Czy niski hematokryt w ciąży to powód do niepokoju? Co oznacza niski, a co wysoki hematokryt?

Hematokryt w ciąży podlega pewnym zmianom, które jednak nie powinny niepokoić przyszłej mamy. Wyjaśniamy, czym jest hematokryt i kiedy się go oznacza, a także kiedy ten parametr może być u ciężarnej za niski lub za wysoki i jakie mogą być tego przyczyny.

Hematokryt w ciąży to jeden elementów badania jakim jest morfologii krwi. Wbrew pozorom to powszechne i często wykonywane badanie jest w stanie powiedzieć bardzo wiele o stanie naszego zdrowia.

Odchylenia dotyczące różnych parametrów, które są oznaczane w morfologii krwi, mogą nasunąć podejrzenie istnienia u badanego bardzo nawet wielu różnych schorzeń.

Niektóre wskaźniki oznaczane podczas morfologii są bardziej znane – jak to jest z poziomem hemoglobiny, erytrocytów czy białych krwinek, inne wydają się zdecydowanie bardziej tajemnicze. Tak jest z hematokrytem.

Spis treści

1. Co to jest hematokryt?
2. Jaka jest norma hematokrytu w ciąży?
3. Jakie są przyczyny podwyższonego hematokrytu?
4. Jakie są przyczyny obniżonego hematokrytu
5. Jak analizować wynik hematokrytu w ciąży?

Co to jest hematokryt?

Hematokryt (w badaniu morfologii krwi oznaczany skrótem Htc lub Ht) jest parametrem bezpośrednio powiązanym z czerwonymi krwinkami – określa bowiem stosunek erytrocytów do całej objętości krwi.

Kiedyś wynik hematokrytu oceniano na podstawie obserwacji erytrocytów, które po pewnym czasie od pobrania krwi oddzielają się od osocza - badano ich stosunek do reszty pobranej próbki materiału. Obecnie w laboratoriach oznacza się go automatycznie bazując na ilości i objętości erytrocytów.

Hematokryt stanowi jeden z parametrów, które są rutynowo oceniane podczas morfologii krwi. Wskaźnik ten jest cenny w przypadku wszystkich pacjentów, dość istotne jest jednak analizowanie hematokrytu w ciąży.

Czytaj również: Jak odczytać wyniki badań krwi i moczu w ciąży?

Obowiązkowe badania w ciąży na NFZ: bezpłatne badania

Jaka jest norma hematokrytu w ciąży?

Wartość hematokrytu zależy od:

• ilości czerwonych krwinek,
• objętości całej krwi,
• wieku pacjenta,
• płci.

Biorąc pod uwagę powyższe punkty można się domyślić, że istnieje kilka norm hematokrytu – za prawidłowe wartości tego wskaźnika uznaje się:

• u mężczyzn 40-54%,
• u kobiet 37-47%,
• u dzieci 30-40%.

Jeszcze inna jest natomiast norma hematokrytu w ciąży. Otóż w tym stanie dochodzi do zwiększenia ilości zarówno czerwonych krwinek, jak i do wzrostu objętości osocza – zmiany te mają na celu umożliwić adaptację organizmu matki do rozwijającego się w jej organizmie dziecka.

Jak wspomnieliśmy wyżej, oba parametry rosną, bardziej jednak zwiększa się objętość osocza, w związku z czym hematokryt w ciąży typowo maleje.

Ogólnie za normę hematokrytu u ciężarnych uznaje się wartości o 4 do nawet 7% mniejsze niż norma dla kobiet niespodziewających się dziecka.

Jakie są przyczyny podwyższonego hematokrytu?

O różnych problemach zdrowotnych świadczyć może zarówno zbyt niski, jak i za wysoki hematokryt. Do podwyższenia hematokrytu dochodzić może wtedy, gdy w krwiobiegu pacjentki zaczną krążyć zwiększone ilości czerwonych krwinek lub gdy dojdzie do zmniejszenia u niej objętości osocza.

Czasami przyczyna podwyższonego hematokrytu w ciąży jest prozaiczna – może do tego prowadzić nawet i zwyczajne odwodnienie, wynikające ze zmniejszonego spożycia płynów, silnych wymiotów czy długotrwałej biegunki.

Nie można bagatelizować za wysokiego hematokrytu, ponieważ może on świadczyć również o wielu różnych groźnych chorobach. Taką może być nadkrwistość (której przyczyną mogą być np. hormonalnie czynne guzy, produkujące erytropoetynę), moczówka prosta czy nowotwory nerek.

Podwyższenie hematokrytu może mieć miejsce również i wtedy, gdy organizmowi potrzebne są zwiększone dostawy tlenu i z tego powodu produkowane są w nim zwiększone ilości krwinek czerwonych.

Taki problem pojawiać się może u osób przebywających na dużych wysokościach (zawartość tlenu w powietrzu jest tam bowiem obniżona), jak i może on być skutkiem przewlekłych chorób płuc czy serca.

Jakie są przyczyny obniżonego hematokrytu

Obniżenie hematokrytu sugerować może to, że u pacjentki doszło do zwiększenia objętości krwi lub nastąpiło u niej zmniejszenie ilości czerwonych krwinek. Takie zjawisko w ciąży jest wręcz fizjologiczne – wspomnieliśmy już, iż spadek hematokrytu zachodzi wtedy całkowicie naturalnie w związku z procesami adaptacyjnymi, które mają miejsce w ciąży.

Kiedy jednak hematokryt obniża się za bardzo, to świadczyć to może m.in. o przewlekłych krwawieniach (np. z nosa czy z przewodu pokarmowego), ale i sugerować to może nawet jakieś schorzenie, w przebiegu którego produkcja czerwonych krwinek w szpiku kostnym staje się niewydolna (takim problemem jest m.in. zwłóknienie szpiku).

Obniżony hematokryt w ciąży może być również efektem przewodnienia oraz niedokrwistości.

Czytaj również: RDW morfologia - co oznacza wskaźnik? Normy RDW CV

Anemia w ciąży. Dowiedz się co to jest anemia i co powinnaś o niej wiedzieć

Jak analizować wynik hematokrytu w ciąży?

Wtedy, gdy wynik hematokrytu w ciąży spada poniżej uznanych za optymalne dla danego trymestru norm, pacjentka zdecydowanie powinna skonsultować się z lekarzem.

Warto tutaj wspomnieć, że nigdy nie ocenia się stanu zdrowia ciężarnej na podstawie samego tylko wyniku hematokrytu – aby uzyskać pełen obraz, konieczne jest przeanalizowanie innych jeszcze wskaźników.

W przypadku hematokrytu najistotniejsze jest ocenianie go razem z innymi parametrami dotyczącymi czerwonych krwinek, takimi jak liczba erytrocytów we krwi (RBC) czy poziom hemoglobiny (HGB).

Dopiero po takiej rozszerzonej analizie można orzec, czy pacjentce coś zagraża – wykrywając odchylenia dotyczące wszystkich wskaźników można zdiagnozować chociażby problem, który jest dość często bagatelizowany, a który może mieć poważne nawet skutki i którym jest niedokrwistość w ciąży.