Okolicznik - co to za część zdania i jak go znaleźć w zdaniu?

Okolicznik to część zdania, która jest ściśle związana z orzeczeniem. Określa daną czynność i może być wyrażona kilkoma częściami mowy. Zobacz, czym jest okolicznik i jakie są rodzaje okolicznika w zdaniach.

Spis treści

1. Co to jest okolicznik?
2. Jakie części mowy są okolicznikiem?
3. Rodzaje okolicznika
4. Inne role okolicznika

Okolicznik to część zdania. Jak wiecie, każde zdanie główne składa się z podmiotu i orzeczenia (np. Basia czytała). W czasie rozwijania zdania pojawiają się określenia podmiotu i orzeczenia. 

Określeniem podmiotu jest zawsze przydawka, a określeniem orzeczenia dopełnienie albo właśnie okolicznik. Poznaj cechy okolicznika i zobacz, jakie są jego rodzaje.

Co to jest okolicznik?

Okolicznik to część zdania, która określa orzeczenie, a więc mówi o okolicznościach występujących podczas wykonywania jakiejś czynności (np. czytania) lub mówi o jej cechach. Dlatego odpowiada na pytania np. jak czytała?, gdzie?, w jaki sposób?, dlaczego? itd. 

Jakie części mowy są okolicznikiem?

Okolicznik może być wyrażony różnymi częściami mowy. Okolicznik może być:

• rzeczownikiem, np. szliśmy ulicą
• wyrażeniem przyimkowym, np. talerze stoją na stole
• przysłówkiem, np. samochód jedzie powoli
• zaimkiem przysłownym, np. rodzice pojadą tam 
• imiesłowem przysłówkowym współczesnym, np. mama zmywała, słuchając muzyki
• bezokolicznikiem, np. przyszedł pochwalić się, 

Rodzaje okolicznika

• Okolicznik miejsca – określa miejsce lub kierunek wykonywanej czynności. Odpowiada na pytania: gdzie?, skąd?, dokąd? którędy?

np. Basia czytała w sypialni.

• Okolicznik czasu - określa czas lub długość wykonania czynności i odpowiada na pytania: kiedy?, jak długo? jak często? odkąd? dokąd? do kiedy? od kiedy?

np. Basia czytała od rana do nocy.

• Okolicznik sposobu – określa sposób wykonania czynności. Odpowiada na pytania: jak?, w jaki sposób?

np. Basia czytała uważnie.

• Okolicznik przyczyny - opisuje powód wykonania danej czynności. Odpowiada na pytania: dlaczego?, z jakiej przyczyny? z jakiego powodu? 

np. Basia czytała z ciekawości. 

• Okolicznik celu - opisuje cel wykonywanej czynności. Odpowiada na pytania: w jakim celu?, po co?, na co?

np. Basia czytała, aby zdać egzamin.

• Okolicznik warunku – mówi od czego jest zależna czynność i odpowiada na pytania: pod jakim warunkiem?, w jakim wypadku?

np. Basia czytała, jeśli miała czas.

• Okolicznik przyzwolenia - określa okoliczności, które mogły utrudnić wykonanie czynności. Odpowiada na pytania: mimo co?, pomimo czego?

np. Basia czytała, mimo że było już ciemno.

• Okolicznik stopnia i miary  - oznacza stopień lub miarę czynności. Odpowiada na pytania: jak dużo?, jak często?

np. Basia czytała dwa razy dziennie

Inne role okolicznika

Chociaż okolicznik określa najczęściej orzeczenie, a więc:

• czasownik (np. ładnie śpiewasz, stoi przy ścianie itd.),

to jednak może również być też określeniem innych części mowy, np.: 

• przymiotnika - bardzo trudna (piosenka) 
• czy przysłówka - strasznie brzydko (pachnie). 

A teraz zrób quiz i sprawdź swoją wiedzę na temat okolicznika!

Czytaj również: Zdania nadrzędne i podrzędne: przykłady, ćwiczenia

Równoważnik zdania - co to jest równoważnik zdania. Przykłady

Strona bierna – czym różnią się od siebie strona bierna i czynna czasownika?