecznym jest jak najwcześniejsze przeprowadzenia diagnostyki pod kątem Centralnych Zaburzeń Przetwarzania Słuchowego (CAPD/APD) u dzieci, u których występują symptomy mogące świadczyć o tego typu dysfunkcji, w celu objęcia ich odpowiednią, wieloaspektową terapią" - mówi Julia Pyttel, pedagog, neurologopeda, surdologopeda, terapeuta SI, koordynator Projektu APD.
- "Diagnoza zawsze musi być poprzedzona badaniami słuchu fizycznego i przewodzeniowego – przeprowadzonymi tuż przed przystąpieniem do badania wyższych funkcji słuchowych. Testy zawarte w diagnozie APD powinny być odpowiednio dobrane do wieku dziecka i przeliczane zgodnie z normą wiekową" - dodaje.
- "Terapia APD powinna zostać oparta o wyniki diagnostyczne dziecka i dobrana do jego możliwości psycho-fizycznych. Powinna mieć formę zabawową, aby dziecko chciało w niej uczestniczyć" - podkreśla Julia Pyttel.
Badania słuchu u dzieci
- Badania słuchu wydają się być nieco niekomfortowe. Jakie narzędzia badawcze ma do wyboru lekarz, by mógł sprawdzić słuch naszego dziecka?
Tych badań jest kilka. Najpierw zaleca się powtórzenie otoemisji. Jeśli wynik tego badania jest nieprawidłowy, można wykonać badanie potencjałów wywołanych z pnia mózgu Bera, które polega na rejestrowaniu i ocenie zjawisk elektrycznych, powstających po stymulacji bodźcem akustycznym ucha w każdym odcinku drogi słuchowej.
Badanie można stosować już u noworodków, ale ze względu na fakt, że w czasie jego wykonywania nie można się poruszać, badanie u małych dzieci przeprowadza się we śnie. U małych pacjentów wykonuje się również badanie zwane tympanometrią. Jest ono bezbolesne i polega na wprowadzeniu do kanału słuchowego zewnętrznego sondy pomiarowej, która pozwala zmienić ciśnienie w zakresie od -400 do +400 mm słupa wody.
Sprawdź: Rozwój słuchu u niemowląt - 4 rzeczy, które warto wiedzieć
Pozwala zatem zbadać podatność błony bębenkowej na zmiany ciśnienia w zewnętrznym przewodzie słuchowym. Informuje zatem lekarza o warunkach przewodzeniowych w uchu środkowym oraz pozwala na obiektywną ocenę funkcji trąbki słuchowej. Nie informuje jednak o wysokości niedosłuchu.
- Wspomniane przez Panią badania są metodami obiektywnymi, zatem ich wynik może być uzyskany bez współpracy z badanym, co jest niezwykle ważne w przypadku małych dzieci. Czy istnieje jednak badanie, które wymaga współpracy pacjenta z diagnostą?
To choćby audiometria tonalna, która ma na celu określenie progu słyszenia na drodze powietrznej i kostnej obu uszu osoby badanej. Konieczne jest tu nawiązanie kontaktu z pacjentem, zatem u małych dzieci stosuje się tzw. audiometrię zabawową, polegającą na wrzucaniu klocków do pudła w momencie, kiedy dziecko zaczyna słyszeć ton.
Niedosłuch - leczenie
- Czy niedosłuch można wyleczyć?
Odpowiadając na to pytanie, konieczne jest dokonanie pewnej klasyfikacji. Ubytki słuchu można podzielić na przewodzeniowy i odbiorczy ubytek słuchu oraz mieszaną utratę słuchu. Pierwsza grupa – przewodzeniowy ubytek słuchu – dotyczy uszkodzeń ucha zewnętrznego i środkowego.
Schorzenie to jest możliwe do wyleczenia środkami medycznymi, np. przez usunięcie ciała obcego lub woskowiny z ucha lub przez przedmuchiwanie trąbek słuchowych (np. tzw. balonem Politzera), ale zabiegi te nie powinny być stosowane dłużej niż kilkanaście dni.
Dowiedz się: Przyczyny głuchoty dziecięcej - skąd się biorą problemy ze słuchem u dzieci?
W niektórych sytuacjach konieczne jest zastosowanie farmakoterapii – pacjentom zaleca się wówczas przyjmowanie leków przeciwzapalnych, przeciwobrzękowych, mukolitycznych czy przeciwalergicznych, a w uzasadnionych przypadkach lekarz stosuje u pacjenta antybiotykoterapię. Gdy jednak leczenie nie przynosi pożądanego rezultatu rozważa się leczenie operacyjne (tympanopunkcję lub drenaż jam bębenkowych).
Odbiorczego ubytku słuchu nie da się natomiast wyleczyć. Wyróżniamy tu niedosłuch ślimakowy, który wynika z uszkodzenia komórek zmysłowych ślimaka, niedosłuch nerwowy, spowodowany uszkodzeniami włókien nerwowych nerwu VIII oraz niedosłuch centralny (może on wystąpić na skutek uszkodzeń drogi słuchowej mózgu).
Przyczyny niedosłuchu
- Czy zawsze można jednoznacznie określić przyczynę niedosłuchu?
Ważne jest, aby tę przyczynę znaleźć, bo dzięki temu jest możliwe wprowadzenie odpowiedniego leczenia. Najczęstsze przyczyny niedosłuchu to choroby matki w czasie ciąży, wady genetyczne, choroby wirusowe (zapalenie ucha środkowego), stosowana wcześniej farmakoterapia, uraz czy hałas. Najbardziej niebezpieczne do zmysłu słuchu są jednak uszkodzenia, które wystąpią w 3 pierwszych miesiącach ciąży.
Ich przyczyną są najczęściej zakażenia wirusowe (toksoplazmoza, kiła wrodzona, opryszczka, półpasiec, ospa wietrzna, świnka, odra oraz najpoważniej uszkadzająca narząd słuchu - różyczka). Wśród innych chorób matki w okresie ciąży, które mogą potencjalnie doprowadzić do uszkodzenia słuchu płodu, należy wymienić schorzenia nerek oraz cukrzycę. Choroby te mogą doprowadzić do zmian zwyrodnieniowych w narządzie słuchu dziecka.
