Białko w moczu u dzieci - przyczyny i objawy

Białko w moczu zdrowego dziecka występuje fizjologicznie w niewielkiej ilości i jego obecności zazwyczaj nie wykrywają powszechne, rutynowe badania moczu. Jeśli zaś wynik wskaże podwyższoną ilość białka, należy wziąć pod uwagę zróżnicowane i liczne przyczyny tego stanu.

Białko w moczu u dziecka wykrywane jest podczas badania ogólnego moczu wraz z innymi parametrami takimi jak między innymi jego ciężar właściwy, barwa czy pH. Bardzo ważnym jest, aby mocz do badania pobrać poprawnie i nie zanieczyścić próbki oraz dostarczyć ją dość szybko do laboratorium. W innym wypadku wyniki mogą wyjść błędne i należy wtedy powtórzyć badanie.

Spis treści

1. Czy w moczu może znajdować się białko?
2. Jakie są objawy białkomoczu u dziecka?
3. Kiedy występuje białkomocz?
4. Niegroźny białkomocz ortostatyczny
5. Kiedy białko w moczu dziecka oznacza poważną chorobę?
6. Zespół nerczycowy - poważna przyczyna białkomoczu
7. Co zrobić w przypadku wystąpienia białkomoczu u dziecka?

Czy w moczu może znajdować się białko?

Fizjologicznie (tzn. u osób zdrowych) w moczu u dziecka znajduje się białko Tamma-Horsfalla (uromodulina) oraz albuminy, B2-mikroglobulina i aminokwasy. U dziecka ilość białka w moczu nie przekracza 150 mg na dobę (100 mg/m2), a u noworodków może wynosić nawet do 300 mg/m2.

Jednakże wykonywane powszechnie testy zazwyczaj wykrywają dopiero ilość przekraczającą 100 mg/m2, czyli oznaczającą zbyt dużą zawartość białka w moczu.

Jakie są objawy białkomoczu u dziecka?

Zazwyczaj białkomocz (proteinuria) jest bezobjawowy i diagnozowany u dzieci przy rutynowych badaniach. Często jedynym jego objawem jest obserwowane pienienie się moczu. Jeśli nie ma charakteru przejściowego może towarzyszyć innej, czasami poważnej chorobie.

W zależności od niej mogą występować dodatkowe objawy jak np. obrzęki, osłabienie, ból w okolicy lędźwiowej, gorączka, odwodnienie czy nocne moczenie po 5. roku życia. Mogą również pojawić się zaburzenia słuchu, co sugeruje Zespół Alporta. Należy także skontrolować ciśnienie, ponieważ białkomocz może towarzyszyć nadciśnieniu tętniczemu.

Zobacz: Badanie moczu niemowlaka: jak pobrać próbkę moczu?

Badanie moczu u dziecka - jak pobrać próbkę do badania

Kiedy występuje białkomocz?

Białkomocz stwierdza się w 5-10% badań moczu u dzieci w wieku szkolnym, a jego częstość jest większa u dziewczynek. Białko w moczu u dzieci najczęściej występuje przejściowo, ma charakter czasowy oraz łagodny. Może pojawiać się przy gorączce, wysiłku fizycznym, stresie, odwodnieniu czy wyziębieniu.

Ustępuje po ustaniu czynnika go wywołującego. Jednym z takich przejściowych typów białkomoczu jest białkomocz ortostatyczny.

Niegroźny białkomocz ortostatyczny

Jest to bardzo częsty typ białkomoczu, występujący najczęściej u chłopców w wieku nastoletnim. Jego cechą charakterystyczną jest pojawianie się  białka w moczu po tym jak pacjent przez dłuższy czas był w pozycji stojącej (pionowej) i prawidłowy wynik przy pobraniu porannym, gdy wcześniej był w pozycji leżącej (spał).

Sama przyczyna tej sytuacji nie jest do końca znana, ale zwykle jest to białkomocz, który nie jest groźnym stanem dla dziecka.

Kiedy białko w moczu dziecka oznacza poważną chorobę?

Mimo że zazwyczaj białkomocz u dziecka ma charakter przemijający, może mieć czasami poważniejsze przyczyny. U dzieci przeważają te pochodzenia kłębuszkowego, charakterystyczne dla np. zespołu nerczycowego, FSGS (ogniskowe segmentowe stwardnienie kłębuszków nerkowych), nefropatii IgA czy kłębuszkowego zapalenia nerek.

Przyczyną może być również cukrzyca oraz wspomniany już Zespół Alporta, a także toczeń. Jeśli w rodzinie występowały już wcześniej choroby reumatoidalne lub choroby nerek należy wziąć te możliwości pod uwagę.  

Drugą grupą zaburzeń powodujących białkomocz są choroby pochodzenia cewkowo-śródmiąższowego. Zaliczamy do nich ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek, zespół Fancioniego oraz skutki stosowania leków takich jak niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. ibuprofen) czy różne rodzaje antybiotyków.

Białkomocz może także pojawić się po zakażeniu, głównie przez paciorkowce. Należy także pamiętać, że powszechna choroba cywilizacyjna jaką jest otyłość również może przyczynić się do pojawienia się w moczu białka, które zazwyczaj ustępuje po zmniejszeniu masy ciała.

Ważnym jest też, aby pamiętać, że w moczu miesiączkujących dziewcząt może pojawić się białko z wydzieliny dróg rodnych.

Zespół nerczycowy - poważna przyczyna białkomoczu

Jest to zespół objawów, w którym występuje duży białkomocz- powyżej 50 mg/kg masy ciała/dobę lub >3,5 g w dobowej zbiórce moczu oraz obrzęki ciała np. twarzy. Towarzyszy różnym chorobom,  u dzieci najczęściej chorobie zmian minimalnych (MCD, submikroskopowe kłębuszkowe zapalenie nerek).

Zespół nerczycowy częściej dotyka chłopców i pojawia się zwykle między 2. a 7. rokiem życia. W części przypadków może dochodzić do nawrotów, dlatego należy być pod kontrolą lekarza nefrologa.

Czytaj: Częstomocz u dziecka. O czym świadczy częstomocz i jakie choroby może sygnalizować?

Co zrobić w przypadku wystąpienia białkomoczu u dziecka?

Zawsze należy wziąć pod uwagę możliwe przejściowe przyczyny białka w moczu wymienione wyżej jak np. infekcja, gorączka czy niedawny wysiłek fizyczny. Najlepiej powtórzyć badanie nawet 3-krotnie, aby wykluczyć czasowy charakter białkomoczu.

Gdy białkomocz utrzymuje się lub występują jakiekolwiek inne objawy takie jak krwinkomocz, obrzęki lub inne niepokojące rodzica symptomy należy udać się do lekarza na dalszą szczegółową diagnostykę, do której należy m.in. usg, a w wyjątkowych przypadkach biopsja nerki.

Ponadto testy paskowe używane w badaniach ogólnych moczu wykrywają tylko część białek, dlatego wiarygodniejszym i dokładniejszym badaniem jest dobowa zbiórka moczu zlecana przez lekarza, który także w zależności od choroby ustala ewentualne leczenie proteinurii.

Zobacz: Zakażenie układu moczowego. Objawy i leczenie zapalenia układu moczowego u niemowląt

Choroby wieku dziecięcego. Czy rozpoznasz je po objawach?

Pytanie 1 z 10

Powiększenie oraz obrzęk ślinianki przyusznej, wysoka gorączka, złe samopoczucie, ból podczas jedzenia i picia to jedne z najczęstszych objawów:

zapalenia gardła

zapalenia ucha

świnki

grypy

Dalej