Tasiemiec - objawy i leczenie tasiemczycy u dziecka

Tasiemiec to pasożyt, którym zarażamy się przede wszystkim zjadając nieodpowiednio przygotowane mięsa, ale nie tylko. Istnieje również ryzyko, że tasiemiec zawita u nas przez brak higieny osobistej.

Spis treści

1. Jak wygląda tasiemiec?
2. Tasiemiec u dziecka: w jaki sposób dochodzi do zarażenia?
3. Tasiemiec - objawy tasiemczycy u dzieci
4. Diagnostyka przy podejrzeniu tasiemca u dziecka
5. Tasiemiec - leczenie u dzieci?
6. Zapobieganie zarażeniom tasiemcami

Tasiemce należą do robaków płaskich (tzw. płazińców). Są o tyle ciekawe, że niektóre z nich wykształciły wyjątkowe wręcz sposoby pasożytowania. Jako przykład można podać to, że tasiemce mogą żyć... nie posiadając przewodu pokarmowego. Te z nich, które bytują w ludzkim jelicie, otrzymują niejako gotową „pożywkę” w postaci strawionego przez człowieka pokarmu. Jednocześnie tasiemce nie próżnują, mają one bowiem niezwykle rozbudowany układ rozrodczy pozwalający im produkować ogromne (bo sięgające nawet stu tysięcy) ilości jaj.

Jak wygląda tasiemiec?

U dzieci występować może kilka gatunków tasiemców, najczęściej spotykane są zarażenia spowodowane przez:

• tasiemca nieuzbrojonego (Taenia saginata),
• tasiemca uzbrojonego (Taenia solium),
• bruzdogłowca szerokiego (Diphyllobothrium latum),
• tasiemca karłowatego (Hymenolepsis nana).

Poszczególne z gatunków tasiemców różnią się nie tylko swoimi żywicielami, ale i morfologią. Niektóre z nich są dłuższe, inne krótsze: tak jak tasiemiec karłowaty może liczyć do około 10 centymetrów długości, tak już, uznawany za najdłuższego ludzkiego tasiemca bruzdogłowiec szeroki, może osiągać długość liczącą nawet 20 metrów. Charakterystyczną cechą budowy tasiemców jest podział ich ciała na pewne człony, określane jako proglotydy (każdy z takich członów posiada kompletny układ rozrodczy).

Tasiemiec u dziecka: w jaki sposób dochodzi do zarażenia?

Schorzenia pasożytnicze powszechnie uznawane są za problemy, które związane są z niedostateczną higieną. W rzeczywistości naprawdę tak bywa, jednakże w przypadku tasiemczycy zaniedbania higieniczne nie są jedynym możliwym sposobem na zarażenie się tymi pasożytami. Dla tasiemca człowiek najczęściej jest żywicielem ostatecznym, czyli takim, w którym rozwijają się dorosłe i rozmnażające się postacie pasożyta. Aby jednak doszło do tego, człowiek najpierw musi spożyć postać larwalną tasiemca. Możliwości zarażenia się tasiemcem jest stosunkowo dużo, ponieważ różne gatunki tych robaków płaskich spotykane są w odmiennych pokarmach:

• w mięsie rybim zdarza się bytować bruzdogłowcowi szerokiemu,
• w mięsie wołowym może znajdować się tasiemiec nieuzbrojony,
• w mięsie wieprzowym (w tym w mięsie dzika) istnieje możliwość bytowania tasiemca uzbrojonego.

Wspomniane powyżej możliwości nie powinny sprawić, że wszystkie mamy zaprzestaną serwować swoim pociechom posiłki zawierające mięso. Otóż jeżeli w danym mięsie znajduje się larwa tasiemca, to rzeczywiście może dojść do zarażenia, jednakże tylko wtedy, kiedy dane mięso będzie surowe lub niedogotowane. Właściwa obróbka termiczna pokarmów sprawia, że larwy pasożytów po prostu giną.

Choć zdecydowanie rzadziej, to człowiek bywa również żywicielem pośrednim pasożyta. Ta sytuacja jest zdecydowanie groźniejsza, bowiem pasożyt może wtedy umiejscawiać się w takich narządach, jak np. serce, mózg czy gałka oczna – ten typ zarażenia tasiemcem określa się jako wągrzycę. Do takiego ryzyka prowadzi spożycie jaj tasiemca. Znajdować się one mogą na nieumytych produktach spożywczych, czasami dochodzi również do tzw. autoinwazji, czyli do sytuacji, w której pacjent wydalający jaja tasiemca sam się nimi zaraża (możliwość taka istnieje chociażby wtedy, kiedy po skorzystaniu z toalety człowiek nie umyje rąk).

