Ustalenie ojcostwa - co robić, gdy ojciec nie przyznaje się do dziecka

Ustalenie ojcostwa jest konieczne, gdy ojciec dziecka nie przyznaje się do dziecka lub nie chce przyjąć odpowiedzialności za swoje potomstwo. Co wówczas może zrobić matka dziecka i jakie działania prawne może podjąć, by uzyskać środki na utrzymanie dziecka? Mecenas Przemysław Wiaczkis wyjaśnia, jak ustalić ojcostwo.

Spis treści

1. Kobieta zostaje z dzieckiem sama, przy czym ojciec dziecka nie przyznaje się do potomstwa. Jak rozwiązać problem z ustaleniem ojcostwa?
2. Wiarygodnym dowodem potwierdzającym ojcostwo wydaje się badanie DNA. W jakich okolicznościach się je przeprowadza?
3. Na czym polega dowód z grupowego badania krwi?
4. Czy o ustalenie ojcostwa można wystąpić, jeśli kobieta pozostaje w małżeństwie?
5. Kto najczęściej wytacza powództwo o ustalenie ojcostwa?
6. Kto ponosi koszty sądowe związane z ustaleniem ojcostwa?
7. Czy w sprawie o ustalenie ojcostwa można domagać się również innych roszczeń, np. alimentów?

Kobieta zostaje z dzieckiem sama, przy czym ojciec dziecka nie przyznaje się do potomstwa. Jak rozwiązać problem z ustaleniem ojcostwa?

Przemysław Wiaczkis*: Matka powinna wystąpić do sądu rejonowego właściwego dla swojego miejsca zamieszkania (wydział rodzinny i nieletnich) z wnioskiem o ustalenie ojcostwa. Do wniosku należy dołączyć zupełny odpis aktu urodzenia dziecka oraz wnioski dowodowe. Są one bardzo ważne, a mogą nimi być m.in. dane świadków, dokumenty. Co ważne, to na stronie wnoszącej o ustalenie ojcostwa leży obowiązek udowodnienia podnoszonych przez siebie okoliczności. Jeśli sąd uzna, że dowody są niewystarczające, wówczas może oddalić powództwo, zatem utrzymany zostanie dotychczasowy stan rzeczy.

Wiarygodnym dowodem potwierdzającym ojcostwo wydaje się badanie DNA. W jakich okolicznościach się je przeprowadza?

Sąd może zlecić wykonanie badania DNA, by wykluczyć lub potwierdzić ojcostwo pozwanego. Badanie odbywa się wówczas w laboratorium, które posiada atest Polskiego Towarzystwa Medycyny Sądowej i Kryminologii na badania DNA. Biorą w nim udział: domniemany ojciec, matka i dziecko, a pobranie materiału do badania odbywa się w obecności biegłego sądowego. Dzięki temu wynik badania jest wiarygodny. Zgodę na pobranie materiału od dziecka musi wyrazić jego przedstawiciel ustawowy, którym najczęściej jest matka. Gdy odmówi ona udzielenia takiej zgody lub będzie utrudniać postanowienie sądu w tym zakresie, wówczas sąd będzie musiał ocenić, jakie znaczenie nadać tego typu odmowie. Materiał do badania DNA może zostać pobrany już dzień po narodzinach dziecka.

Na czym polega dowód z grupowego badania krwi?

Przede wszystkim wynik tego badania pozwala uzasadnić, że wskazany mężczyzna nie może być ojcem dziecka. O wyłączeniu ojcostwa świadczą bowiem niektóre cechy krwi. W przypadku uzyskania negatywnej opinii, która jest nota bene dowodem pewnym, sąd zleca najczęściej powtórzenie badania. Co ważne, osoba, od której krew ma zostać pobrana, musi wyrazić na to zgodę. Odmowie sąd będzie się starał nadać odpowiednie znaczenie.

>> 500 zł na dziecko, becikowe i inne przywileje, na jakie mogą liczyć samotne matki

Czy o ustalenie ojcostwa można wystąpić, jeśli kobieta pozostaje w małżeństwie?

Domniemywa się, że ojcem dziecka jest mąż matki, zarówno gdy małżeństwo nadal trwa, jak i sytuacji, gdy dziecko urodziło się w okresie do 300 dni od ustania małżeństwa. Jeśli jednak mąż utrzymuje, że nie jest ojcem dziecka swojej żony, musi złożyć do sądu pozew o zaprzeczenie ojcostwa. I dopiero wówczas faktyczny ojciec dziecka może formalnie uznać dziecko lub też można wystąpić do sądu z pozwem o ustalenie ojcostwa.

Kto najczęściej wytacza powództwo o ustalenie ojcostwa?

W zdecydowanej większości przypadków robi to matka, choć ma do tego prawo również domniemany ojciec dziecka, dziecko, a także prokurator.

>> Czy można ustalić ojcostwo jeszcze w czasie ciąży? >>

Kto ponosi koszty sądowe związane z ustaleniem ojcostwa?

Ze względu na specyfikę sprawy mamy tutaj do czynienia z ustawowym zwolnieniem od kosztów sądowych. Jeśli jednak pozywający przegra proces, wówczas może zostać obciążony kosztami poniesionymi przez pozwanego, np. z tytułu wynagrodzenia adwokata.

Czy w sprawie o ustalenie ojcostwa można domagać się również innych roszczeń, np. alimentów?

W pierwszej kolejności sąd musi ustalić, czy pozwany jest biologicznym ojcem dziecka, dopiero wówczas będzie mógł uwzględnić pozostałe roszczenia. Należą do nich: żądanie zasądzenia alimentów na dziecko, ustalenie zakresu władzy rodzicielskiej czy też żądanie poniesienia kosztów związanych z ciążą i porodem.

* Przemysław Wiaczkis – adwokat z wieloletnią praktyką zawodową, absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego. Prowadzi prywatną kancelarię adwokacką w Szczecinie (www.adwokat-wiaczkis.pl).

>> Jak sprawdzić, czy dziecko jest moje? >>