- Badanie Child Mind Institute ujawnia, dlaczego mądre chwalenie dziecka za wysiłek, a nie za inteligencję, jest kluczowe dla jego pewności siebie
- Mówienie dziecku „jesteś mądry/a” to częsty błąd wychowawczy, który może prowadzić do lęku przed porażką
- Najnowsza analiza z 2025 roku wskazuje na 3 proste zdania, które budują poczucie bezpieczeństwa u dziecka na całe życie
- Badacze dowodzą, że zwrot „możesz uczyć się na błędach” skutecznie wzmacnia odporność psychiczną i poczucie własnej wartości u dziecka
- Regularne używanie komunikatu „jesteś ważny/a” realnie obniża poziom lęku społecznego u najmłodszych
Pewność siebie u dziecka a codzienne rozmowy. Co mówią nowe badania?
Najnowsze badanie Amerykańskiego Stowarzyszenia Psychologicznego (APA) z 2025 roku rzuca nowe światło na to, jak ogromny wpływ na samopoczucie dziecka ma regularne stosowanie samoafirmacji, czyli pozytywnych zdań o sobie. To naukowy dowód na to, że słowa, których używamy w codziennych rozmowach z najmłodszymi, to coś znacznie więcej niż tylko puste dźwięki. Odpowiednio dobrane zwroty stają się prawdziwym fundamentem, na którym opiera się silna samoocena i prawidłowy rozwój emocjonalny dziecka.
Kluczowe jest jednak nie tylko to, że chwalimy, ale przede wszystkim - co dokładnie doceniamy. Badanie przeprowadzone przez psycholog Carol Dweck dla Child Mind Institute jest tutaj sygnałem alarmowym dla wielu rodziców. Wykazało ono, że dzieci doceniane za wysiłek, a nie za wrodzoną inteligencję, rozwijają tzw. myślenie o rozwoju (growth mindset). Dzięki temu są o 37 proc. bardziej skłonne do podejmowania wyzwań, ponieważ nie boją się porażek i rozumieją, że ich umiejętności zależą od włożonej pracy. To ważna wskazówka, jak chwalić dziecko, by realnie je wspierać.
Jakie 3 zdania dają dziecku poczucie bezpieczeństwa na całe życie?
Badanie przeprowadzone w 2025 roku przez Collaborative for Children zidentyfikowało trzy proste, a zarazem niezwykle potężne komunikaty, które budują emocjonalne podstawy u dziecka: „Jestem kochany/a”, „Potrafię to zrobić” oraz „Mogę prosić o pomoc”. Pierwszy zwrot wzmacnia poczucie bezpieczeństwa i bezwarunkowej akceptacji. Drugi buduje wiarę we własne kompetencje i sprawczość. Z kolei trzeci uczy, że szukanie wsparcia dla dziecka jest czymś naturalnym i nie świadczy o słabości. Regularne powtarzanie tych zdań w różnych sytuacjach pomaga dziecku stworzyć wewnętrzny kompas i system wsparcia na całe życie.
Jak mądrze chwalić dziecko? Pułapka mówienia „jesteś mądry/a”
Wielu rodziców w dobrej wierze mówi dziecku „Jesteś taki mądry/taka sprytna”, mając nadzieję, że je zmotywuje. Jednak, jak dowodzi wspomniane już badanie Child Mind Institute, taka pochwała to pułapka, która może przynieść odwrotny skutek i stać się jednym z częstych błędów wychowawczych. Dzieci chwalone za wrodzone zdolności zaczynają unikać trudniejszych zadań z obawy, że ewentualna porażka podważy ich wizerunek „inteligentnego” dziecka w oczach dorosłych.
Znacznie lepszym rozwiązaniem jest docenianie procesu i zaangażowania, na przykład przy użyciu zdania „Widzę, jak ciężko pracujesz”. Według ustaleń autorki badania taki komunikat uczy dziecko, że sukces jest wynikiem starań, a nie wrodzonego talentu. To z kolei buduje wytrwałość i prawdziwą, trwałą pewność siebie, która nie kruszy się jak domek z kart w obliczu pierwszych trudności. Takie podejście ma kluczowe znaczenie dla budowania pewności siebie u dziecka na solidnych podstawach.
Sprawdzone zdania, które budują odporność psychiczną i ciekawość u dziecka
Poza docenianiem wysiłku warto wprowadzić do codziennych rozmów kilka innych zwrotów o udowodnionej skuteczności. Badanie Akron Children's Hospital z 2025 roku, obejmujące 1200 dzieci, pokazało, że proste zdanie „Jesteś ważny/a” obniża poziom lęku społecznego o 28 proc. i zwiększa zaangażowanie w szkole o 22 proc. Z kolei naukowcy z Uniwersytetu w Haifie w publikacji na łamach PubMed Central wykazali, że komunikat „Możesz uczyć się na błędach” zmniejsza ryzyko zachowań autodestrukcyjnych aż o 41 proc., ucząc dziecko zdrowego podejścia do porażek. Warto też pamiętać o zwrocie „Mogę się nauczyć czegoś nowego każdego dnia”, który - jak udowodniono w badaniu na blisko 500 rodzinach - skutecznie rozwija ciekawość i chęć do nauki, wzmacniając poczucie własnej wartości u dziecka.
