Skurcze w czasie ciąży i porodu - jak je przetrwać

Skurcze w ciąży są różne. Oczywiście najważniejsze są skurcze porodowe, bo dzięki nim możesz wziąć swoje maleństwo w objęcia. Ale skurcze zaczynają się znacznie wcześniej, bo macica musi się przygotować do porodu jak sportowiec do udziału w olimpiadzie. Przeczytaj albo posłuchaj, co warto wiedzieć o skurczach.

Spis treści

1. Skurcze przepowiadające poród
2. Skurcze porodowe, pomagające dziecku przyjść na świat
3. Skurcze porodowe: I okres porodu
4. Skurcze porodowe: II okres porodu
5. Jak wykonuje się znieczulenie zewnątrzoponowe
6. Skurcze porodowe: III okres porodu
7. Skurcze w połogu

Sposoby na skurcze macicy w ciąży warto poznać wcześniej, bo pierwsze skurcze w ciąży zaobserwujesz u siebie już zapewne około 20. tygodnia ciąży. Pojawiają się wtedy dwa rodzaje skurczów: delikatniejsze skurcze Alvareza i nieco silniejsze skurcze Braxtona-Hicksa. nie są bolesne, choć bywają trochę nieprzyjemne. są nieregularne, dość chaotyczne, pojawiają się kilka razy dziennie, np. 1–2 razy w ciągu godziny. Trwają zwykle od kilku do kilkudziesięciu sekund. Możesz ich też wcale nie wyczuwać lub odbierać jedynie jako lekkie twardnienie, napinanie lub „stawianie się” brzucha. Możesz odczuwać także ból krzyża. wieloródki odczuwają je silniej niż kobiety, które jeszcze nie rodziły. Te skurcze nie zapowiadają porodu, nie zagrażają tobie  ani dziecku. stanowią trening macicy przed porodem, rodzaj preludium przed finałowym aktem, jakim jest poród. Po prostu macica musi ćwiczyć przed wysiłkiem związanym z porodem.

Co robić? Gdy odczuwasz skurcz, oddychaj spokojnie. Zmień pozycję: jeśli leżysz, przejdź się, jeśli siedzisz, wstań, jeśli jesteś w ruchu, usiądź.

Skurcze przepowiadające poród

W ostatnich tygodniach ciąży, zwykle od około 36. tygodnia, pojawiają się zupełnie inne skurcze, tzw. przepowiadające. Ciężarne nazywają je czasem bólami przepowiadającymi. Dlaczego? Ponieważ przekraczają próg bólu. Możesz je odczuwać kilka razy w ciągu dnia – im bliżej porodu, tym częściej. Dają o sobie znać jako twardnienie macicy, pobolewanie lub pociąganie w podbrzuszu. Są nieregularne, w przeciwieństwie do skurczów związanych z akcją porodową. Mają wyraźny początek, szczyt i koniec. Poczujesz je nie tylko ty,  ale także partner, jeśli w odpowiedniej chwili położy dłoń na twoim brzuchu. Skurcze przepowiadające można też zarejestrować dzięki KTG.

Co robić? Jeśli skurcze bardzo bolą, oddychaj spokojnie. Weź ciepły prysznic lub kąpiel, wypij herbatkę z melisy. Gdy ból daje się we znaki, sięgnij po leki rozkurczowe zlecone przez lekarza.

Skurcze porodowe, pomagające dziecku przyjść na świat

Pojawienie się regularnych skurczów, które nie ustępują pod wpływem zmiany pozycji, ciepłego prysznica czy oddychania, oznacza, że prawdopodobnie zaczął się poród.

Skurcze porodowe: I okres porodu

Skurcze pojawiają się regularnie, a z czasem odstępy między nimi stopniowo maleją, zaś same skurcze się wydłużają. Najpierw występują co 10 minut i odczuwasz je przez około 30 sekund, a pod koniec tej fazy porodu pojawiają się co 3–4 minuty i czujesz je przez około 60 sekund (choć w rzeczywistości trwają dłużej).

