- Raporty WHO i UNICEF wskazują, dlaczego odporność psychiczna jest dziś kluczową umiejętnością dla twojego dziecka
- Sposób w jaki rodzic reaguje na błędy kształtuje podejście dziecka do przyszłych wyzwań
- Badania psychologiczne potwierdzają, że kluczowe jest chwalenie za wysiłek, a nie za wrodzony talent
- Bezpieczna więź emocjonalna działa jak tarcza, która amortyzuje stres i buduje wewnętrzną siłę
- Twoja własna postawa wobec trudności jest dla dziecka najważniejszym wzorem do naśladowania
Czym jest odporność psychiczna i dlaczego jest tarczą chroniącą dziecko przed lękiem?
Każdy rodzic marzy o tym, by jego dziecko wyrosło na szczęśliwego i pewnego siebie dorosłego. Jednym z najważniejszych fundamentów, które możemy mu w tym pomóc zbudować, jest odporność psychiczna. To nic innego jak wewnętrzna siła, która pozwala radzić sobie z przeszkodami, błędami i niepowodzeniami bez poddawania się.
Jak trafnie ujmuje to serwis parentingowy „Bebés y más”, chodzi o wytrwałość w dążeniu do celu, nawet gdy pojawiają się trudności. Kiedy dziecku udaje się pokonać jakieś wyzwanie, czuje ogromną satysfakcję, która buduje jego wiarę we własne możliwości. To właśnie ta cecha sprawia, że potrafi ono podnieść się po porażce, zamiast szybko się frustrować i zniechęcać.
Potrzeba wspierania dzieci w budowaniu tej umiejętności jest dziś szczególnie ważna. Jak podają Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) i UNICEF, szacuje się, że co siódme dziecko i nastolatek zmaga się z problemami dotyczącymi zdrowia psychicznego, takimi jak zaburzenia lękowe i depresyjne (czyli stany, w których dziecko odczuwa nadmierny lęk lub długotrwały smutek, co utrudnia mu codzienne funkcjonowanie).
Z kolei badanie amerykańskich Centrów Kontroli i Prewencji Chorób (CDC) pokazało, że wielu licealistów odczuwało uporczywy smutek lub beznadzieję. Na szczęście, jak czytamy w przeglądzie badań opublikowanym w internetowej bazie PubMed Central (PMC), odporności psychicznej można się nauczyć na każdym etapie życia.
Jak twoje słowa i postawa mogą zbudować w dziecku wewnętrzną siłę?
Jednym z najskuteczniejszych sposobów na budowanie tej wewnętrznej siły jest zmiana naszej perspektywy: z chwalenia za sam efekt na docenianie włożonego wysiłku. Jak podkreśla serwis „Bebés y más”, dzieci, które słyszą, że to praca prowadzi do poprawy, stają się bardziej wytrwałe. Zamiast mówić tylko „świetny rysunek”, warto dodać coś w stylu: „Jestem dumna z tego, jak cierpliwie nad tym pracowałeś i się nie poddałeś”.
Równie pomocne jest traktowanie błędów jako naturalnej części nauki, a nie porażki. Takie podejście uczy dziecko, że potknięcia są cenną lekcją i okazją do rozwoju, a nie powodem do wstydu czy rezygnacji z dalszych prób.
Pamiętajmy, że to nasza postawa jest dla dziecka najważniejszym wzorem. Maluchy uczą się przez obserwację tego, jak my sami radzimy sobie z wyzwaniami. Potwierdza to badanie opublikowane na łamach „Gifted Education International”, które wykazało, że siła psychiczna rodzica ma bezpośredni wpływ na samopoczucie dziecka.
Co więcej, eksperci z Center for the Study of Social Policy wskazują, że dzieci, które łączy z rodzicami bezpieczna więź emocjonalna (czyli poczucie, że mogą na nas liczyć w każdej sytuacji i są kochane bezwarunkowo), znacznie lepiej radzą sobie ze stresem. Taka stabilna i ciepła relacja działa jak bufor ochronny, który amortyzuje życiowe trudności.
Szkoła też wspiera twoje dziecko. Jakie działania budują odporność w trudnych czasach?
Pozytywne efekty programów wzmacniających odporność widać także na naszym podwórku. Jak informuje Instytut Badań Edukacyjnych (IBE) w jednej ze swoich analiz, działania prowadzone w polskich szkołach przynoszą dobre rezultaty. Ich skuteczność może zależeć od indywidualnych cech dziecka, na przykład od jego zdolności do regulacji emocji (czyli umiejętności rozumienia własnych uczuć i radzenia sobie z nimi w zdrowy sposób). Warto wiedzieć, że w Polsce mówi się też o „rezyliencji edukacyjnej”, co można rozumieć jako zdolność do radzenia sobie z wyzwaniami w nauce, nawet gdy warunki nie są sprzyjające.
Nie da się ukryć, że ostatnie lata, naznaczone pandemią czy niepokojem związanym z sytuacją za naszą wschodnią granicą, były dla wszystkich dużym wyzwaniem. Analizy Instytutu Badań Edukacyjnych sugerują, że te wydarzenia mogły wpłynąć na kondycję psychiczną polskiej młodzieży.
To wpisuje się w globalny trend, ale jednocześnie pokazuje, jak ważne są działania wspierające. Potwierdza to metaanaliza (czyli duże opracowanie zbierające wyniki wielu mniejszych badań), opublikowana w „Frontiers in Psychiatry”, która wykazała, że programy szkolne znacząco wzmacniają odporność psychiczną dzieci.
Dlatego wspieranie dziecka w budowaniu tej wewnętrznej siły to coś więcej niż pomoc w radzeniu sobie z codziennymi trudnościami. To podarowanie mu kompasu, który pomoże mu bezpiecznie nawigować przez życie, niezależnie od tego, jakie burze napotka na swojej drodze.
