Kalendarz połogowy - co się dzieje z twoim ciałem zaraz po porodzie i w kolejnych tygodniach

Połóg, czyli pierwsze sześć tygodni po urodzeniu dziecka, to dla każdej młodej mamy czas pełen zmian i nowych doświadczeń, ale też fizycznych dolegliwości związanych z dochodzeniem do siebie po ciąży i porodzie. Warto wiedzieć, co w kolejnych dniach dzieje się z twoim ciałem oraz psychiką, aby jak najlepiej przeżyć ten wyjątkowy, ale i niełatwy czas.

Połóg, czyli pierwsze sześć tygodni po urodzeniu dziecka, to ważny czas dla każdej kobiety. Jej ciało wraca wtedy do formy, ale dzieje się to w towarzystwie wielu objawów, z którymi wcześniej kobieta nie miała do czynienia. Warto je znać i wiedzieć, w jakim momencie połogu się pojawiają, aby wiedzieć, czy połóg przebiega prawidłowo. Zobacz, co się dzieje z twoim ciałem zaraz po porodzie i w kolejnych tygodniach.

Spis treści

1. Początek połogu - dzień porodu
2. 1 doba po porodzie
3. 1 tydzień połogu
4. 2–3 tydzień połogu
5. 4.–6. tydzień po porodzie - koniec połogu

Początek połogu - dzień porodu

Dzień, w którym urodziłaś, nazywany jest dobą zerową – to początek połogu. Na pewno będziesz zmęczona, ale też szczęśliwa. Wykorzystaj dwie godziny kontaktu skóra do skóry na tulenie i nakarmienie malca oraz na uspokojenie swoich emocji.

Leżąc z noworodkiem przy piersi, postaraj się poruszać nogami (zginaj i prostuj naprzemiennie palce stóp, wykonuj krążenia, napinaj mięśnie) – to ułatwi ci za chwilę podniesienie się z łóżka, co jest ważnym elementem zapobiegania chorobie zakrzepowej (jej przyczyną jest wzrost liczby płytek krwi po porodzie oraz ich zastój spowodowany brakiem ruchu).

Najlepiej wstać dwie–trzy godziny po porodzie naturalnym i siedem–osiem godzin po cesarskim cięciu (rozruch następuje dopiero, gdy minie znieczulenie). Aktywność pobudza krążenie krwi i ułatwia układowi pokarmowego i innym narządom podjęcie normalnej pracy.

Spróbuj też wziąć prysznic i oddać mocz (nie później niż w ciągu sześciu godzin od porodu). Pamiętaj, że na skutek utraty krwi i osłabienia możesz mieć zawroty głowy.

Czytaj: Ciemne strony porodu – o tym nikt ci nie powie!

Położne on line, czyli opieka w ciąży i połogu w czasie pandemii

Połóg: 10 objawów, które powinny niepokoić podczas połogu

1 doba po porodzie

• Krwawienie z dróg rodnych to naturalny objaw po urodzeniu dziecka. Trzeba więc nosić podkłady higieniczne – na początku najwygodniej jest przytrzymać je majtkami jednorazowymi z siateczki przepuszczającej powietrze. Wymieniaj podkłady co 2–3 godziny i myj ręce nie tylko po zmianie, lecz także przed (żeby na rękach nie wprowadzić zarazków w okolice krocza).
• Dbaj o higienę krocza, zwłaszcza jeśli masz rany po nacięciu lub pęknięciu. By rany szybko się zagoiły, musisz myć krocze pod bieżącą wodą, ruchami od przodu do tyłu (dwa razy dziennie i po każdej wizycie w toalecie), dokładnie suszyć i wietrzyć. Stosuj łagodne mydło dla dzieci lub płyn do higieny intymnej. Aby zmniejszyć ból, możesz robić zimne okłady i nasiadówki w naparze z kory dębu.
• Spróbuj pójść do toalety, aby się wypróżnić. Jeśli nie czujesz takiej potrzeby, nie martw się – po porodzie układ pokarmowy jest oczyszczony, dlatego możesz nie odczuwać konieczności załatwiania się przez dwa, trzy dni. Potem jednak zmuś się do wypróżnienia, pomagając sobie np. czopkiem glicerynowym.
• Staraj się samodzielnie zajmować maluszkiem, wstawać do niego, przewijać go (ale korzystaj też z pomocy, jeśli ją masz). Ruch znacznie przyspiesza proces powrotu do dobrej formy. Możesz w pozycji stojącej robić krążenia ramionami oraz wykonywać ćwiczenia Kegla – te same, które robiłaś w czasie ciąży.
• Jeśli miałaś cesarskie cięcie, przez trzy dni będziesz nosić opatrunek, zmieniany regularnie przez personel szpitala (rana będzie przemywana spirytusem), którego nie wolno moczyć w czasie mycia ciała. Gdy opatrunek zostanie zdjęty, będziesz mogła normalnie brać kąpiel pod prysznicem i myć ranę delikatnym mydłem lub specjalnym preparatem, który ułatwia gojenie.

