Epitet to określenie rzeczownika, które określa cechę danej osoby lub przedmiotu. Epitety stosuje się w odniesieniu do osób oraz do rzeczy, by dokładnie opisać ich obraz. Z reguły uczniowie nie mają problemu z określeniem epitetów, bo to jeden z łatwiejszych do rozpoznania środków stylistycznych.
Spis treści
- Co to jest epitet?
- Jakie funkcje pełni epitet?
- Rodzaje epitetów
- Epitety stałe
- Epitety metaforyczne
- Epitety złożone
- Epitety dynamiczne i statyczne
Co to jest epitet?
Epitet to figura retoryczna, środek stylistyczny, który stanowi określenie rzeczownika. Epitet opisuje właściwości przedmiotu (np. "duży kubek") i określa cechy człowieka ("wysoki mężczyzna"). Może również wyrażać intencje osoby mówiącej, podkreślając jej stosunek do przedstawianej sprawy (np. "X to notoryczny kłamca, a jego występki są przerażające").
Jakie funkcje pełni epitet?
Epitet stosuje się w tekście, by w pełni opisać przedmiot lub osobę, nadać jej żywotności i pogłębić plastyczność przekazu. W poezji poprzednich epok epitety pełniły funkcję zdobniczą i stanowiły wyróżnik pozwalający określić przynależność do tekstów danego stylu. Przykładem mogą być epitety, które stosowano w epoce młodej polski, np. "senny", "bezbrzeżny".
Rodzaje epitetów
Wyróżnia się następujące rodzaje epitetów:
- epitet rzeczownikowy, gdzie inny rzeczownik zostaje przyłączony przez apozycję, np. "budynek gigant"
- epitet przymiotnikowy, określający rzeczownik, np. "soczysty owoc", "zielone jabłko", "czerwona skóra"
- epitet imiesłowowy, gdzie określenie rzeczownika wyraża imiesłów, np. "płaczące dziecko"
Epitety stałe
Epitety stałe to określenia, które tworzą związek frazeologiczny z rzeczownikiem, podkreślając cechy bohaterów. Są one charakterystyczne dla stylu antycznego, często występowały w mitologii i w epopejach. Najprawdopodobniej wywodzą się ze stylu mówionego i z oratorskiej cechy przekazu dokonań bogów i herosów. Jako przykład można tu podać epitety określające bogów w mitologii, np. "Zeus gromowładny" czy "szybkonogi Achilles".
Epitety metaforyczne
Na szczególną uwagę zasługują epitety metaforyczne, które tworzą związek metaforyczny z rzeczownikiem, np. "puste spojrzenie", "gorzki uśmiech". W tym wypadku często pojawiają się także oksymorony, np. "zimny ogień".
Epitety złożone
Epitety złożone składają się z co najmniej dwóch wyrazów. Chętnie były stosowane w epoce Oświecenia i często opierały się na neologizmach. Przykład może stanowić określenie "różanopalca Jutrzenka".
Epitety dynamiczne i statyczne
Epitety te tworzy się z wykorzystaniem imiesłowu, mającego podkreślić położenie lub zachowanie osoby bądź zwierzęcia. Takim epitetem będzie określenie "biegnący" w wyrażeniu "biegnący pies" lub słowo "stojąca" w wyrażeniu "stojąca woda".
