Choroby jąder a bezpłodność u mężczyzn: skręt jądra, rak, zwapnienia

Choroby jąder - rak jądra, skręt jądra, zwapnienia w jądrach, zapalenie jąder - mogą prowadzić nie tylko do zmniejszenia jakości nasienia i obniżenia potencji, ale również do bezpłodności u mężczyzn. Dlatego warto podejmować działania, które pomagają zapobiegać chorobom jąder.

Choroby jąder takie jak: rak, skręt jądra, żylaki powrózka nasiennego, zwapnienia w miąższu jąder oraz zapalenia jąder i najądrza są najczęstszymi przyczynami niepłodności mężczyzn. Niestety w wielu przypadkach prowadzą do bezpłodności. Stąd tak ważna jest profilaktyka chorób jąder. Już sama świadomość zagrożeń, jakie wiążą się z chorobami jąder to połowa sukcesu.

Spis treści

1. Żylaki powrózka nasiennego a płodność
2. Zwapnienia w miąższu jąder nie przekreślają ojcostwa
3. Zapalenie jąder i najądrza a posiadanie dzieci
4. Skręt jądra a płodność
5. Rak jądra - czy jest szansa na dziecko?
6. Samobadanie jąder - niezwykle istotny element diagnostyki
7. Wizyta u specjalisty urologa lub androloga

Żylaki powrózka nasiennego a płodność

To choroba, która jest jedną z najczęstszych przyczyn niepłodności męskiej. Boryka się z nią od 12 do 40 proc. niepłodnych mężczyzn. Polega na poszerzeniu średnicy naczyń żylnych powrózka nasiennego powyżej 2 mm. Żylaki sprawiają, że dochodzi do zaburzeń odpływu żylnej krwi z jąder, a to prowadzi z kolei do zmniejszenia ilości i pogorszenia jakości produkowanych w jądrach plemników. Co ciekawe - żylaki powrózka nasiennego występują częściej w lewym jądrze lub obustronnie.

Przyczyną tego schorzenia jest przede wszystkim ciśnienie hydrostatyczne w naczyniach krwionośnych jąder, które powoduje duży nacisk na ich ściany. W konsekwencji tego żyły rozszerzają się, wydłużają oraz ulegają deformacji tworząc żylaki.

Żylaki powrózka nasiennego mogą mieć 3 stopnie zaawansowania:

1. W pierwszym nie dają żadnych objawów i są praktycznie niezauważalne. Ich obecność zaś można stwierdzić dopiero w badaniu USG jąder.
2. W drugim stadium stają się wyczuwalne ręką po wysiłku fizycznym lub np. długim kaszlu. Mogą już powodować dolegliwości bólowe.
3. W trzecim stopniu są stale wyczuwalne w badaniu palpacyjnym i zazwyczaj widoczne gołym okiem. Wiążą się też z nieprzyjemnymi objawami typu: ból, palenie oraz uczucie ciężkości w okolicach jąder i pachwin.

Niestety pacjenci do lekarza trafiają najczęściej, kiedy żylaki są już zaawansowane i dają już wyraźne sygnały bólowe.

Diagnostyka żylaków powrózka nasiennego polega na:

• badaniu urologicznym - lekarz wzrokowo ocenia wygląd jąder, moszny i powrózków nasiennych, następnie przeprowadza badanie palpacyjne w pozycji leżącej i stojącej,
• usg narządów moszny z oceną przepływów naczyniowych,
• badanie nasienia, jeśli wcześniej nie zostało wykonane.

Leczenie żylaków powrózka nasiennego zależy od stanu zaawansowania choroby oraz kondycji zdrowotnej pacjenta. Nie mniej jednak najlepsze rezultaty przynosi wykonanie zabiegu operacyjnego wykonanego laparoskopowo lub mikroskopowo.

Polecamy: Na czym polega i kiedy wykonuje się biopsję jąder?

Zwapnienia w miąższu jąder nie przekreślają ojcostwa

U niektórych pacjentów podczas rutynowego badania USG jąder wykrywane są pojedyncze lub grupowe zwapnienia w miąższu jąder. Przyczyna ich powstawania nie jest jednoznacznie stwierdzona. Niektórzy badacze wiążą zwapnienia ze stanami zapalnymi lub urazami w obrębie jąder, inni z kolei łączą je z późnym zstępowaniem jąder i wnętrostwem.

