Wklęsłe brodawki, dziwny kształt i stan zapalny. Tak twoje piersi wołają o pomoc

Czujesz, że twoje piersi są twarde jak kamień i gorące? Widzisz na nich czerwone plamy? A może zauważyłaś dziwną wydzielinę w okolicach brodawek? Bez paniki. Jak większość debiutujących mam, możesz mieć problemy z karmieniem piersią, a te wszystkie niepokojące objawy można łatwo złagodzić.

Dlaczego bolą mnie piersi przy karmieniu?

Przyczyną problemów z laktacją mogą być popękane brodawki czy nawał pokarmu. To tylko część problemów laktacyjnych, jakie mogą dotknąć kobietę po porodzie. Nie warto się jednak zniechęcać, jeżeli zauważasz u siebie problemy z karmieniem piersią. Zastój pokarmu, obrzęki piersi, zapalenie piersi, infekcje czy zniekształcone brodawki można wyleczyć.

Przyczyną problemów z laktacją mogą być popękane brodawki czy nawał pokarmu. To tylko część problemów laktacyjnych, jakie mogą dotknąć kobietę po porodzie. Nie warto się jednak zniechęcać, jeżeli zauważasz u siebie problemy z karmieniem piersią. Zastój pokarmu, obrzęki piersi, zapalenie piersi, infekcje czy zniekształcone brodawki można wyleczyć.

Spis treści

1. Dlaczego bolą mnie piersi przy karmieniu?
2. Problemy z laktacją: zastój pokarmu
3. Obrzęk piersi
4. Jak rozpoznać zapalenie piersi przy karmieniu?
5. Infekcja bakteryjna, grzybicza lub wirusowa
6. Płaskie lub wypukłe brodawki

Problemy z laktacją: zastój pokarmu

• Objawy: Piersi są przepełnione, napęczniałe, bolesne; mimo przepełnienia, mleko nie chce z nich wypływać (nie słychać odgłosu połykania w czasie karmienia), fragment piersi (lub cała pierś) może być twardszy i cieplejszy niż reszta, w miejscu tym może pojawić się czerwona plama lub guzek; gdy zatkany jest tylko jeden przewód mleczny, mleko nadal wypływa, bo choruje tylko część gruczołu.

• Przyczyny: Jako powikłanie po nawale pokarmu, w okresie odstawiania dziecka od piersi lub wydłużenia przerw między karmieniami; zatkanie przewodu mlecznego (jedna z form zastoju) może wystąpić w każdej chwili podczas karmienia – z powodu stresu, zmiany trybu życia czy ucisku piersi (np. wskutek noszenia niewygodnego biustonosza).

• Co robić: Przede wszystkim poprawić drenaż, czyli spowodować wypływanie pokarmu. Z ogrzanej piersi pokarm wypływa łatwiej, warto więc przed przystawieniem dziecka wziąć ciepły prysznic, zanurzyć piersi w ciepłej wodzie lub położyć na nich ciepły okład. Pomaga też bardzo delikatne gładzenie piersi – przed i podczas karmienia.

Uwaga: przy zastoju i obrzęku nie wolno piersi masować, dotyk ma być bardzo delikatny i służyć tylko pobudzeniu wypływu pokarmu. Przed podaniem piersi dziecku odciągaj trochę mleka – to też poprawia drenaż. Zaczynaj karmić od chorej piersi (tylko co 3.–4. karmienie podawaj najpierw zdrową pierś). Warto też pić herbatkę z melisy, która działa uspokajająco – kondycja psychiczna karmiącej mamy jest bardzo ważna podczas laktacji.

Z kolei po karmieniu ważne są zimne okłady na piersi – można je robić ze schłodzonych liści kapusty, owiniętego w pieluszkę lodu lub mrożonki warzywnej czy schłodzonego kompresu żelowego, który kupuje się w aptece (są już nawet takie wyprofilowane specjalnie na piersi), możesz także zastosować lek przeciwbólowy.

Jeśli po 2–3 dniach nie odczuwasz poprawy, powinnaś szukać pomocy specjalisty z poradni laktacyjnej. Uwaga: gdy na brodawce pojawiła się biała plamka wielkości główki od szpilki, to zatkane jest tylko samo ujście przewodu mlecznego. W takiej sytuacji wystarczy przetrzeć to miejsce spirytusem, ostrożnie nakłuć jałową igłą (podobno to nie boli) i wycisnąć zgęstniałe mleko.

Czytaj: Dieta w czasie karmienia piersią - 7 najlepszych składników na laktację

Obrzęk piersi

• Objawy: Piersi (zwykle obie) są obrzmiałe, twarde, ciepłe, bolesne, zaczerwienione, możesz mieć podwyższoną temperaturę (do 38,4^oC), wypływ mleka jest bardzo słaby lub zupełnie go brak (patrz: zastój).
• Przyczyny: Najczęściej jest powikłaniem po nawale pokarmu, obrzęk jest zawsze spowodowany jakimś błędem, np. złą techniką karmienia lub niedostatecznym opróżnianiem piersi.
• Co robić: Sprawdzić, czy dobra jest technika karmienia (dziecko powinno mieć w buzi nie tylko samą brodawkę, ale też dużą część otoczki), często karmić (odciągając nieco mleka przed podaniem piersi) oraz poprawić drenaż mleka z piersi (jak to zrobić, czytaj w części: „Zastój pokarmu”). Bolesność złagodzą zimne okłady na piersi po karmieniu (20 minut).

