Zrozumiałe i łatwe do zapamiętania rodzaje: męski, żeński i niejaki, to rodzaje rzeczowników w liczbie pojedynczej. Rodzaj męskoosobowy i niemęskoosobowy to natomiast rodzaje, które rozróżniamy wśród rzeczowników liczby mnogiej.
To najprostsza odpowiedź na pytanie, czym jest rodzaj męskoosobowy i niemęskoosobowy, ale wymaga ona dokładniejszego wyjaśnienia.
Spis treści
- Rodzaj męski, żeński i niejaki
- Rodzaj męskoosobowy i niemęskoosobowy
- Zależność między rodzajem męsko- i niemęskoosobowy a czasownikiem
- Rodzaj męskożywotny, męskonieżywotny
Rodzaj męski, żeński i niejaki
Rzeczownik to taka część mowy, która ma trzy rodzaje. Łatwo je rozróżnić dodając do nich zaimek wskazujący. Może być więc:
- ta kobieta, ta mapa, ta góra – rodzaj żeński
- ten mężczyzna, ten pies, ten policjant – rodzaj męski
- to dziecko, to pisklę, to źródło – rodzaj nijaki
Taki podział, jak wspomnieliśmy odnosi się tylko do rzeczowników w liczbie pojedynczej.
Rodzaj męskoosobowy i niemęskoosobowy
Liczba mnoga rzeczowników też dzieli się na rodzaje, jednak trochę inne. Najłatwiej wytłumaczyć to na przykładzie, zamieniając wymienione wyżej rzeczowniki z liczby pojedynczej na mnogą. Otrzymamy wówczas:
- te kobiety, te mapy, te góry
- ci mężczyźni, te psy, ci policjanci
- te dzieci, te pisklęta, te źródła
Jak od razu widać po zaimkach wskazujących, rzeczowniki liczby mnogiej można podzielić na dwa rodzaje: te, które łączą się z zaimkiem „ci” oraz na te, które łączą się z zaimkiem „te”. Te pierwsze są rodzaju męskoosobowego, te drugie – niemęskoosobowego.
Rzeczownikami w rodzaju męskoosobowym będą więc: ci mężczyźni, ci policjanci, ci kucharze, ci chłopcy itd.
Rzeczownikami w rodzaju niemęskoosobowym będą natomiast: te kobiety, te mapy, te góry, te dzieci itd.
Zależność między rodzajem męsko- i niemęskoosobowy a czasownikiem
Rozróżnienie rzeczowników na męsko- i niemęskoosobowe wiąże się nie tylko z użyciem odpowiedniego zaimka, ale i z zależnością między nimi a czasownikami i przymiotnikami . Mówimy bowiem:
- te kobiety i te dzieci śpiewały, te ładne psy i te ładne pisklęta rozbiegły się
- ci mężczyźni śpiewali, ci ładni chłopcy rozbiegli się
Rzeczowniki w rodzaju męskoosobowym i niemęskoosobowym wymagają więc użycia różnych form przymiotników i czasowników.
Rodzaj męskożywotny, męskonieżywotny
Mówiąc o rodzajach rzeczowników, warto wspomnieć, że język polski rozróżnia jeszcze dwa inne rodzaje rzeczowników liczby pojedynczej: męskożywotny, męskonieżywotny, które tak naprawdę dodatkowo dzielą rzeczowniki rodzaju męskiego. Łatwo je odróżnić odmieniając dany rzeczownik przez przypadki, a dokładnie odmieniając go w bierniku (kogo?, co?).
Rzeczowniki występujące w mianowniku w tym samym rodzaju męskim (np. ten mężczyzna, ten samochód) w bierniku przyjmują formę „tego mężczyznę”, „ten samochód”.
- widzę tego mężczyznę, rozumiem tego chłopca – to rzeczowniki w rodzaju męskożywotnym
- widzę ten samochód, rozumiem ten przykład – to rzeczowniki w rodzaju męskonieżywotnym.
Jak łatwo zauważyć, rodzaj męskożywotni dotyczy rzeczowników żywotnych (ludzi, zwierząt), a męskonieżywotni - rzeczowników nieżywotnych (czyli przedmiotów, roślin, zjawisk itd).
Czytaj również:
Przecinek przed oraz - czy stawiamy przecinki przed spójnikami?
Równoważnik zdania - co to jest równoważnik zdania. Przykłady
Strona bierna – czym różnią się od siebie strona bierna i czynna czasownika?
Cyfry rzymskie - jak je zapisywać i kiedy stosować?
Jak napisać rozprawkę? Konstrukcja i zwroty stosowane w rozprawce