Uwaga: gdy skurcze zwiększają częstotliwość, pojawiają się co 5 minut – to znak, że poród się rozpoczął i pora jechać do szpitala. Skurcze są jak fale: przypływają, narastają, a potem stopniowo ustępują. Możesz je odczuwać jako silny ból menstruacyjny, bóle w podbrzuszu, rozpieranie lub opasywanie brzucha taśmą. Niektóre kobiety opisują je jako bóle sięgające okolicy lędźwiowej. Skurcze zaczynają się w górnej części macicy i tam trwają najdłużej: kończą się jednocześnie we wszystkich jej częściach. Dzięki temu możliwe jest skracanie i rozwieranie się szyjki macicy.

Co robić?

• Niedotlenienie organizmu wzmaga odczuwanie bólu, dlatego staraj się teraz oddychać w rytmie skurczu: gdy zbliża się skurcz, nabieraj powietrze wolniej, następnie nieco szybciej, a potem znów wolniej. Między skurczami oddychaj spokojnie, powoli i łagodnie.
• Wybierz pozycję, która łagodzi ból: możesz chodzić, pochylać się, oprzeć na mężu, skorzystać z worka sako, drabinek porodowych lub piłki. W pozycji pionowej wspiera cię siła grawitacji. Leżenie na plecach w tym czasie raczej wzmaga ból.
• Jeśli to możliwe, weź kąpiel lub ciepły prysznic. Zmniejszy to odczuwanie bólu, poprawi ukrwienie łożyska, dziecka i podniesie stężenie endorfin, popularnie nazywanych „hormonami szczęścia”. Woda powinna mieć temperaturę 35–37ºC, nie wyższą. Zadbaj o to, aby nie było ci zimno. Czasem ulgę przynoszą okłady na podbrzusze, krocze lub okolicę lędźwiową. Jeśli ciepło nie pomaga, wypróbuj działanie chłodnego okładu.
• Możesz poprosić partnera o masaż okolicy lędźwiowo-krzyżowej: często łagodzi to przykre doznania. Najlepiej zataczać koła nasadą dłoni, a następnie małe kręgi kciukami. Możesz również odczuwać ulgę przy wykonywaniu ruchów linijnych w poprzek pleców – to sprawa indywidualna. Informuj osobę masującą o pożądanej sile nacisku i jego tempie, aby masaż był dla ciebie ulgą. Jeśli jednak dotyk sprawia ci przykrość, zrezygnuj z tego sposobu łagodzenia napięcia.
• Nie przejmuj się tym, że stękasz, jesteś spocona lub przeklinasz. Poród to nie czas na zajmowanie się takimi drobiazgami.
• Jeśli czujesz taką potrzebę, krzycz. Zaciskanie ust powoduje napinanie krocza i całego ciała, co bardzo wzmaga odczuwanie bólu.
• Skurcze zużywają wiele energii, więc jeśli masz ochotę – napij się czegoś słodkiego lub sięgnij po kawałek czekolady.
• Gdy ból daje się mocno we znaki lub po prostu go nie akceptujesz, poproś o znieczulenie zewnątrzoponowe. Pozwoli ci ono zachować przytomność przez cały czas porodu. Koniecznie powiedz wcześniej o tym lekarzowi, aby mógł podać znieczulenie w odpowiednim momencie (najlepiej, gdy rozwarcie osiąga 3–5 cm). Zbyt wcześnie wykonane może wyciszyć akcję porodową, a zbyt późno zastosowane nie przynosi oczekiwanego efektu.
• Pod koniec pierwszej fazy porodu odczujesz na chwilę ulgę. Będzie się to wiązało z sennością lub zmęczeniem. Możesz przysnąć na chwilę, jeśli masz ochotę. Taka krótka drzemka pozwoli zregenerować siły. Za chwilę, na skutek wyrzutu adrenaliny, poczujesz ponowny przypływ energii i zacznie się druga faza porodu.

