Opieka nad noworodkiem-wcześniakiem w domu: wszystko o codziennej pielęgnacji wcześniaka

Opieka nad noworodkiem-wcześniakiem nie różni się dużo od opieki nad dzieckiem urodzonym w terminie. Pielęgnacja wcześniaka jest taka sama, jak noworodków donoszonych. Karmienie wcześniaka też nie jest tak skomplikowane, jakby się wydawało, a codzienna kąpiel wcześniaka szybko stanie się rutyną. Muszą być jedynie wykonywane z większą starannością. Prezentujemy kilka praktycznych porad, które będą pomocne w opiece nad wcześniakiem. Dowiedz się, jak samodzielnie przewijać, przebierać i myć wcześniaka. Opieka nad noworodkiem-wcześniakiem po porodzie.

Spis treści

1. 1. Wcześniak: zasady higieny
2. 2. Wcześniak potrzebuje spokoju i komfortu
3. 3. Wcześniak na spacerze
4. 4. Karmienie wcześniaka
5. 5. Kąpiel wcześniaka
6. 6. Ubranka i pieluchy dla wcześniaka

Najczęściej wcześniak opuszcza szpital, gdy waży pełne 2 kilogramy, samodzielnie przyjmuje pokarmy, zatem codzienna pielęgnacja niewiele różni się od tej, jakiej wymagają dzieci urodzone w terminie. Maleństwo nie jest już takie kruche jak na początku.

Wiele mam, zwłaszcza tych, które miały szczęście trafić z wcześniakiem do dobrej placówki neonatologicznej, doskonale wie, jak opiekować się swoim małym szkrabem. Te, którym nie było dane w szpitalu przewijać, przebierać czy samodzielnie myć dziecko, bardzo boją się pierwszych dni w domu. Po ciężkich przeżyciach, związanych z narodzinami wcześniaka, ten strach jest zrozumiały, ale niepotrzebny.Najłatwiej pokonać go, szukając odpowiedzi na wszelkie nurtujące pytania. Najlepszym źródłem informacji jest lekarz prowadzący maleństwo oraz pielęgniarki z oddziału neonatologicznego, bo to one najwięcej wiedzą o praktycznej pielęgnacji dzieci. Dużo informacji znajdziesz na stronie internetowej www.wczesniaki.org.pl. Możesz korzystać też z doświadczeń rodziców innych wcześniaków (www.wczesniak.pl), pamiętając jednak o tym, że każde dziecko rozwija się nieco inaczej, a w zależności od przebiegu dochodzenia do pełnej formy, może wymagać innej opieki.

>>Wcześniak: jak wygląda opieka nad WCZEŚNIAKIEM?>>

1. Wcześniak: zasady higieny

Twoje dziecko nie może być stale trzymane pod kloszem, jednak w pierwszych tygodniach po wyjściu ze szpitala warto je chronić przed wszelkimi zagrożeniami. Sama zmiana środowiska jest znacznym obciążeniem dla rozwijającego się organizmu a banalne przeziębienie u dziecka z wątłą odpornością może rozwinąć się w coś poważniejszego. Dlatego nie zapraszaj tłumu gości, by pochwalić się swoim szczęściem. Będzie na to jeszcze sporo czasu. Teraz zakatarzona babcia czy koleżanka to zbędne ryzyko. Unikaj ludzkich skupisk. Zakupy w supermarkecie, a nawet wchodzenie z wózkiem do sklepu osiedlowego to nie najlepsza rozrywka dla niemowlaka.

Wietrz starannie pokój dziecka – miej szeroko otwarte okno przez co najmniej kwadrans (na ten czas przenieś je do innego pomieszczenia). Dom sprzątaj na mokro – ścieranie kurzu na sucho tylko go wzbija i ułatwia rozprzestrzenianie się (także mikrobów) w całym pomieszczeniu.

Bieliznę i pościel warto wygotować (przynamniej przed pierwszym użyciem), a przede wszystkim prać w łagodnych środkach (np. Jelp Lovela). Ustaw program dodatkowego płukania, by całkowicie usunąć detergenty.

