Badania przesiewowe słuchu u noworodków: jak przebiegają i jakie jest ich znaczenie?
Badania przesiewowe słuchu u noworodków są badaniami profilaktycznymi, mającymi na celu wykrycie choroby we wczesnym jej stadium, by jak najszybciej zastosować właściwe leczenie. W Polsce, od 2002 roku, dzięki działaniom Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy wdrożono program powszechnych badań przesiewowych słuchu u noworodków.
Badania przesiewowe noworodków, mające na celu wykrycie fenyloketonurii, wrodzonej niedoczynności tarczycy, czyli hipotyreozy, mukowiscydozy, jak również 20 wrodzonych wad metabolizmu są koordynowane przez Instytut Matki i Dziecka i finansowane przez Ministerstwo Zdrowia.
Natomiast powszechne i bezpłatne badania przesiewowe słuchu u noworodków zostały w Polsce zainicjowane dzięki Wielkiej Orkiestrze Świątecznej Pomocy. W sprzęt niezbędny do wykonania badań zaopatrzono wszystkie oddziały noworodkowe w Polsce. Dzięki nim już w pierwszych dniach życia można potwierdzić bądź wykluczyć uszkodzenie słuchu u dziecka i zacząć odpowiednie leczenie.
Spis treści
- Dlaczego robi się badania przesiewowe słuchu u noworodków?
- Jak przeprowadza się badania przesiewowe słuchu?
- Złe wyniki badań przesiewowych słuchu u noworodków
- Objawy problemów ze słuchem dziecka
Dlaczego robi się badania przesiewowe słuchu u noworodków?
Wady słuchu występują u jednego na pięćset noworodków - 1-2 dzieci rodzi się z głębokim uszkodzeniem słuchu, a kolejne 1-2 noworodków z niedosłuchem mniejszego stopnia, co czyni je najczęściej występującymi chorobami wśród wszystkich, które wykrywają badania przesiewowe.
Co więcej, wśród dzieci w wieku od 0 do 5 lat aż 90 procent trwałych uszkodzeń słuchu to uszkodzenia wrodzone. Ani rodzice, ani lekarze nie mają więc podstaw, by podejrzewać, że coś jest nie tak. Noworodek, który ma problemy ze słuchem, zachowuje się w tym czasie tak samo, jak jego rówieśnicy.
Niemowlęce gruchanie jest niezależne od słuchu, więc właściwe również dzieciom, które wadę słuchu mają. Bez badań przesiewowych słuchu u noworodków zorientowanie się, że dziecko może mieć z nim problemy, jest więc bardzo trudne.
Tymczasem to 6 pierwszych miesięcy życia stanowi krytyczny okres dla rozwoju jego mowy. Mózg niemowlęcia kształtuje się pod wpływem bodźców słuchowych, które docierają do niego z otoczenia. U dziecka, które nie słyszy, informacja z układu słuchowego trafia do mózgu w sposób bardzo ograniczony.
Im później wdroży się odpowiednie leczenie, tym mniejsza szansa, że dziecko nauczy się mówić. Dlatego tak ważne jest wykonywanie badań przesiewowych słuchu u noworodków. Dzięki badaniom i odpowiedniej opiece medycznej można zapewnić dziecku harmonijny rozwój, podobny do rozwoju jego równolatków.
Czytaj również: Dowiedz się więcej o badaniach przesiewowych noworodków!>>
Będą badania przesiewowe dla noworodków w kierunku SMA!
Jak przeprowadza się badania przesiewowe słuchu?
Badania przesiewowe słuchu u noworodków wykonuje się na oddziale noworodkowym. Są całkowicie bezpieczne i bezbolesne. Dwa testy wykonywane podczas badań to:
- OAE (otoacoustic emissions) - rejestracja otoemisji akustycznych
Badania polega na umieszczeniu w uchu noworodka sondy, w której znajduje się, emitujący krótki i cichy dźwięk, głośnik oraz mikrofon, odbierający otoemisję ze ślimaka - najważniejszej części ucha wewnętrznego. Prawidłowo funkcjonujące ucho, po usłyszeniu dźwięku powinno odpowiedzieć zwrotną emisją sygnału, która zostanie zarejestrowana. Jeśli odpowiedź się nie pojawi, może to świadczyć o wadzie słuchu u dziecka.
