Tabletki antykoncepcyjne: zasady działania, rodzaje, skutki uboczne

Tabletki antykoncepcyjne to rodzaj antykoncepcji hormonalnej. W ich składzie znajdują się bowiem hormony, które uniemożliwiają owulację, a tym samym zajście w ciążę. Jakie rodzaje tabletek antykoncepcyjnych są dostępne i co powinnaś o nich wiedzieć?

Tabletki antykoncepcyjne są skuteczną metodą antykoncepcji, a ich działanie opiera się na zahamowaniu owulacji. Przyjmowanie tabletek wymaga samodyscypliny: trzeba je przyjmować w określonym rytmie i regularnie.  

Spis treści:

1. Zasady działania tabletek antykoncepcyjnych

2. Rodzaje tabletek antykoncepcyjnych

2.1 Jednoskładnikowe tabletki antykoncepcyjne

2.2 Dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne

3. Przeciwskazania do stosowania tabletek antykoncepcyjnych

4. Skutki uboczne stosowania tabletek antykoncepcyjnych

5. Zasady przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych

1. Zasady działania tabletek antykoncepcyjnych

Przyjęcie dawki hormonów ukrytych w tabletce antykoncepcyjnej ma na celu zahamowanie wytwarzania gonadotropin, czyli hormonów odpowiadających za pracę gruczołów płciowych.

Organizm rejestruje obecność syntetycznych hormonów, a wzrost poziomu estrogenu rozpoznaje jako sygnał dla jajników, aby nie uwalniały komórki jajowej. W ten sposób nie pojawia się owulacja, nie może więc dojść do zapłodnienia.

Progestagen potęguje to działanie, zagęszczając również śluz produkowany w szyjce macicy, co utrudnia lub uniemożliwia plemnikom poruszanie się i dojście do komórki jajowej, gdyby jednak została uwolniona do jajowodu. Nie pozwalają też na ewentualną implantację zarodka.  

Stosowanie tabletek antykoncepcyjnych jest więc ingerencją w gospodarkę hormonalną kobiety. Dlatego oprócz hamowania owulacji w celu uniknięcia ciąży, tabletki mogą być niekiedy stosowane przy zaburzeniach hormonalnych czy bolesnych lub bardzo długich miesiączkach.

Hormony wpływają też na inne procesy zachodzące w organizmie kobiety, dlatego są wydawane na receptę. To od lekarza zależy bowiem, jaki rodzaj tabletki przepisze. Tabletki antykoncepcyjne różnią się od siebie składem i skutkami ubocznymi.

Ile żyją plemniki? Wideo

2. Rodzaje tabletek antykoncepcyjnych

Tabletki antykoncepcyjne mogą zawierać jeden lub dwa hormony. Są to syntetyczny estrogen i progesteron (progestagen).

2.1 Jednoskładnikowe tabletki antykoncepcyjne

Zawierają wyłącznie progestagen. To preparaty nowoczesne, zdaniem specjalistów zdrowsze, czyli wywołujące mniej skutków ubocznych, chociaż mogą powodować całkowite zatrzymanie krwawienia. Uniemożliwiają plemnikom przemieszczanie się, niektóre hamują też jajeczkowanie.

Tabletki te nie wymagają robienia przerw, czyli przyjmuje się je przez 28 dni, a następnie rozpoczyna kolejne opakowanie. Ze względu na brak w składzie estrogenu, są polecane kobietom w czasie laktacji (hormon ten hamuje produkcję pokarmu), ale również młodym dziewczynom. Wskaźnik Pearla to 1 – 3.

Zobacz:

Naturalne metody antykoncepcji: 5 najbardziej popularnych metod

Zasady dobierania tabletek antykoncepcyjnych

8 zaskakujących faktów na temat antykoncepcji

Stosunek przerywany - czy może dojść do zapłodnienia bez wytrysku?

2.2 Dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne

Zawierają dwa hormony: estrogen i progestagen (syntetyczny progesteron), które hamują owulację i zmieniają właściwości błony śluzowej macicy, co uniemożliwia implantację zarodka i utrudnia przemieszczanie się plemników. Takie tabletki zażywa się przez 21 dni, po czym robi się 7-dniową przerwę – w tym czasie pojawia się menstruacja.

Rzadziej polecane tabletki to te, które przyjmuje się przez cały cykl. Wówczas cztery ostatnie tabletki (innego koloru) nie zawierają hormonów, jednak dzięki zachowaniu ciągłości przyjmowania są preferowane przez kobiety, które nie mają głowy do liczenia dni w kalendarzu i kontrolowania przerw w przyjmowaniu antykoncepcji.

Dwufazowe tabletki mają identyczną ilość estrogenu, lecz inną progestagenu, dlatego są rozróżnione kolorami. Część z nich zażywa się w pierwszej fazie cyklu miesiączkowego, a pozostałe w drugiej.

Tabletki trzyfazowe mają trzy rodzaje pigułek o różnym stężeniu hormonów. Muszą być przyjmowane w określonej kolejności, co jest uciążliwe, jednak naśladują lepiej naturalny cykl, dlatego polecane są kobietom w okresie menopauzy. Skuteczność antykoncepcji jednofazowej to 0,2-0,5, a dwufazowej – 0,7.

3. Przeciwskazania do stosowania tabletek antykoncepcyjnych

Nie każda kobieta może stosować antykoncepcję hormonalną, a przynajmniej nie każdy rodzaj pigułek. Ze względu na to, że tabletki wpływają na organizm i jego funkcjonowanie, dlatego przed rozpoczęciem ich przyjmowania lekarz powinien zlecić morfologię krwi, która pokaże, czy nie istnieje zagrożenie dla zdrowia związane ze stosowaniem antykoncepcji hormonalnej.

Ważne parametry to poziom cholesterolu czy krzepliwość (tabletki zwiększają krzepliwość, mogą więc prowadzić to powstania niebezpiecznych dla życia zakrzepów i zatorów). Kobiety karmiące nie mogą przyjmować tabletek z estrogenem.

4. Skutki uboczne stosowania tabletek antykoncepcyjnych

Wiele lat obserwacji pacjentek przyjmujących tabletki antykoncepcyjne pokazało, że antykoncepcja hormonalna wiąże się niestety ze skutkami ubocznymi. Najczęstsze z nich to bóle głowy, nudności, złe samopoczucie, przyrost wagi. Wśród skutków ubocznych wymienia się również spadek libido czy okresowy ból piersi.

Takie objawy powinny skłonić kobietę do wizyty u ginekologa i rozważenia zmiany tabletek na inne. Wielu specjalistów podkreśla, że długotrwałe stosowanie antykoncepcji hormonalnej może zwiększać ryzyko zawałów serca czy nowotworów piersi. 

5. Zasady przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych

Tabletki antykoncepcyjne powinno się przyjmować każdego dnia o tej samej porze. Pierwszą z nich należy połknąć w pierwszym dniu cyklu, czyli w pierwszym dniu krwawienia.

Jeśli zapomnisz przyjąć jednej dawki, jak najszybciej ja uzupełnij, następnie kontynuuj łykanie według dotychczasowego rytmu. Na szczęście tabletki pakowane są na blistrach, na których wydrukowane są  nazwy dni tygodnia, aby ułatwić kobiecie kontrolę przyjmowania leków.

Małgorzata Wójcik