Tasiemiec - objawy tasiemczycy u dzieci

U dziecka zarażonego tasiemcem mogą nie być zauważalne żadne odchylenia – tak bywa szczególnie w sytuacji, kiedy w organizmie małego pacjenta istnieje stosunkowo nieduża ilość pasożytów. Tasiemiec korzysta jednak z pokarmu, który spożywa dziecko, przez co – wraz z narastaniem stopnia kolonizacji pasożytniczej – pojawiać się mogą stosunkowo niespecyficzne objawy tasiemca u dziecka, takie jak:

• nudności,
• bóle głowy,
• bóle brzucha,
• osłabienie apetytu lub – rzadziej – jego znaczne wzmożenie,
• trudności z nauką i koncentracją,
• utrata masy ciała,
• biegunki.

Bytujący w przewodzie pokarmowym tasiemiec produkuje antygeny, które dla ludzkiego układu odpornościowego są obce – to właśnie z tego względu czasami pierwszymi objawami tasiemczycy u dzieci są objawy alergiczne (takie jak np. silna wysypka).

Powyższe dolegliwości pojawiać się mogą wtedy, kiedy tasiemiec bytuje w dziecięcym przewodzie pokarmowym. Zupełnie inne i znacznie poważniejsze problemy występować mogą w sytuacji, kiedy człowiek stanie się żywicielem pośrednim np. tasiemca uzbrojonego. Larwy tego pasożyta mogą bowiem umiejscawiać się w:

• mózgu, prowadząc np. do drgawek,
• mięśniu sercowym, skutkując m.in. zaburzeniami rytmu serca,
• gałce ocznej, powodując zaburzenia widzenia.

Czasami dziecko zarażone tasiemcem może być stale zmęczone i ospałe, a do tego jego skóra może być wyjątkowo blada. Taka sytuacja może być związana z niedokrwistością (anemią), do której doprowadzać może szczególnie zarażenie bruzdogłowcem szerokim. Tasiemiec ten do swojego cyklu rozwojowego potrzebuje dużych ilości witaminy B12, przez co u dziecka zarażonego tym pasożytem może dochodzić do niedoborów tej witaminy i właśnie do niedokrwistości.

Diagnostyka przy podejrzeniu tasiemca u dziecka

Zdarza się, że nawet sami rodzice mogą niejako stwierdzić istnienie tasiemczycy u dziecka – czasami w kale zarażonego wyraźnie widoczne są bowiem wspominane proglotydy (człony) pasożyta. Na tym też polega diagnostyka tasiemca u dzieci – prowadzona jest ona podstawie badania kału. W procesie diagnostycznym istotne jest nie tylko stwierdzenie, że dziecko jest zarażone tasiemcem, ale i określenie, jakim to dokładnie gatunkiem – do tego celu służą badania mikroskopowe obecnych w próbce proglotydów.

Nieco odmienna jest z kolei diagnostyka w przypadku zarażeń tasiemcami, w których doszło do ulokowania się pasożytów poza przewodem pokarmowym. Wykrywanie cyst tasiemców, obecnych np. w sercu czy w mózgu, możliwe jest na drodze badań obrazowych, takich jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny.

Tasiemiec - leczenie u dzieci?

W leczeniu zarażeń pasożytniczych wykorzystanie znajduje farmakoterapia. Najczęściej stosowanym obecnie lekiem jest prazykwantel i – co stanowi zdecydowanie pocieszającą wiadomość – zwykle do wyleczenia z tasiemczycy wystarczające jest jednorazowe zażycie leku. Nieco trudniejsze jest leczenie wągrzycy, bowiem w tym przypadku preparaty jak albendazol czy właśnie prazykwantel należy przyjmować czasami przez kilkanaście dni, dodatkowo leczenie bywa uzupełniane podawaniem pacjentowi steroidów (np. deksametazonu).

Zapobieganie zarażeniom tasiemcami

W medycynie istotne jest leczenie różnych schorzeń, ale jeszcze istotniejsze jest zapobieganie ich rozwojowi. Tak samo bywa w przypadku zarażeń tasiemcami, którym po prostu można zapobiegać. Rodzice powinni więc pamiętać o tym, aby serwować dziecku wyłącznie odpowiednio wysmażone mięso – pokarmy niedogotowane czy surowe mogą być po prostu niebezpieczne. W przypadku osób, które lubują się w dziczyźnie, powinny one pamiętać, aby spożywać wyłącznie takie mięso z dzika, które zostało przebadane na obecność pasożytów.

Podobnie jak w przypadku różnych innych ludzkich pasożytów, w zapobieganiu tasiemczycy bardzo dużą rolę odgrywa przestrzeganie nawet najprostszych zasad higieny osobistej. Mycie rąk po każdym powrocie z dworu czy przed posiłkiem, a także dokładne mycie owoców i warzyw przed ich zjedzeniem, również w znaczący sposób redukują ryzyko zarażenia się tasiemcem.