Skurcze porodowe: II okres porodu

Zbliżasz się do finału, a droga do niego wiedzie poprzez skurcze parte. Poczujesz przypływ energii i potrzebę parcia nie do powstrzymania. Podążaj za skurczami, wspomagaj je właściwym oddychaniem i słuchaj rad położnej. Włókna mięśniowe górnej części macicy skracają się, ale po skurczu nie wracają do poprzedniej długości, lecz pozostają nieco krótsze. To aktywna część macicy, która odgrywa główną rolę w trakcie porodu. Jednocześnie w dolnej części macicy mięśnie kurczą się, ale po skurczu włókna mięśniowe się wydłużają. To część bierna macicy: podczas skurczu poddaje się naporowi części aktywnej. Działające w ten sposób siły, niczym układ hydrauliczny, wypychają dziecko na świat. Skurcze parte sprawiają, że dodatkowo siły te wzmacniane są przez mięśnie tłoczni brzusznej. Jednocześnie więzadła macicy i mięśnie miednicy podczas skurczu uniemożliwiają przesuwanie trzonu macicy do góry w stosunku do dziecka (takie unoszenie trzonu macicy uniemożliwiłoby dziecku zstępowanie w dół). Malec pod wpływem sił działających w czasie skurczu podąża w naturalny sposób w kierunku mniejszego oporu: na spotkanie z mamą.

Co robić?

• Staraj się przyjąć najwygodniejszą pozycję. Możesz stać, klęczeć, kucać lub korzystać ze specjalnego krzesełka. Jeśli w szpitalu, w którym rodzisz, musisz leżeć na łóżku, postaraj się maksymalnie unieść oparcie, abyś niemal siedziała.
• Wspieraj poród oddechem. Gdy nadchodzi skurcz, nabierz powietrza, wydmuchuj je ustami coraz szybciej, w miarę jak narasta skurcz. Gdy poczujesz potrzebę parcia, wstrzymaj oddech i pchaj mocno, jakbyś chciała zepchnąć przeponę do brzucha. Gdy poczujesz, że skurcz ustępuje, wypuść powietrze, najpierw szybko, potem coraz wolniej, zgodnie z rytmem skurczu. Gdy w czasie skurczu czujesz potrzebę rozładowania napięcia, możesz krzyknąć. To czasem pomaga. Położna może cię poprosić o oddychanie w czasie skurczu – staraj się wtedy oddychać tak, jakbyś chciała zdmuchnąć świeczkę lub ziej jak pies, uchylając lekko usta.
• W przerwie między skurczami staraj się rozluźnić, na ile to możliwe. Pomoże ci w tym poruszanie ustami, zaciskanie i rozluźnianie pięści, przechylanie głowy na boki. Wytrzymaj. Jeszcze tylko kilka chwil i będziecie razem.

Skurcze porodowe: III okres porodu

Po narodzinach dziecka następuje chwila odpoczynku dla ciebie  i malca, ale macicę czeka jeszcze wysiłek. Na szczęście, nie będziesz już boleśnie odczuwała skurczów ostatniej fazy porodu. Poczujesz po prostu potrzebę parcia, w wyniku czego dojdzie do oddzielenia i wydalenia łożyska i błon płodowych. To skutek skurczów macicy: dzięki nim nie tylko dochodzi do porodu popłodu, ale także zamknięcia naczyń krwionośnych, co chroni cię przed krwotokiem. Skurcze te wzmaga karmienie piersią.

Co robić?

Oddychaj spokojnie, we własnym rytmie. Przystaw dziecko do piersi: pod wpływem ssania wydzielana jest oksytocyna, hormon ułatwiający obkurczanie się macicy.

Skurcze w połogu

Także w tym okresie macica jeszcze intensywnie pracuje. Obkurcza się i stopniowo powraca do pierwotnej wielkości: z rozmiarów dorodnego arbuza skurczy się znów do wielkości cytryny. Jest to nazywane zwijaniem się macicy. W tym czasie będziesz odczuwała skurcze, czasem trochę nieprzyjemne, a najbardziej intensywne podczas karmienia piersią. W pierwszych dniach skurcze są stosunkowo częste i mocne, a potem stopniowo słabną.

Co robić? Karm malca naturalnie, a wspomoże to zwijanie się macicy. Gdy ból jest bardzo dotkliwy, skontaktuj się z lekarzem lub sięgnij po środek łagodzący skurcze albo lek przeciwbólowy.

miesięcznik "M jak mama"