Schorzenie to nie wiążę się z żadnymi dolegliwościami i zwykle nie wymaga dalszej diagnostyki i leczenia. Tylko w niektórych przypadkach lekarz zleca dodatkowe badania hormonalne: FSH, LH oraz testosteron, a także badanie jakości nasienia (o ile wcześniej nie zostało wykonane - a zwykle jest).

Zapalenie jąder i najądrza a posiadanie dzieci

Jest stanem zapalnym gruczołu rozrodczego, który wytwarza plemniki. Zapaleniu jąder towarzyszy zapalenie najądrza, bo to właśnie tam ma ono swoje źródło. Zapalenie jąder rozwija się najczęściej jako powikłanie po chorobie przenoszonej drogą płciową - rzeżączce lub chlamydiozie. Może być również powikłaniem po śwince, wynikiem zakażenia bakteriami jelitowymi. Przyczyną tej choroby jąder bywa również przerost prostaty bądź jej nowotwór.

Ostre zapalenie jądra i/lub najądrza objawia się przede wszystkim bólem i obrzękiem. Towarzyszyć mi może także gorączka, zaburzenia erekcji i spadek popędu seksualnego. W stanach przewlekłych choroba nie daje zazwyczaj żadnych objawów. Zdiagnozować ją wtedy można na podstawie badania nasienia, które zazwyczaj pokazuje zaniżone jego parametry. Plemników może być za mało, mogą być martwe lub nieruchome, czy mieć nieprawidłową budowę.

Stan ten wymaga leczenia, które polega na podaniu antybiotyku lub użyciu niesterydowych leków przeciwzapalnych. Nieleczone zapalenie jąder może doprowadzić do uszkodzenia jąder i/lub zatkanie przewodów prowadzących do jądra i najądrza. Dlatego tak ważne jest szybkie wdrożenie odpowiedniego leczenia, po którym parametry nasienia powinny się poprawić, a szansa na zostanie tatą znacząco wzrosnąć.

Przeczytaj: ICSI - skuteczny sposób na męską niepłodność?

Skręt jądra a płodność

Skręt jądra najczęściej wywołuje gwałtowny wysiłek fizyczny. Często nabawiają się go młodzi mężczyźni, intensywnie uprawiający sport. Skrętowi towarzyszy silny ból, a czasem również nudności i wymioty. Pojawia się także obrzęk zawartości moszny. W takiej sytuacji wskazane jest jak najszybsze udanie się do szpitala, gdzie podczas operacji jądro zostanie odkręcone, by nie doprowadzić do przerwy w krążeniu krwi, a w konsekwencji - do zawału jądra. W takim wypadku jedynym ratunkiem jest jego amputacja.

Rak jądra - czy jest szansa na dziecko?

Co roku w Polsce na nowotwór jądra zachorowuje 800 mężczyzn. W porównaniu z 16 tysiącami kobiet, które każdego roku dowiadują się, że mają raka piersi, to nie tak wiele. Rak jądra, odpowiednio wcześnie zdiagnozowany, jest w 90 proc. wyleczalny. Jakie daje objawy? Najczęściej towarzyszy mu niebolesne powiększenie i zaczerwienienie jądra oraz uczucie ciężkości. W badaniu palpacyjnym możemy wyczuwać wyraźnego guzka lub po prostu odkryjemy nieregularność w budowie jądra.

Leczenie onkologiczne polega na radio- lub chemioterapii, które niestety nie pozostają obojętne na płodność pacjenta. Mężczyźni po leczeniu onkologicznym (każdym nie tylko związanym z rakiem jądra) borykają się z obniżonymi parametrami nasienia (plemników jest miej, mogą mieć nieprawidłową budowę, mogą być martwe lub nieruchome). Czasami ich płodność spada do zera - mamy wtedy do czynienia z azoospermią. Na szczęście w większości przypadków to stan tymczasowy, ale powrót do płodności może trwać nawet kilka lat.

Przeczytaj: Azoospermia: brak plemników w nasieniu - czy jest szansa na dziecko? 