2. Wcześniak potrzebuje spokoju i komfortu

Wrażliwy malec potrzebuje stałej temperatury. Najlepiej, by początkowo w jego pokoju utrzymywać 26 st.C. Chroń go przed przeciągami i zapewniaj spokój. Maleństwo może być nadwrażliwe z powodu ciężkich przeżyć i problemów neurologicznych, dlatego nie powinno być narażane na hałas i nadmiar innych silnych bodźców zewnętrznych (np. rażących promieni słonecznych silnego światła). Możecie jednak razem słuchać relaksacyjnej muzyki. Opowiadaj dziecku bajki i masuj je w każdej wolnej chwili (jak to robić, zapytaj lekarza, nieumiejętnie zrobiony masaż może być szkodliwy).

Pamiętaj, że twój maluszek powinien jeszcze przez jakiś czas przebywać w twoim brzuchu, w pozycji i środowisku idealnym dla płodu, warto więc spróbować, choć w małym stopniu, stworzyć mu podobne warunki. Służy do tego gniazdowanie, czyli takie układanie maluszka, by ze wszystkich stron był otoczony miękką tkaniną: ręcznikiem czy bawełnianym kocykiem zwiniętym w rulon. Pilnuj, by materiał nie zasłaniał buzi.

>>Rozwój wcześniaka: sprawdź, jak rozwija się wcześniak>>

3. Wcześniak na spacerze

Świeże powietrze to cenne lekarstwo, ale w przypadku wcześniaków musi być podawane we właściwej dawce. To, kiedy przychodzi na nie czas, zależy od wielu czynników: przede wszystkim od stanu dziecka, ale też pory roku czy warunków atmosferycznych panujących danego dnia; o szczegóły zapytaj jeszcze w szpitalu.

Sama nie zapominaj o ubraniu dziecka stosownie do pogody. Pamiętaj, że przegrzanie jest równie niewskazane jak zmarznięcie. Chłodne rączki to nie problem (chociaż na początku nie zapominaj o bawełnianych rękawiczkach bez palców), jeśli kark jest ciepły (ale nie spocony) i ciepłe są nóżki. Zawsze miej przy sobie kocyk, by pociechę przykryć, jeśli się ochłodzi.

4. Karmienie wcześniaka

Sposób karmienia wcześniaka zależy głównie od jego wieku (czyli tygodnia ciąży, w którym się urodził) oraz stanu po urodzeniu. Na ogół jest tak, że im młodsze jest dziecko, tym więcej przechodzi etapów karmienia.

Maluchy urodzone przed 28. tygodniem ciąży początkowo są zazwyczaj karmione dożylnie (pozajelitowo). Dzieci urodzone po 28. tygodniu ciąży najpierw karmi się sondą i dodatkowo kroplówką. Dopiero w 32. tygodniu ciąży wykształca się u dziecka odruch ssania, więc wcześniej niemożliwe jest rozpoczęcie karmienia piersią lub butelką. Te najtrudniejsze etapy najczęściej malec przechodzi w szpitalu. Wraca do domu, gdy możliwe jest już tradycyjne podawanie pokarmu, ewentualnie za pomocą strzykawki, do buzi (metoda ułatwiająca połykanie i niemęcząca dla osłabionego dziecka, więc pokarm trafi a tam, gdzie trzeba, we właściwej ilości).

Byłoby idealnie, gdyby wszystkie wcześniaki dostawały pokarm swojej mamy, i to bezpośrednio z piersi. Jego skład jest dopasowany do potrzeb maluszka (zawiera łatwo przyswajalne składniki i przeciwciała wzmacniające odporność), a bliskość mamy zawsze działa kojąco na rozwój. Niestety, nie zawsze możliwe jest karmienie piersią. Czasem malec ma problem z odruchem ssania.

Zdarza się też, że karmić nie może mama. To nie koniec świata! Wcześniaki karmione specjalną, przeznaczoną dla nich mieszanką (np. Bebilon Nenatal, Alprem) mogą się prawidłowo rozwijać. Takie rodzaje mleka są wysokokaloryczne (by niewielka ilość dawała odpowiednią dawkę energii), bogate w potrzebne substancje odżywcze i lekkostrawne. A i butelkę, i mleko ze strzykawki można podawać z miłością – przecież to ona jest najważniejsza.

