Wypadnięcie pępowiny - czy to może zagrażać dziecku?

Wypadnięcie pępowiny jest stanem nagłym w położnictwie. Może prowadzić do poważnego niedotlenienia płodu, a nawet jego śmierci. Tylko szybka reakcja lekarzy może uratować rodzące się dziecko. Jak często dochodzi do wypadnięcia pępowiny i jakie są czynniki ryzyka?

Szacuje się, że wypadnięcie pępowiny występuje w ok. 0,33-0,66% porodów. Częściej dochodzi do wypadnięcia pępowiny przy nieprawidłowym położeniu płodu- miednicowym (4%) lub poprzecznym (14%). W przypadku położenia główkowego ryzyko to wynosi około 0,2%.

Czytaj: Pępowina - to powinnaś wiedzieć o niej w ciąży i przed porodem

Spis treści

1. Czynniki ryzyka wypadnięcia pępowiny u płodu
2. Czynniki ryzyka wypadnięcia pępowiny u matki
3. Objawy wypadnięcia pępowiny
4. Postępowanie w przypadku wypadnięcia pępowiny
5. Rokowania

Czynniki ryzyka wypadnięcia pępowiny u płodu

• nieprawidłowe położenie i ułożenie płodu
• wady rozwojowe płodu
• wcześniactwo
• zahamowanie wzrostu płodu
• hipotrofia płodu
• długa i cienka pępowina

Czynniki ryzyka wypadnięcia pępowiny u matki

• przedwczesne pęknięcie błon płodowych
• wady rozwojowe macicy lub blizny
• wielowodzie
• ciąża mnoga - aż 6-krotnie większe ryzyko wypadnięcia!
• wielorództwo (kolejne ciąże)
• poród przedwczesny
• niewspółmierność porodowa
• nisko usadowione łożysko
• przyczep brzeżny pępowiny

Ponadto do czynników ryzyka należy też próba wykonania obrotu zewnętrznego oraz amniotomia - przebicie pęcherza owodniowego w celu indukcji porodu. Dlatego też, zawsze po pęknięciu lub przebiciu błon płodowych, kobieta rodząca powinna zostać zbadana przez ginekologa. Lekarz powinien skontrolować również czynność serca płodu przy użyciu KTG.

Ciąża wielopłodowa jest stanem, gdy kilka powyższych czynników predysponujących do wypadnięcia pępowiny może występować równocześnie. Te sytuacje są właśnie najgroźniejsze.

Objawy wypadnięcia pępowiny

Głównym objawem wypadnięcia pępowiny jest niedotlenienia płodu, mogące prowadzić do nieodwracalnych uszkodzeń mózgu, a nawet do śmierci dziecka. W zapisie KTG pojawiają się deceleracje oznaczające bradykardię płodu (zwolnienie tętna).

• Jawne wypadnięcie pępowiny

Jest to sytuacja, gdy po pęknięciu pęcherza płodowego pępowina jest przed główką dziecka (lub częścią przodującą).

• Ukryte wypadnięcie pępowiny

Dochodzi do niego, gdy pępowina znajduje się między częścią przodującą rodzącego się dziecka a ścianą miednicy. Wtedy lekarz nie jest w stanie jej wybadać podczas badania ginekologicznego. Ukryte przodowanie pępowiny można wykryć za pomocą USG.

Postępowanie w przypadku wypadnięcia pępowiny

Wypadnięcie pępowiny jest najczęściej wskazaniem do pilnego, natychmiastowego wykonania cięcia cesarskiego. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy możliwe jest szybkie zakończenie porodu siłami natury (często przy użyciu kleszczy lub wyciągacza próżniowego). Obecnie uważa się, że próba odprowadzenia pępowiny jest mało skuteczna, gdyż istnieje duże ryzyko, że ponownie wypadnie.

W momencie rozpoznania wypadniętej pępowiny jeden z lekarzy powinien, aż do momentu wydobycia dziecka, utrzymywać rękę w pochwie kobiety, aby chronić pępowinę przed zaciśnięciem i podtrzymywać część przodującą dziecka.

Jeśli kobieta nie znajduje się w szpitalu, a dopiero jest do niego transportowana, zaleca się np. wypełnienie pęcherza moczowego czy okrycie pępowiny ciepłą chustą, aby nie doprowadzać do skurczu naczyń. Korzystną pozycją w tej sytuacji jest pozycja kolankowo- łokciowa lub ułożenie kobiety na lewym boku.

Czytaj: Próżnociąg i kleszcze położnicze: do czego służą w czasie porodu?

Jak i kiedy powinno się odcinać pępowinę przy porodzie?

Rokowania

Podczas wypadnięcia pępowiny dochodzi do zatrzymania krążenia krwi w pępowinie, a tym samym możliwego obumarcia płodu lub jego poważnego niedotlenienia, mającego groźne konsekwencje dla rozwoju dziecka w przyszłości. Obecnie określa się, że śmiertelność okołoporodowa dzieci w wyniku wypadnięcia pępowiny wynosi mniej niż 25%.

Dla stanu zdrowia i życia płodu najważniejsze znaczenie odgrywają:

• Czas, który minął między wypadnięciem pępowiny a zakończeniem porodu - jeśli mija co najmniej godzina, umiera 50% dzieci
• Szybkość ustalenia przez lekarzy rozpoznania
• Położenie miednicowe lub poprzeczne płodu, które są mniej niebezpieczne w tej sytuacji
• Dojrzałość płodu- umieralność u wcześniaków jest 4-krotnie wyższa
• Zaburzenia czynności serca dziecka
• Zielone wody płodowe i słabe tętnienie naczyń pępowinowych
• Stopień wypadnięcia pępowiny- zwiększa się też wtedy ryzyko wtórnych infekcji
• Rozwarcie szyjki macicy w momencie wypadnięcia

Wypadnięciu pępowiny nie można zapobiec, ale gdy rozpoznanie jest wczesne, a reakcja personelu medycznego szybka i prawidłowa, można uniknąć ciężkich dla zdrowia i życia dziecka powikłań.