Dyspraksja – czym jest i jak rozpoznać ją u dziecka

Dyspraksja to zaburzenie spotykane u dzieci. Niezdarne, niezgrabne, chaotyczne – zapewne wielu z nas spotkało na swojej drodze takie osoby. Dlaczego niektóre dzieci przejawiają takie zachowania? Czym jest dyspraksja i jak rozpoznać ją u dziecka?

Praksja jest taką umiejętnością mózgu, która pozwala na wykonanie nowego, dotąd nieznanego i niewykonywanego działania ruchowego. Nieprawidłowości w jej zakresie definiowane są jako dyspraksja. 

Spis treści:

1. Czym jest dyspraksja?
2. Objawy dyspraksji u małego dziecka
3. Objawy dyspraksji u starszego dziecka
4. Terapia dyspraksji

Czym jest dyspraksja?

Dyspraksja (grec. dys – zaburzenie, nieprawidłowość, praksis – działanie, czynność) jest zaburzeniem integracji między ośrodkami w centralnym układzie nerwowym, odpowiadającymi za planowanie motoryczne.

Dzieci z dyspraksją przejawiają trudności w planowaniu i koordynacji ruchu. Zadania motoryczne wykonują wolno, niepłynnie, często w dziwnej kolejności czy sposób. Należy podkreślić, że są to dzieci o prawidłowej budowie i funkcji mięśniowej oraz normie intelektualnej.

Czytaj:

Integracja sensoryczna: jak rozpoznać zaburzenia i na czym polega terapia?

Zaburzenia dojrzewania płciowego u chłopców i dziewczynek

Rozwój ruchowy i umiejętności motoryczne są ściśle powiązane z rozwojem poznawczym. Dlatego dyspraksja może niekorzystnie wpływać na proces uczenia się, a także rozwój emocjonalny lub społeczny dziecka.

Objawy dyspraksji u małego dziecka

U małych dzieci do 3. roku życia, pierwsze niepokojące zachowania, mogące świadczyć o problemach dyspratycznych to m.in.: opóźniony rozwój ruchowy, opóźniony rozwój mowy, wzmożona potrzeba aktywności ruchowej, widoczne trudności podczas zabaw konstrukcyjnych (budowanie z klocków), labilność emocjonalna, trudności z uspokojeniem się, słaba koncentracja, duża wrażliwość na bodźce dotykowe lub słuchowe, opóźniony trening czystości.

Czytaj: Dysfonia - jak rozpoznać i leczyć zaburzenia głosu u dzieci?

U dzieci przedszkolnych widoczne są trudności w zakresie samoobsługi (np. dziecko nie potrafi samo się ubrać, umyć zębów), podczas zabaw ruchowych ruchy są niezgrabne, często się potykają czy przewracają.

Problemy pojawiają się także podczas nauki jazdy na rowerku lub hulajnodze. Dzieci niechętnie podejmują zabawy wymagające umiejętności motoryki małej (mają problem z utrzymaniem kredki, rysowaniem, wycinaniem) lub prawidłowej koordynacji wzrokowo ruchowej (rzucanie/łapanie piłki, nawlekanie koralików na sznurek). Deficyty pojawiać się mogą również w zakresie rozumienia dłuższych poleceń lub wypowiedzi słownych.

Objawy dyspraksji u starszego dziecka

Dzieci starsze wykazują tendencję do przewracania się, mają problem lub wykonują wolniej złożone działania ruchowe lub manipulacyjne.

Umiejętności grafomotoryczne i manualne są obniżone, trudności pojawiają się podczas zabaw wymagających naśladowania lub imitacji złożonych ruchów. Utrudnione jest także wykonywanie działań według instrukcji werbalnych oraz nabywanie umiejętności szkolnych (czytanie i pisanie).

Dzieci dyspraktyczne nie potrafią zachować porządku wokół siebie, często mają bałagan w pokoju, nie potrafią się prawidłowo ubrać, mogą zapominać o założeniu niektórych części garderoby.

Czytaj:

Zaburzenia mowy u dzieci: dyslalia, afazja, giełkot i jąkanie

Zaburzenia odżywiania u młodzieży

Dyspraksja może również dotyczyć umiejętności wypowiadania się i tworzenia wypowiedzi. U dzieci z tzw. dyspraksją mowy występują nieprawidłowości artykulacyjne, przestawianie sylab w wyrazach, niestałe zamiany głosek oraz utrudniona umiejętność budowania wypowiedzi i słownego wyrażania myśli.

Dzieci mające świadomość swoich deficytów mogą wykazywać cechy labilności emocjonalnej, irytacji i obniżonego poczucia własnej wartości.

Terapia dyspraksji

Dyspraksja jest zaburzeniem neurologicznym wymagającym kompleksowej diagnozy
i terapii. Zachowania lub objawy mogące świadczyć o dyspraksji u dziecka warto skonsultować ze specjalistami (neurologiem, terapeutą integracji sensorycznej, logopedą, pedagogiem, rehabilitantem).

Czytaj: Terapia poznawczo-behawioralna: założenia, techniki, zastosowanie

Wdrożenie wczesnych działań terapeutycznych u dziecka, pozwala na uzyskanie możliwie jak najlepszych efektów oraz uniknięcie problemów w przyszłości.

Agnieszka Jaszczuk, neurologopeda, terapeuta integracji sensorycznej, pedagog specjalny