Zobacz jak wygląda brzuch po porodzie:

Zobacz galerię 8 zdjęć

1 tydzień połogu

• Jeżeli rodziłaś drogami natury, prawdopodobnie po trzech dniach zostaniesz wypisana z dzieckiem do domu, po cesarskim cięciu – po pięciu dniach. Dłuższy pobyt w szpitalu jest konieczny, gdy malec ma żółtaczkę fizjologiczną – sytuacja ta wymaga nieraz kilkudniowego naświetlania pod specjalnymi lampami.
• Co jakiś czas – zwłaszcza w czasie karmienia, kiedy wydziela się oksytocyna – będziesz odczuwać skurcze macicy. To efekt jej obkurczania się i powracania do dawnych rozmiarów. Gdy skurcze są bolesne, możesz zażyć ibuprofen. Skurczom towarzyszy wydalanie odchodów połogowych, dlatego nadal noś podkłady lub duże podpaski. Wydzielina z jamy macicy początkowo jest obfita i krwista, pod koniec pierwszego tygodnia połogu powinna stać się ciemniejsza – niemal brązowa, i mniej obfita.
• W pierwszych dniach bardzo ważne jest wietrzenie rany na kroczu, jeśli zostało ono nacięte. Dlatego gdy tylko możesz – zdejmuj bieliznę (możesz już teraz nosić luźne bawełniane majtki) i połóż się. Pod pośladki podłóż podkład (nie może on dotykać krocza), nogi lekko ugnij w kolanach i rozstaw jak na fotelu ginekologicznym.
• Najczęściej w 3.–4. dobie po porodzie pojawia się nawał pokarmu. To efekt nagłego wzrostu hormonów odpowiedzialnych za laktację. Piersi stają się przepełnione, nabrzmiałe i bolesne – organizm wytwarza wówczas dwa razy więcej mleka, niż potrzebuje dziecko. Ulgę przynosi jak najczęstsze przystawianie malucha do piersi lub odciąganie niewielkich ilości pokarmu oraz stosowanie okładów z chłodnych, lekko rozbitych liści kapusty. Po 2–3 dniach poziom hormonów stabilizuje się, a laktacja dopasowuje do potrzeb malca.
• Zmęczenie pierwszymi dniami macierzyństwa i poporodowa burza hormonalna mogą powodować u ciebie zmienne nastroje, a nawet niezrozumiały smutek. Wywołane przez nagły spadek poziomu progesteronu uczucie przygnębienia określane jest jako baby blues. Przypadłość ta zazwyczaj mija sama po kilku dniach, jednak jeśli obniżenie nastroju utrzymuje się tygodniami, warto zasięgnąć opinii psychologa lub psychiatry.
• Tydzień po porodzie układy trawienny i moczowy powinny już funkcjonować normalnie, dlatego nie powinnaś mieć już problemów z zaparciami czy siusianiem. Pamiętaj jednak, że mięśnie osłabione porodem nie zawsze dają sobie radę z trzymaniem moczu: w pierwszych dniach może występować u ciebie wysiłkowe nietrzymanie moczu, czyli jego popuszczanie w czasie kaszlu, śmiechu czy np. podnoszenia dziecka do góry.
• Młoda mama i jej maleństwo objęte są bezpłatną (w ramach NFZ) opieką położnej Podstawowej Opieki Zdrowotnej. Najpóźniej 48 godzin po powrocie ze szpitala powinna odbyć się pierwsza z sześciu przysługujących ci wizyt patronażowych. Aby uzyskać takie świadczenie, zadzwoń do swojej przychodni i umów się na dogodny termin. Położna zbada ciebie i maluszka, odpowie na pytania dotyczące opieki nad noworodkiem, wyjaśni, jak prawidłowo przystawiać go do piersi i jak złagodzić dolegliwości (np. popękane brodawki czy zdarzające się na początku laktacji zastoje pokarmu).

