Rozszczep wargi i podniebienia - przyczyny, rozpoznanie, leczenie
Rozszczep wargi i podniebienia dotyka w Polsce prawie 800 noworodków rocznie. Może to być szczelina lub przerwa powstała na skutek niepołączenia się struktur formujących wargę (rozszczep wargi tzw. zajęcza warga) lub podniebienie (rozszczep podniebienia tzw. wilcza paszcza). Rozszczep wargi i podniebienia mogą współistnieć lub występować niezależnie. Wadę tę należy zoperować. Operacja i rehabilitacja w wielu przypadkach pozwala na całkowite wyleczenie.
Spis treści
- Rozszczep podniebienia i wargi: wady widoczne gołym okiem
- Skąd się bierze rozszczep podniebienia i wargi?
- Rozszczep podniebienia i wargi: potrzebna operacja, a nawet kilka
- Jak opiekować się dzieckiem, które ma rozszczep podniebienia i wargi
Rozszczep podniebienia i wargi, to wady rozwojowe należące do najczęściej występujących u ludzi, stanowiąc przeszło 15 procent wszystkich wrodzonych deformacji.
Rozszczep podniebienia i wargi: wady widoczne gołym okiem
Rozszczep podniebienia może być w przedniej części jamy ustnej lub z tyłu - w płacie tkanki zwisającej z podniebienia miękkiego (tzw. języczek). Zaglądając do gardła, obserwujemy otwór w podniebieniu, który często dochodzi nawet do jamy nosowej. Noworodek już na starcie może mieć problemy z piciem mleka. Podczas ssania szybko zachłystuje się i krztusi. W skrajnych przypadkach rozszczep podniebienia może utrudniać także prawidłowe oddychanie. Wadzie może towarzyszyć również rozszczepienie wargi lub wyrostka zębodołowego albo inna wada wrodzona, np. zespół Downa lub Bindera.
Wadę w zdecydowanej większości przypadków diagnozuje się u dziecka od razu po urodzeniu. Jeśli jest "dyskretna", szybko wychwyci ją pediatra podczas rutynowych kontroli. Niezwykle rzadko więc bywa tak, że dziecko rośnie i rozwija się z ukrytą wadą. Co więcej, obecnie można zdiagnozować rozszczepienie podniebienia jeszcze w życiu płodowym. Dobre USG (zwłaszcza 3D i 4D) oraz czujne oko lekarza jest w stanie wychwycić wadę już około 20. tygodnia ciąży. Wtedy zarówno mama ma czas, by oswoić się z tą informacją, jak i lekarze, by zaplanować odpowiednie leczenie.
>>Najczęściej występujące WADY WRODZONE u dzieci>>
Skąd się bierze rozszczep podniebienia i wargi?
Rozszczepienie podniebienia powstaje jeszcze w życiu płodowym dziecka. Wadę często wywołują geny i przyjmuje się, że dziedziczona jest wielogenowo. Specjaliści, analizując korelację występowania rozszczepu podniebienia u bliźniąt jednojajowych, która wynosi 47 procent, doszli do wniosku, że do ujawnienia wady przyczyniają się również czynniki zewnętrzne. Częściej rozszczep diagnozuje się u dzieci, których mama była w okresie ciąży niedożywiona, nadużywała alkoholu albo w pierwszym trymestrze przyjmowała nieodpowiednie leki, przechodziła zakażenie wirusowe lub bakteryjne.
Rozszczep podniebienia i wargi: potrzebna operacja, a nawet kilka
Dziecko ma rozszczep podniebienia? Trzeba działać. Zoperowanie wady wymaga współpracy chirurga jamy ustnej i szczękowo-twarzowego. Potrzebne jest także leczenie pod okiem laryngologa, ortodonty, jak również logopedy i foniatry. Nierzadko do terapii włącza się psycholog. Nie do przecenienia jest także rola rodziców, którzy poinstruowani przez lekarzy powinni codziennie masować dziecku podniebienie (by stymulować mięśnie, które nie są należycie rozwinięte), a następnie ćwiczyć z dzieckiem prawidłowe oddychanie i artykulację. Na finiszu czekają jeszcze dziecko ćwiczenia wymowy. Nierzadko potrzebna jest również korekcja zgryzu i dziecko musi nosić aparat ortodontyczny.
Choć terapia jest długa i wymaga zaangażowania wielu specjalistów oraz bliskich dziecka, daje ogromne szanse na całkowite wyleczenie wady.Warto wiedzieć, że niektórzy mali pacjenci potrzebuję kilku zabiegów chirurgicznych. Czasem konieczna jest jeszcze operacja wydłużająca podniebienie lub korygująca wygląd warg czy nosa. Nie zawsze jest o tym wiadomo od razu po pierwszym zabiegu, lecz konieczność kolejnych operacji wynika z tego, że dziecko ma np. problemy z wymową.
Jak opiekować się dzieckiem, które ma rozszczep podniebienia i wargi
Najwcześniej, bo już od 3. miesiąca życia niemowlęcia, operowany jest rozszczep wargi. Natomiast operację rozszczepu podniebienia przeprowadza się zwykle przed 2. urodzinami dziecka, ale gdy ma już ono przynajmniej rok (wyjątkiem jest Instytut Matki i Dziecka w Warszawie, w którym operacje przeprowadzane są jeszcze w 1. roku życia dziecka). Do tego czasu, trzeba zadbać o odpowiednie karmienie.Niemowlęta z rozległym rozszczepem nie są w stanie ssać pierś i początkowo, na oddziale noworodkowym, karmione są za pomocą sondy, a następnie butelką (mama może odciągać pokarm) z indywidualnie dobranym smoczkiem. Ważna jest również pozycja do karmienia - koniecznie pionowa, by dzięki sile grawitacji pokarm nie trafiał do nosa. Pediatrzy uczulają, że niemowlęta z rozszczepem podniebienia najczęściej zjadają mniejsze porcje niż ich zdrowi rówieśnicy, dlatego powinny być częściej karmione.Jeśli dziecko ma szeroki rozszczep podniebienia, konieczne bywa zastosowanie specjalnej wkładki imitującej podniebienie (tzw. płytka podniebienna), wykonywanej indywidualnie dla każdego dziecka. Ułatwia ona nie tylko karmienie, ale i wpływa korzystnie na wzrost i kształtowanie się szczęki.
