Zawód niania: praca odpowiedzialna i... nieuregulowana prawnie

Zawód niania, czyli opiekowanie się dzieckiem, to jedno z najbardziej odpowiedzialnych zadań. Jednak profesja ta wciąż nie jest sformalizowana i uregulowana prawnie. Rodzice często nie wiedzą do końca, jakich umiejętności wymagać od niani. W konsekwencji bywa, że opiekę nad dziećmi sprawują przypadkowe osoby, które nie są właściwie do tego przygotowane. Zawód niania: przeczytaj wszystko, co powinieneś wiedzieć o tej profesji.

Spis treści

1. Zawód niania: praca bez umowy
2. Zawód niania: praca bez wymagań?
3. Zawód niania: czego oczekiwać?
4. Zawód niania: potrzebne są fundamenty

Dwa tygodnie temu media obiegła informacja o niespodziewanej śmierci 9-miesięcznego chłopca, który znajdował się pod opieką niani. Opiekunka miała co prawda referencje i doświadczenie pracy z dziećmi, jednak nie umiała prawidłowo zareagować w sytuacji zagrożenia. To nie pierwsza historia, kiedy dziecko ulega wypadkowi i pomoc przychodzi zbyt późno. Takie sytuacje skłaniają do zastanowienia się, czego powinno oczekiwać się od osoby, której powierzamy opiekę nad dzieckiem.

>> Guwernantki, czyli dwujęzyczne nianie wracają do łask >>

Zawód niania: praca bez umowy

W Polsce zawód niania wciąż związany jest w większości z nieformalną działalnością. Według szacunków w charakterze opiekunki pracuje w naszym kraju 350 tys. osób. Natomiast zgodnie z najnowszymi danymi z lutego 2015 r., w ZUS-ie zarejestrowanych jest zaledwie 8,5 tys. niań. Zdecydowana większość rodzin nie zatrudnia więc opiekunek do swoich dzieci legalnie.

Istnieje tzw. „umowa uaktywniająca”, która pozwala na legalne zatrudnienie opiekunki, a osobie sprawującej opiekę nad dzieckiem legalne wykonywanie zawodu niani. Część rodziców od 2011 r. dodatkowo może korzystać z przywileju ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3, zgodnie z którą składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, obliczone od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, finansuje budżet państwa.

Jednak podpisywanie umów z nianiami, to wciąż rzadkość. Powodów jest wiele. Jedni nie mogą skorzystać z ulg państwa, a sami nie chcą podjąć się zatrudnienia, inni po prostu nie zdają sobie sprawy, że brak umowy z nianią, tak jak nielegalne zatrudnienie każdego innego pracownika, jest przestępstwem.

>> Umowa uaktywniająca z nianią: sprawdź, jak otrzymać dofinansowanie do zatrudnienia niani >>

Zawód niania: praca bez wymagań?

Niania w świadomości społeczeństwa wciąż funkcjonuje jako zajęcie często dodatkowe, a nie zawód niania, do którego wykonywania należy mieć odpowiednie kwalifikacje. Również prawo w Polsce nie określa profilu zawodowego tej grupy. Nie wymaga od opiekunek m.in. konkretnego wykształcenia pedagogicznego oraz kwalifikacji jak np. posiadania kursów udzielania pierwszej pomocy.

– Opieka nad dzieckiem to jedno z najbardziej odpowiedzialnych zadań. Zatrudniając nianię przekazujemy jej najcenniejszy skarb, jaki mamy. Powinniśmy więc dobrze przyjrzeć się jej kompetencjom – mówi Ewa Misiak, propagatorka legalnego zatrudniania niań, prezes firmy Baby&Care, największej ogólnopolskiej agencji opiekunek oraz ekspert ds. polityki prorodzinnej w zespole prezydenta Bronisława Komorowskiego.

Zawód niania: czego oczekiwać?

Jak podkreśla Ewa Misiak, ogromne znaczenie ma umiejętność udzielania pierwszej pomocy. - Dzieci w różnym wieku narażone są na rozmaite niebezpieczeństwa i osoba zajmująca się nimi powinna znać zasady sprawowania bezpiecznej opieki i umieć zareagować w sytuacji zagrożenia. To jest podstawa bezpieczeństwa, której nie można pomijać. Rodzice powinni więc wymagać okazania certyfikatu ukończenia kursu udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej.

Ważne są także kwalifikacje niani oraz doświadczenie. – Osoba, która skończyła studia pedagogiczne, psychologiczne lub kursy związane z tymi dziedzinami dobrze wie, jak podejść do danego dziecka, bez względu na to, jakie ono jest, jaką ma osobowość, usposobienie. Bo przecież dzieci są różne. To ważne, aby umiała od początku nawiązać relację, a potem rozumiała potrzeby danego dziecka i odpowiadała na nie. Dzięki temu jest w stanie zagwarantować mu prawidłowy rozwój – dodaje Ewa Misiak.

Jeśli chodzi o doświadczenie, nie obowiązuje tutaj zasada „im więcej, tym lepiej”. Rodziców powinno zainteresować raczej, gdzie niania pracowała wcześniej i jakimi dziećmi się zajmowała. Czy były to dzieci z rodzin niespokrewnionych, gdzie niania za swoją pracę była rozliczana jak każdy pracownik i posiada referencje, czy jej jedynym doświadczeniem jest pilnowanie wnuków lub dzieci znajomych. Taką pracę trudno zweryfikować i nie można jej obiektywnie ocenić.

>> Czy nagrywanie niani to dobry pomysł? >>

Zawód niania: potrzebne są fundamenty

W Polsce są szkoły kształcące w kierunku opieki nad dziećmi, czyli wykonywania zawodu niani. I to zarówno w pełni zdrowymi, jak i z pewnymi dysfunkcjami fizycznymi, czy psychicznymi. Część tych osób, zamiast zawodu nauczyciela w placówkach szkolnych, może podjąć pracę w charakterze opiekuna indywidualnego. Poza tym, są profesjonalne agencje, które wybierają personel opiekuńczy w toku długich i dokładnych procesów rekrutacyjnych. Oferują więc opiekunki, które mają odpowiednie wykształcenie, doświadczenie i przeszkolenie.

- Jest dość liczna grupa osób, która jest świetnie przygotowana do sprawowania profesjonalnej i bezpiecznej opieki nad dziećmi. Należy tylko zdać sobie sprawę, jak ważne jest przywiązywanie wagi do kwalifikacji tych osób oraz ich legalnego zatrudnienia – podkreśla Ewa Misiak.