Zakaźne choroby układu oddechowego u dzieci. Jak im przeciwdziałać?

Gorączka, katar i kaszel to najczęstsze objawy infekcji układu oddechowego, które każdego roku w okresie jesienno-zimowym wywracają życie rodziców do góry nogami. Za nami jeden z najtrudniejszych sezonów infekcyjnych w pediatrii, w trakcie którego nałożyły się na siebie aż trzy wirusy – grypy, RSV oraz Sars-Cov-2. Warto wiedzieć, co można zrobić, by zmniejszyć ryzyko ponownego zachorowania dziecka.

Na choroby układu oddechowego wywołane przez grypę, SARS-CoV-2 czy RSV szczególnie narażone są wcześniaki, dzieci obciążone chorobami współistniejącymi, niemowlęta i dzieci uczęszczające do żłobka. Są to grupy, których układ odpornościowy nie jest jeszcze wystarczająco silny, aby poradzić sobie z tymi infekcjami. Dodatkowo infekcje wirusowe u małych dzieci mogą prowadzić do poważnych powikłań, dlatego nie należy ich lekceważyć. Tym bardziej, że grypa, RSV i COVID-19 upodabniają się do siebie, wywołując szereg zbliżonych objawów, niekiedy prowadzących do hospitalizacji dziecka.

Infekcja układu oddechowego najczęściej przebiega dosyć łagodnie, gdzie objawami mogą być tylko kaszel, katar, gorączka. Jednak niemowlęta i dzieci mogą doświadczać także cięższych skutków z powodu zakażenia grypą, RSV czy SARS-CoV-2, takich jak zespół niewydolności oddechowej, niewydolność nerek lub wieloukładowy zespół zapalny u dzieci (MIS-C).

MIS-C związane jest ze stanem zapalnym w różnych częściach ciała, takich jak serce, płuca, nerki, przewód pokarmowy. W nielicznych przypadkach wymagana jest opieka ambulatoryjna.

Jednym z najczęstszych objawów MIS-C jest gorączka. Poza tym mogą występować:

• ból brzucha,
• wymioty,
• przekrwione oczy,
• wysypka,
• ucisk lub ból w klatce piersiowej,
• skrajne zmęczenie,
• może też wystąpić dysfunkcja serca.

Dodatkowo utrzymywanie się objawów po przechorowaniu COVID-19, tzw. long Covid, w okresie 3 i więcej miesięcy od choroby może dotykać również dzieci. Nawet po łagodnej postaci możliwe jest pojawienie się zaburzeń snu i koncentracji, bólów głowy, przewlekłego kaszlu czy różnego rodzaju wysypek skórnych.

Nie tylko COVID-19, ale także grypa może u najmłodszych skutkować hospitalizacją, jak również przynieść długofalowe skutki. Do powikłań zalicza się zapalenie ucha środkowego, zapalenie płuc, zaostrzenie współistniejącej choroby przewlekłej, np. POChP (przewlekłej obturacyjnej choroby płuc), zaostrzenie astmy, ale też może dojść do zapalenia mięśnia sercowego. Również w tym przypadku są dostępne programy, które pozwalają uniknąć zakażenia grypą w ogóle lub przejść przez chorobę łagodniej.

Aby przeciwdziałać infekcjom u dzieci oraz ich groźnym powikłaniom, mamy różnorodne środki zapobiegawcze.

Higiena

Jednym z działań ograniczających rozprzestrzenianie się chorób wirusowych jest zachowanie właściwej higieny. Należy pamiętać przede wszystkim o higienie rąk (częste mycie rąk wodą z mydłem), szczególnie gdy przebywamy w dużych skupiskach ludzi. Warto też nauczyć dziecko, żeby myło ręce przed każdym posiłkiem.

Do podstawowych zasad należy również higiena kaszlu, polegająca na zasłanianiu nosa i ust (najlepiej chusteczką higieniczną) podczas kichania i kaszlu oraz używanie jednorazowych chusteczek higienicznych i wyrzucanie i do kosza natychmiast po użyciu.

Unikanie kontaktu z osobami zarażonymi

W przypadku spotkania z osobą zarażoną grypą, RSV, COVID-19 istotne jest używanie maseczek, częste wietrzenie pomieszczeń i przede wszystkim ograniczenie kontaktu do minimum.

Szczepienia

O ile przeciw wirusowi RSV nie wynaleziono jeszcze szczepionki dla najmłodszych, to w przypadku dwóch pozostałych panujących sezonowo wirusów mamy możliwość zaszczepienia. Coroczne szczepienie przeciwko grypie zaleca się wszystkim osobom powyżej 6. miesiąca życia, u których nie stwierdzono przeciwwskazań. Szczepienie przeciw grypie czy SARS-CoV-2 nie daje 100% odporności przeciw wirusom, ale zdecydowanie zmniejsza ryzyko zachorowania oraz zmniejsza ryzyko powikłań przy ewentualnej chorobie.

Główny Inspektor Sanitarny co roku aktualizuje Program Szczepień Ochronnych (PSO), popularnie nazywany Kalendarzem Szczepień. Określa on przede wszystkim, kiedy i przeciw jakim chorobom zakaźnym dzieci powinny zostać zaszczepione. Kalendarz zawiera wykaz szczepień obowiązkowych (gwarantowane, bezpłatne dla pacjenta) oraz szczepień zalecanych (ich koszt ponosi osoba szczepiona lub jej opiekun). O Programie Szczepień Ochronnych porozmawiaj ze swoim lekarzem pediatrą.

Partner: Instytut Komunikacji Zdrowotnej

Kampania edukacyjna „Szczepienia Przez Pokolenia” finansowana przez Pfizer.