Tak naprawdę nigdy nie wiadomo, jaki wpływ na płodność mężczyzny będzie miało leczenie onkologiczne, warto więc przed jego rozpoczęciem zamrozić swoje nasienie. Przed oddaniem nasienia należy utrzymać wstrzemięźliwość płciową przez okres 3-6 dni. Nasienie przed zamrożeniem jest badane, a następnie umieszczane w kontenerze z ciekłym azotem, gdzie może czekać nawet kilkanaście lat. To prosta procedura, która pozwala skutecznie zabezpieczyć płodność.

Samobadanie jąder - niezwykle istotny element diagnostyki

O samokontroli piersi, która pomaga kobietom samodzielnie stwierdzić, czy w ich ciele nie zaszły niepokojące zmiany, mówi się w Polsce już od wielu lat. Panowie również, co jeszcze nie jest tak powszechne, powinni dokonywać samokontroli jąder. Podobnie jak w przypadku pań, tak i u mężczyzn niepokój może budzić wyczuwalny w obrębie jąder guzek, który jednak nie zawsze oznacza nowotwór jądra.

Jądra należy badać raz w miesiącu, najlepiej podczas ciepłej kąpieli lub pod prysznicem, gdy napięcie moszny jest najmniejsze.

1. Najpierw należy lekko unieść worek mosznowy, wyczuć i zapamiętać kształt i wagę jąder. Dzięki temu podczas kolejnych badań łatwiej będzie można dostrzec zmiany.
2. Jądra bada się, obracając je między kciukiem a palcami. Ucisk powinien być delikatny, co pozwoli sprawdzić ich spoistość, obrzmienie i obecność guzków.
3. Warto też pamiętać, że każde jądro jest połączone z najądrzem, które doprowadza spermę do członka. Dlatego, w przypadku ich wyczucia, nie ma powodów do niepokoju.

Wizyta u specjalisty urologa lub androloga

Kobiety odwiedzają ginekologów regularnie. Wizyta co pół roku u specjalisty, nawet jeśli nie planują ciąży i nic im nie dolega, to dla wielu z nich stały punkt w kalendarzu. Panie mają większą świadomość zdrowotną niż mężczyźni. Wizyta u urologa lub androloga to cały czas rzadkość. Panowie tłumaczą, że nie mają czasu udać się do lekarza lub po prostu boją się, że ten potwierdzi ich obawy. Jeśli już zdecydują się na wizytę, często staje się to już po zauważeniu niepokojących objawów. Lub wtedy, gdy przekona ich do tego partnerka.

- Dążymy do tego, by było to dla nich tak oczywiste i naturalne, jak dla kobiet badanie piersi czy cytologia. Często to partnerki przekonują mężczyzn do badania jąder, ponieważ martwią się o ich zdrowie lub nie są zadowolone z życia seksualnego - stwierdza lek. med. Piotr Dzigowski, urolog, konsultant ds. andrologii z kliniki leczenia niepłodności InviMed w Warszawie.

Warto bowiem pamiętać, że jądra mają wpływ nie tylko na płodność, ale także potencję. Oprócz plemników produkują również testosteron, warunkujący poziom libido. Uniknięcie chorób jąder pozwala więc również zachować żądaną jakość życia seksualnego. Zdrowe jądra pozwalają także zachować mężczyźnie odporność psychiczną.

- Niepłodność może powodować zaburzenia depresyjne i obniżenie samooceny. Należy ją traktować po prostu jako problem medyczny i poddać się terapii, która u większości pacjentów prowadzi do wyleczenia - dodaje lek. med. Piotr Dzigowski.

Profilaktyka chorób jąder - co sam możesz zrobić dla swojej płodności?

Jądra to narządy bardzo wrażliwe. Niemało szkody mogą im spowodować nie tylko urazy mechaniczne i choroby, ale również czynniki, na które mamy wpływ. Przede wszystkim:

• nadużywanie alkoholu,
• palenie papierosów,
• długie posiedzenia w saunie,
• trzymanie na kolanach rozgrzanego laptopa,
• chodzenie w zbyt obcisłych ubraniach, które obciskają krocze,
• źle zbilansowana dieta,
• otyłość,
• brak aktywności ruchowej,
• duża liczba partnerek seksualnych, która większa ryzyko zachorowania na choroby weneryczne.

Przeczytaj: Dlaczego nie mogę zajść w ciążę? Najczęstsze przyczyny niepłodności