- ABR (Auditory Brainstem Response) - rejestracja słuchowych potencjałów wywołanych z pnia mózgu
Dzięki temu badaniu możliwe jest wykrycie uszkodzeń słuchu w ślimaku, uchu środkowym, nerwie słuchowym i pniu mózgu. Badanie ABR trwa dłużej niż OAE i jest bardziej skomplikowane. Polega na przyłożeniu do głowy dziecka elektrod. Elektrody są podłączone do aparatu rejestrującego, który za pomocą wykresu ukazuje czynność bioelektryczną pnia mózgu, spowodowaną emitowaniem do ucha dźwięków. Uzyskane wyniki informują o prawidłowej (bądź nie) drodze słuchowej do pnia mózgu.
Badania są wykonywane w drugiej dobie życia dziecka, kiedy uszy powinny się już oczyścić z mazi płodowej.
Złe wyniki badań przesiewowych słuchu u noworodków
Jeśli badania przesiewowe słuchu u noworodków wykazały, że dziecko słyszy prawidłowo, noworodek otrzymuje "Niebieski certyfikat", który będzie wklejony do książeczki zdrowia. Natomiast jeśli badania zakończyły się wątpliwym wynikiem, do książeczki zostanie wklejona żółta karteczka.
Kartkę tego koloru otrzymują również dzieci, u których badania zakończyły się prawidłowym wynikiem, ale u których zaistniało ryzyko pojawienia się uszkodzeń słuchu w przyszłości. Tak dzieje się np. wtedy, gdy dziecko otrzymuje leki, mogące słuch uszkodzić.
Otrzymanie żółtej kartki nie musi oznaczać, że dziecko nie słyszy. Mogło być podczas badania niespokojne lub jego uszy nie oczyściły się wystarczająco z mazi płodowej. Jednak noworodki z nieprawidłowym wynikiem badania przesiewowego słuchu są zawsze kierowane do audiologa i otolaryngologa.
Może okazać się, że dziecko niedosłyszy, ma np. niebolesne zmiany wysiękowe, wymagające leczenia farmakologicznego lub cierpi na trwały niedosłuch i konieczne będzie noszenie aparatu słuchowego.
Warto dodać, że rodzic samodzielnie, obserwując pociechę, może dopatrzyć się u niego kłopotów ze słuchem. O ile głębokie uszkodzenie słuchu u dziecka łatwiej zaobserwować, uszkodzenia mniejszego stopnia są znacznie trudniej zauważalne.
Czytaj również: Słuch u płodu: kiedy płód zaczyna słyszeć? Co słyszy dziecko w łonie matki i jakie dźwięki lubi?
Problemy ze słuchem u dzieci: przyczyny głuchoty dziecięcej
Objawy problemów ze słuchem dziecka
Wśród dzieci do 2. miesiąca życia warto zwrócić uwagę, czy niemowlę reaguje na głos rodzica, np. uśmiecha się, gdy go słyszy, czy budzi się przy głośniejszych dźwiękach i mruży oczy, gdy je słyszy. Dzieci od 4. do 6. miesiąca życia powinny zwracać główkę w kierunku źródła dźwięku, reagować na zmiany głosu rodzica, budzić się z lekkiego snu, gdy ktoś mówi.
Jeszcze starsze dzieci - od 7. do 12. miesiąca życia - potrafią już słuchać, gdy się do nich mówi i rozumieją proste słowa: "mama", "tata", "ucho". Próbują też naśladować dźwięki wydawane przez zwierzęta i reagują na swoje imię. Dzieci od 1. do 2. roku życia potrafią wskazywać części ciała, tańczyć w rytm muzyki, mówić pojedyncze słowa.
Jeśli zauważysz więcej niż jedną nieprawidłowość u swojego dziecka, udaj się do lekarza ogólnego na konsultację.
