Pisownia rz i ż zwykle na początku przysparza uczniom trudności, ale wystarczy nauczyć się kilku zasad, by rozróżnianie tych znaków weszło uczniom w nawyk. Kiedy piszemy rz, a kiedy ż i jak to wytłumaczyć dziecku, by nie miało problemów z pisownią?
Zasady pisowni rz
Zasady pisowni rz są jasne — znak ten stawiamy przede wszystkim po spółgłoskach. Oprócz tego jednak występuje również w końcówkach wyrazów i wtedy, gdy wymienia się na r.
Rz piszemy:
- po spółgłoskach p, b, t, d, k, g, ch, j, w
- w zakończeniach wyrazów np. kolarz, pisarz
- gdy rz wymienia się na r, np. marzec-marca, dobrze-dobry
Czytaj: Dyktando z ó wymiennym. Kiedy piszemy ó, a kiedy u?
Zasady pisowni ż
Ż piszemy, gdy:
- wcześniej występują litery r, l, ł, np. łże
- występuje po n w wyrazach zapożyczonych, np. aranżacja
- występuje po partykule, np. skończże
- znak ż wymienia się na spółgłoski i dwuznaki:
- ż – g książka – księga
- ż – dz księża – księdza
- ż – h drużynowy – druh
- ż – z mażę – mazać
- ż – ź duży – duz
- ż – s boży – boski
Dyktando z rz i ż
1. Żaneta przyszła do koleżanki — Bożenki. Miały urządzić sobie piknik w ogrodzie, ale niebo było zachmurzone i dziewczynki bały się, że przyjdzie burza. Postanowiły więc przygotować piknik w pokoju Bożenki. Rozłożyły dwa koce na krzesłach i w ten sposób stworzyły przyjemną i zaciszną bazę. Na macie na podłodze ułożyły na talerzykach przekąski: ciasteczka zbożowe, warzywa, kanapki i owocowe koktajle. Mama koleżanki przyniosła im również lampki, które dawały przyjemne światło. Gdy na zewnątrz zaczęło grzmieć, a niebo zasnuły ciemne chmury, dziewczynki wesoło spędziły czas w swojej ciepłej i przytulnej bazie. Czytały książki, grały w gry planszowe, a później zbudowały zamek z klocków.
2. Zosia czekała na przyjazd dziadków. Przygotowała im piękną laurkę, nad którą spędziła poprzedni wieczór. Namalowała farbami pejzaż: las skąpany w deszczu. Dorysowała tam również zwierzęta leśne i rośliny, o których uczyła się w szkole. Praca była wspaniała, a Zosia włożyła w przygotowanie jej dużo wysiłku, dlatego nie mogła doczekać się reakcji najbliższych. Gdy przyjechali dziadkowie i gdy wnuczka pokazała im niespodziankę, nie mogli uwierzyć, że sama to namalowała. Ucieszony dziadek zaproponował, żeby wybrali się do sklepu po nowe przyrządy malarskie. Szczęśliwa dziewczynka zaczęła drżeć z radości, że dostanie wymarzone kredki i farby. Babcia obiecała również, że kupią jej prawdziwą sztalugę. Dla Zosi to był cudowny dzień.
Czytaj także: Dyktando z ch i h. Kiedy piszemy ch, a kiedy h?