5. Kąpiel wcześniaka

Codzienne mycie na pewno wcześniakowi nie zaszkodzi tak, jak brud gromadzący się na skórze. Wcześniaka powinno się kąpać codziennie. Jeśli boisz się, że dziecko wyślizgnie ci się z rąk, kup specjalną wanienkę z siatką-leżaczkiem, zapewniającą stałe utrzymanie główki dziecka nad powierzchnią wody. Pierwsze kąpiele mogą odbywać się poza wanienką.

>>KĄPIEL NOWORODKA: krok po kroku. Poradnik>>

Na przewijaku rozłóż tetrową pieluszkę albo ręcznik. Ułożone na nim maleństwo namydl, a  następnie łagodnie obmyj wodą. Możesz wykorzystać do tego delikatną myjkę lub flanelkę. Pamiętaj jednak, że bakterie chętnie żyją na takich wilgotnych powierzchniach, dlatego myjkę trzeba prać i suszyć. Przewijak czy wanienkę warto, poza środkiem czyszczącym, potraktować także preparatem odkażającym. Może to być zwykły preparat, którego używasz w domu (jednak odpowiednio rozcieńczony i usunięty po użyciu) lub specjalny, dostępny w aptece (np. antybakteryjny i przeciwgrzybiczy Milton w sprayu, który nie wymaga spłukiwania).

Zapomnij o przesądzie, że wcześniaków nie można myć, gdyż uszkadza to ich skórę. To prawda, że te najmniejsze dzieci przemywa się jedynie jałowymi wacikami nasączonymi oliwką, jednak takie, które wychodzą już do domu ze szpitala, potrzebują solidnej kąpieli. Rzecz w tym, by stosować najlepsze dla ich skóry kosmetyki, które jej nie wysuszą i nie podrażnią.

Jednym z rozwiązań jest natłuszczenie skóry, by zapobiec uciekaniu z niej wilgoci, za pomocą ciekłej parafiny (kupisz ją w aptece). To naturalny środek, który pozwoli maluszkowi utrzymać prawidłowe pH skóry i jednocześnie uchroni przed nadmiernym złuszczaniem naskórka. Skórę dziecka posmaruj cienką warstwą tuż przed kąpielą, a następnie jedynie obmyj ciepłą wodą. Po myciu wystarczy wytrzeć malca miękką pieluszką (starannie we wszystkich zagięciach skóry) i nie ma już potrzeby stosowania jakichkolwiek preparatów nawilżających typu krem czy oliwka. Nie wszyscy specjaliści są zwolennikami tej metody, parafina może bowiem zatykać pory skóry i utrudniać jej oddychanie.

Coraz częściej zamiast tradycyjnego natłuszczania zaleca się łączenie go z naturalnym nawilżaniem i regeneracją warstwy lipidowej za pomocą specjalnych, dostępnych w aptece, bezpiecznych kosmetyków przeznaczonych dla dzieci od pierwszych chwil życia. Są to emolienty (zalecane także dla dzieci z atopowym zapaleniem skóry, np. Emolium) i syndety (tzw. mydła bez mydła, np. Sebamed). Używając ich do mycia, trzeba pamiętać o konieczności stosowania także środka po kąpieli (mleczka, kremu). Czasem na początku konieczne jest stosowanie specjalnych środków dermatologicznych (np. zawierających lecznicze sterydy), o tym jednak decyduje wyłącznie pediatra i wybór kosmetyku trzeba z nim skonsultować.

Bywa, że nawet najlepsze kosmetyki podrażniają malucha i na właściwy trafisz dopiero metodą prób i błędów. Ważne jednak, by zminimalizować ryzyko, a preparaty do testowania wybierać z pomocą pediatry. Zapytaj lekarza o bezpłatne próbki – to dość drogie środki, dlatego nie warto, byś niepotrzebnie wydawała pieniądze.

6. Ubranka i pieluchy dla wcześniaka

Niektórzy rodzice przejmują się tym, że ich maluchy wszystko mają za duże. To nie jest problem, można kupić specjalne ubranka dla wcześniaków. Są dostępne w domach towarowych, a także w sprzedaży internetowej. Jakimś rozwiązaniem jest też zakup ubranek dla lalek, jednak trzeba się upewnić, że są wykonane z naturalnych tkanin i wygodne do zakładania.Pieluchy dla noworodków typu new born są przeznaczone dla dzieci o wadze od dwóch kilogramów, więc dla malca wychodzącego ze szpitala będą w sam raz.

Zobacz film: Pielęgnacja wcześniaka w domu