Co to jest epitet? Definicja i przykłady epitetów

Epitet to środek stylistyczny, wyraz określający rzeczownik, kogoś lub coś. Jak rozróżnić epitety i kiedy się je stosuje?

Epitet to określenie rzeczownika, które określa cechę danej osoby lub przedmiotu. Epitety stosuje się w odniesieniu do osób oraz do rzeczy, by dokładnie opisać ich obraz. Z reguły uczniowie nie mają problemu z określeniem epitetów, bo to jeden z łatwiejszych do rozpoznania środków stylistycznych.

Spis treści

1. Co to jest epitet?
2. Jakie funkcje pełni epitet?
3. Rodzaje epitetów
4. Epitety stałe
5. Epitety metaforyczne
6. Epitety złożone
7. Epitety dynamiczne i statyczne

Co to jest epitet?

Epitet to figura retoryczna, środek stylistyczny, który stanowi określenie rzeczownika. Epitet opisuje właściwości przedmiotu (np. "duży kubek") i określa cechy człowieka ("wysoki mężczyzna"). Może również wyrażać intencje osoby mówiącej, podkreślając jej stosunek do przedstawianej sprawy (np. "X to notoryczny kłamca, a jego występki są przerażające").

Jakie funkcje pełni epitet?

Epitet stosuje się w tekście, by w pełni opisać przedmiot lub osobę, nadać jej żywotności i pogłębić plastyczność przekazu. W poezji poprzednich epok epitety pełniły funkcję zdobniczą i stanowiły wyróżnik pozwalający określić przynależność do tekstów danego stylu. Przykładem mogą być epitety, które stosowano w epoce młodej polski, np. "senny", "bezbrzeżny".

Rodzaje epitetów

Wyróżnia się następujące rodzaje epitetów:

• epitet rzeczownikowy, gdzie inny rzeczownik zostaje przyłączony przez apozycję, np. "budynek gigant"
• epitet przymiotnikowy, określający rzeczownik, np. "soczysty owoc", "zielone jabłko", "czerwona skóra"
• epitet imiesłowowy, gdzie określenie rzeczownika wyraża imiesłów, np. "płaczące dziecko"

Epitety stałe

Epitety stałe to określenia, które tworzą związek frazeologiczny z rzeczownikiem, podkreślając cechy bohaterów. Są one charakterystyczne dla stylu antycznego, często występowały w mitologii i w epopejach. Najprawdopodobniej wywodzą się ze stylu mówionego i z oratorskiej cechy przekazu dokonań bogów i herosów. Jako przykład można tu podać epitety określające bogów w mitologii, np. "Zeus gromowładny" czy "szybkonogi Achilles".

Epitety metaforyczne

Na szczególną uwagę zasługują epitety metaforyczne, które tworzą związek metaforyczny z rzeczownikiem, np. "puste spojrzenie", "gorzki uśmiech". W tym wypadku często pojawiają się także oksymorony, np. "zimny ogień".

Epitety złożone

Epitety złożone składają się z co najmniej dwóch wyrazów. Chętnie były stosowane w epoce Oświecenia i często opierały się na neologizmach. Przykład może stanowić określenie "różanopalca Jutrzenka".

Epitety dynamiczne i statyczne

Epitety te tworzy się z wykorzystaniem imiesłowu, mającego podkreślić położenie lub zachowanie osoby bądź zwierzęcia. Takim epitetem będzie określenie "biegnący" w wyrażeniu "biegnący pies" lub słowo "stojąca" w wyrażeniu "stojąca woda".

Czytaj: Czym jest zaimek i na jakie odpowiada pytania?

Katarzyna Stańczyk