"Cierpienia młodego Wertera" Johanna Wolfganga von Goethego - streszczenie i problematyka lektury

"Cierpienia młodego Wertera" Johanna Wolfganga von Goethego to jedna z ważniejszych lektur szkolnych. Powieść epistolarna o nieszczęśliwej miłości jest jednym z wybitniejszych dzieł preromantyzmu.

"Cierpienia młodego Wertera" Johanna Wolfganga von Goethego to powieść epistolarna opublikowana w 1774 roku. Utwór, przedstawiający historię nieszczęśliwie zakochanego Wertera, zaliczany jest do jednego z wybitniejszych dzień preromantyzmu, okresu "Burzy i naporu' ("Sturm und drang") i uznawany za bogate studium psychiczne jednostki. O czym opowiada powieść?

Spis treści

1. "Cierpienia młodego Wertera" - geneza utworu
2. Czas powstania utworu
3. Problematyka utworu
4. Konstrukcja powieści
5. Co to jest werteryzm?
6. "Cierpienia młodego Wertera" - streszczenie 

"Cierpienia młodego Wertera" - geneza utworu

Johann Wolfgang von Goethe częściowo na podstawie własnych doświadczeń. Werter nieszczęśliwie zakochany w Lotcie to nawiązanie do nieszczęśliwej miłości pisarza. Pierwowzorem Lotty była Charlotta Buff, która jednak była zaręczona z kimś innym. Z tego względu odtrąciła Goethego, a on się z tym pogodził. Do napisania historii popchnęło go samobójstwo przyjaciela, który strzelił sobie w głowę z pistoletu, po tym, jak został odtrącony przez swoją wybrankę.

Czas powstania utworu

"Cierpienia młodego Wertera" to powieść epistolarna, która została wydana w 1774 roku. Pierwsze polskie wydanie ukazało się w 1822 roku i miało bezpośredni wpływ na poetów romantycznych. Z tego względu powieść tę omawia się razem z utworami romantycznymi, choć ukazała się kilkadziesiąt lat wcześniej. Uznawana jest za czołowe dzieło okresu "Burzy i naporu" ("Sturm und drang").

Problematyka utworu

"Cierpienia młodego Wertera" to powieść epistolarna poruszająca problem nieszczęśliwej miłości. Uczucie ma wymiar destrukcyjny, mocno obciąża psychikę bohatera, wywołuje u niego niezwykłe cierpienie i doprowadza go do samobójstwa. Miłość w utworze Johanna Wolfganga von Goethego to niszczycielska siła, która może złamać każdego człowieka.

Powieść jest również utworem o problemach moralnych i etycznych, o przyjaźni i obrazem doskonale oddającym realia epoki. 

Konstrukcja powieści

Utwór jest powieścią epistolarną, w której główny bohater zwierza się w listach swojemu najlepszemu przyjacielowi ze swej nieszczęśliwej miłości. Przemyślana konstrukcja powieści zbliża się także do dziennika intymnego lub pamiętnika. We fragmentach przedstawiających stan psychiczny bohatera, autor jest bardzo drobiazgowy, głęboko wchodzi w jego psychikę, unaoczniając wszystkie zachodzące w niej przemiany. Do nastrojów bohatera dostosowane jest tło opowieści, klimat i zmiany pór roku.

Co to jest werteryzm?

Utwór Goethego zyskał ogromną popularność. Werter i Lotta stali się symbolem nieszczęśliwych kochanków, trochę jak Romeo i Julia. Ich uczucie jednak jest bardziej skomplikowane i upada pod jarzmem społecznych oczekiwań, a także zasad moralnych bohaterów. Na kanwie popularności powieści utarło się hasło "werteryzm" opisujące postawę człowieka, który jest rozdarty wewnętrznie, nadmiernie uczuciowy, ze skłonnościami do depresji i autodestrukcji. Bohater werteryczny buntuje się przeciwko konwenansom i normom społecznym, ale nie potrafi niczego zmienić. Odczuwa bezsens istnienia. Werteryzm nosił nazwę też "choroby wieku".

"Cierpienia młodego Wertera" - streszczenie 

Utwór ma charakter listów, które główny bohater, Werter, pisał do swojego przyjaciela, Wilhelma. Powieść została podzielona na dwie części. W pierwszej młody Werter wspomina szczęśliwe chwile w Wahlheim, wiosce, w której zakochał się w Lotcie. Kobieta jednak ma już narzeczonego — jest zaręczona z Albertem. Werter zaprzyjaźnia się również z mężczyzną i stara się nie pokazywać po sobie, jak bardzo cierpi z powodu ich szczęścia. Nie radzi sobie z tą sytuacją, więc wyjeżdża z wioski. 

W drugiej części Werter rozpoczyna pracę poselską. W tym czasie dowiaduje się, że Lotta i Albert wzięli ślub. Zrozpaczony mężczyzna wraca do swojej rodzinnej miejscowości, ale z tęsknoty za kobiet decyduje się na ponowną podróż do Wahlheim. Niestety, na miejscu Lotta prosi go, by nie zbliżał się do niej, ponieważ nie chce, by ktokolwiek posądził ich o inne relacje niż przyjacielskie. Mężczyzna nie jest w stanie dłużej ukrywać swoich uczuć, zaczyna ją całować, przez co Lotta ucieka i zamyka się w swoim pokoju.

Na skutek reakcji ukochanej depresja i cierpienie Wertera nawarstwiają się. Mężczyzna postanawia odebrać sobie życie. Przez posłańca prosi Alberta o pożyczenie pistoletu. Mężczyzna się zgadza, choć Lotta ma wątpliwości, ponieważ boi się, że Werter popełni samobójstwo. Jej obawy się sprawdzają — bohater strzela sobie w głowę. Przez kilka godzin zachowuje przytomność, a później wykrwawia się i umiera.

Czytaj: "Balladyna" - streszczenie i problematyka utworu

Katarzyna Stańczyk