Czytaj: Poporodowe nietrzymanie stolca - przyczyny i leczenie 

Karmienie piersią: najważniejsze informacje dla mam o karmieniu piersią

2–3 tydzień połogu

• Twój organizm regeneruje się i wraca do formy sprzed ciąży. Macica nadal się obkurcza i wydala odchody. W trzecim tygodniu połogu wydzielina powinna być brudnożółta, a pod jego koniec – szarawobiała. Odchody powoli będą zanikać. Powodem do niepokoju jest ich zanik, a potem ponowne nasilenie się.
• Jeśli w czasie porodu doszło do pęknięcia krocza lub do jego nacięcia, założono ci szwy. Datę ich zdjęcia wyznacza ginekolog. Szwy wykonane nicią rozpuszczalną znikają same po ok. 3 tygodniach, szwy tradycyjne zdejmuje się w 6.–8. dobie połogu. Szwy zakłada się też na ranę po cięciu cesarskim: wewnętrzne powłoki brzuszne zszywa się nićmi rozpuszczalnymi, a skórę – zwykłymi, zdejmowanymi również po 6–8 dniach. Można to zrobić w przychodni przyszpitalnej lub poprosić położną środowiskową, jeśli jej wizyta wypadła akurat w tym czasie.
• Pamiętaj, że rana po cięciu wymaga dłuższej pielęgnacji. Staraj się nie dźwigać i nie przemęczać przez przynajmniej 2–3 tygodnie po porodzie, aby nie doprowadzić do rozejścia się wewnętrznej rany w powłokach brzusznych. Bliznę na skórze myj kilka razy dziennie i dokładnie osuszaj papierowymi ręcznikami. Po zdjęciu szwów możesz zacząć stosować plastry, kremy i maści zapobiegające powstawaniu widocznych blizn. Zgrubienie w miejscu szwu wchłania się do 6 tygodni.
• W kolejnych tygodniach połogu możesz skorzystać z pozostałych wizyt położnej środowiskowej. Pamiętaj, że położna POZ zobowiązana jest do odbycia od czterech do sześciu wizyt patronażowych w okresie dwóch miesięcy kalendarzowych od porodu.

Czytaj: Opieka położnicza w ciąży: co zapewnia NFZ kobietom w ciąży?

Jak wygląda wizyta położnej w domu po porodzie?

4.–6. tydzień po porodzie - koniec połogu

W drugiej połowie połogu ilość odchodów znacząco się zmniejsza, laktacja się stabilizuje, popękane brodawki i rany po nacięciu krocza – się goją.

• Możesz włączyć do gimnastyki mięśnie brzucha (nawet jeśli jesteś po cesarce). Napinaj je jak przy robieniu „brzusz- ków”, podnoś tułów z leżenia do siadu – do kąta 45 stopni. Leżąc, zegnij nogi w kolanach, złącz je i przechylaj raz  w prawą, raz w lewą stronę.
• Jeżeli podajesz dziecku regularnie pierś, nie powinnaś mieć miesiączki. Prolaktyna odpowiadająca za laktację hamuje jajeczkowanie, a więc i krwawienie. Czasami jednak wystarczy dłuższa przerwa w karmieniu, aby organizm mamy odczytał to jako impuls do uruchomienia kobiecego cyklu. U kobiet, które nie karmią piersią, miesiączka po porodzie pojawia się w 6.–8. tygodniu po porodzie.
• Koniec połogu oznacza również możliwość powrotu do życia intymnego. Wcześniejsze podjęcie współżycia mogłoby wiązać się z ryzykiem infekcji oraz zakażenia ran poporodowych.
• Po zakończeniu połogu, między 6. a 8. tygodniem po porodzie, powinnaś się zgłosić do ginekologa na kontrolę. Lekarz sprawdzi stopień obkurczenia macicy, stan ran krocza lub po cesarskim cięciu, oceni ryzyko nietrzymania moczu. Może również zalecić ci antykoncepcję, która nie będzie wymagała przerwania karmienia piersią.

Małgorzata Wójcik