Bardzo dobrze zrobią okłady z liści białej kapusty, które zmniejszają obrzęk i zapobiegają zastojowi pokarmu. Liście schłodź w lodówce (nie w zamrażarce), lekko zbij tłuczkiem, by puściły sok i obłóż nimi piersi (możesz włożyć je do biustonosza).

Kiedy ból jest bardzo dotkliwy, możesz zażyć lek przeciwbólowy, np. paracetamol czy ibuprofen – preparaty te nie szkodzą dziecku, można je więc stosować podczas karmienia.

Jak rozpoznać zapalenie piersi przy karmieniu?

• Objawy: Zazwyczaj choruje jedna pierś – jest wówczas obrzmiała, bolesna, zaczerwieniona, bardzo ciepła, towarzyszy temu wysoka temperatura (powyżej 38,4oC) i złe samopoczucie; mleko zwykle wypływa bez przeszkód, ale nie zawsze.
• Przyczyny: Między 2. a 6. tygodniem po porodzie, jako powikłanie zastoju pokarmu, skutek zmniejszenia częstości karmień, nagłego odstawienia dziecka od piersi lub uszkodzenia brodawek.
• Co zrobić: Często karmić, zwłaszcza z chorej piersi (zwróć uwagę, czy stosujesz dobrą technikę karmienia). Musisz przynajmniej na jedną dobę położyć się do łóżka, zażywać ibuprofen, robić okłady z liści kapusty.

Jeśli dziecko nie chce ssać – odciągaj mleko. Gdy nie ma poprawy – wezwij lekarza. Być może będziesz musiała zażywać antybiotyk albo lek przeciwgrzybiczy, ale nawet wówczas zwykle nie jest konieczne przerywanie karmienia (zawsze jednak upewnij się w tej sprawie u swojego lekarza).

Wskazaniem do natychmiastowego leczenia antybiotykiem jest głębokie uszkodzenie brodawki, które sprzyja szybkiemu namnażaniu się bakterii i wniknięciu ich do tkanki gruczołu.

Infekcja bakteryjna, grzybicza lub wirusowa

• Objawy infekcji: Brodawka i otoczka są zaczerwienione, poranione, może pojawić się ropna wydzielina (infekcja bakteryjna); brodawka i otoczka są mocno czerwone i lśniące, skóra na nich łuszczy się, czuć piekący ból i swędzenie (grzybica), infekcja wirusem opryszczki powoduje wystąpienie na brodawce i otoczce takich zmian jak na ustach (swędzenie, pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym, a później strupki).
• Kiedy może się to zdarzyć: Na każdym etapie karmienia, w wyniku np. uszkodzenia brodawek sutkowych, kuracji antybiotykowej, grzybicy pochwy, przeniesienia wirusa z innych okolic ciała.
• Co robić: Zgłosić się do lekarza, bo infekcja wymaga zastosowania leku. W niektórych sytuacjach (np. infekcja wirusem opryszczki) trzeba czasowo przestać karmić z chorej piersi (ale nadal należy ją opróżniać!), ze zdrowej piersi można karmić normalnie (dobrze jest wtedy poprosić o instrukcje konsultantkę laktacyjną).

Przy infekcji trzeba wietrzyć brodawki, po karmieniach płukać je naparem z nagietka lub szałwii, a raz dziennie przemywać delikatnym mydłem. Ważna jest dbałość o higienę: częste i dokładne mycie rąk, częsta zmiana wkładek laktacyjnych, wyparzanie smoczków i zabawek, które dziecko bierze do buzi.

Płaskie lub wypukłe brodawki

Brodawki o nietypowych kształtach nie są problemem samym w sobie, to raczej ich cecha osobnicza, taka uroda. Karmienie piersią jest wtedy trudniejsze, ale również możliwe.

Czasami nie wymaga to nawet żadnych zabiegów – jeśli brodawka jest elastyczna, to znaczy daje się wysunąć po uchwyceniu u podstawy, stawia się pod wpływem stymulacji – to szanse na karmienie są duże. W przeciwnym razie brodawki można do karmienia przygotować.

Co robić: Warto już w ciąży (począwszy od 3 trymestru) stosować odpowiednie ćwiczenia i specjalne nakładki korygujące. Ćwiczenia Hoffmana polegają na uchwyceniu podstawy brodawki dwoma palcami i rozciąganiu w przeciwnych kierunkach (po 10 ruchów w każdą stronę).

Ćwiczenia warto wykonywać 2–3 razy dziennie. Po porodzie bardzo ważne jest, by jak najszybciej przystawić dziecko – każde karmienie i odciąganie pokarmu rozciąga brodawki.

Poza tym należy kontynuować ćwiczenia Hoffmana i nosić nakładki korygujące między karmieniami. Bezpośrednio przed przystawieniem dziecka warto odciągnąć trochę mleka, aby łatwiej uchwyciło pierś, i stymulować brodawkę delikatnym masażem.

Gdy to nie pomaga, brodawkę można wyciągać laktatorem lub strzykawką (z obciętą końcówką i włożonym odwrotnie tłokiem). Najlepsze pozycje do karmienia w takiej sytuacji to: spod pachy i krzyżowa – łatwiej wtedy przystawić dziecko i skontrolować, czy na pewno ssie.

Czytaj też: Czy hartowanie brodawek przed karmieniem piersią to MIT?