- Badania ekspertów wskazują, że to nie wysokość gorączki, a jej nagły wzrost jest kluczowym wyzwalaczem drgawek
- Najważniejszą zasadą podczas ataku jest zapewnienie dziecku bezpieczeństwa, a nie próba powstrzymania drgawek siłą
- Zalecenia medyczne jasno określają, kiedy pierwszy napad drgawek u twojego dziecka wymaga bezwzględnego wezwania pogotowia
- Ryzyko rozwoju padaczki po przebyciu drgawek gorączkowych jest znacznie niższe, niż obawia się większość rodziców
- Analiza danych medycznych pokazuje, że wiele dzieci po prostych drgawkach gorączkowych przechodzi niepotrzebną diagnostykę
Co to są drgawki gorączkowe i dlaczego najczęściej nie są groźne?
Widok dziecka w trakcie drgawek gorączkowych to jedno z najbardziej przerażających doświadczeń, jakie mogą spotkać rodzica. Warto jednak wiedzieć, że drgawki, choć wyglądają groźnie, w zdecydowanej większości przypadków nie są niebezpieczne. Są to napady drgawkowe (czyli nagłe, niekontrolowane wyładowania elektryczne w mózgu, objawiające się drżeniem ciała) wywołane infekcją z wysoką temperaturą. Jak podaje Niemieckie Towarzystwo Medycyny Dziecięcej i Młodzieżowej, zjawisko to dotyka od 3 do 5% wszystkich dzieci, najczęściej między szóstym miesiącem a piątym rokiem życia, a szczyt występowania przypada na okres od pierwszego do trzeciego roku życia.
Co ciekawe, kluczowym czynnikiem, który może wywołać napad, nie jest sama wysokość temperatury, ale jej gwałtowny wzrost. Zgodnie z informacjami Szpitala Uniwersyteckiego we Fryburgu, drgawki mogą pojawić się nawet przy gorączce poniżej 38,5°C, jeśli tylko skok temperatury był bardzo nagły. Na szczęście, jak czytamy w magazynie farmaceutycznym PTA Heute, większość takich epizodów trwa krótko, zwykle mniej niż 3-4 minuty i ustępuje samoistnie, nie pozostawiając żadnych negatywnych śladów w zdrowiu i rozwoju dziecka. To bardzo ważna i uspokajająca informacja dla każdego rodzica.
Specjaliści, na których powołuje się Dziecięcy Szpital w Filadelfii, dzielą drgawki gorączkowe na dwa rodzaje. Te najczęstsze, nazywane prostymi, trwają krócej niż 15 minut, mają charakter uogólniony (co oznacza, że drżenie obejmuje całe ciało) i nie powtarzają się w ciągu doby. Drugi typ to drgawki złożone, które trwają dłużej, mogą mieć charakter ogniskowy (czyli dotyczyć tylko jednej części ciała, na przykład rączki lub nogi) lub powtórzyć się w czasie tej samej infekcji. Rozróżnienie to jest istotne dla lekarza, który będzie podejmował decyzje o dalszym postępowaniu.
Atak drgawek u dziecka: co robić, a czego unikać, by mu nie zaszkodzić?
Kiedy twoje dziecko dostaje drgawek, naturalną reakcją jest panika. Choć to niezwykle trudne, warto spróbować zachować spokój i skupić się na zapewnieniu maluchowi bezpieczeństwa. Jak radzą eksperci z portalu DOZ.pl, najważniejsze jest ułożenie dziecka w pozycji bocznej bezpiecznej (czyli na boku, z lekko odchyloną do tyłu głową, co zapobiega zakrztuszeniu się śliną). Należy też szybko usunąć z jego otoczenia wszelkie twarde lub ostre przedmioty. Absolutnie nie wolno wkładać niczego do ust dziecka ani próbować go siłą przytrzymywać. Ważne jest, aby spojrzeć na zegarek i kontrolować czas trwania napadu.
Zgodnie z zaleceniami austriackiego portalu Gesundheit.gv.at, jeśli jest to pierwszy w życiu napad drgawek u twojego dziecka, należy bezwzględnie wezwać pogotowie ratunkowe. Przy kolejnych, znanych już epizodach, pilna pomoc medyczna jest konieczna, gdy napad trwa dłużej niż pięć minut. W takiej sytuacji lekarze często zalecają podanie leków przerywających drgawki. Jak wskazuje portal medyczny Remedium.md, stosuje się wtedy diazepam podawany doodbytniczo (za pomocą specjalnej wlewki) lub midazolam podawany dopoliczkowo (na wewnętrzną stronę policzka). Polskie wytyczne również rekomendują takie postępowanie. Pamiętaj, że są to leki na receptę, a lekarz dokładnie poinstruuje cię, jak i kiedy ich używać w domu.
Czy drgawki gorączkowe zwiększają ryzyko padaczki i jak zapobiegać nawrotom?
Po ustąpieniu prostych drgawek gorączkowych, jeśli dziecko szybko wraca do formy i czuje się dobrze, szczegółowe badania zazwyczaj nie są potrzebne. Według Amerykańskiej Akademii Lekarzy Rodzinnych (American Academy of Family Physicians, AAFP) w takich przypadkach nie zaleca się rutynowego wykonywania badań takich jak EEG (elektroencefalogram, czyli zapis aktywności elektrycznej mózgu, podobny do EKG serca) czy punkcji lędźwiowej (pobranie płynu z kręgosłupa w celu wykluczenia infekcji). Jedno z badań opublikowanych w serwisie PubMed pokazuje, że mimo tych zaleceń, ponad 60% dzieci wciąż bywa poddawanych niepotrzebnej diagnostyce. W Polsce, jak informuje portal Remedium.md, wskazaniem do hospitalizacji może być m.in. wiek dziecka poniżej 12 miesięcy lub niepewny stan ogólny malucha po napadzie.
Choć widok drgającego dziecka jest traumatycznym przeżyciem, długoterminowe prognozy są bardzo optymistyczne. Wielu rodziców obawia się, że drgawki gorączkowe to zapowiedź padaczki, jednak ryzyko jej rozwoju jest naprawdę niskie. Przegląd badań opublikowany na łamach PubMed Central (PMC) sugeruje, że mogą istnieć pewne skłonności genetyczne, ale nie zmienia to faktu, że rokowania są pomyślne. W kwestii zapobiegania nawrotom, badanie przytoczone przez AAFP wykazało, że podawanie paracetamolu doodbytniczo co sześć godzin w ciągu doby po napadzie może zmniejszyć ryzyko kolejnego epizodu. Najnowsze wytyczne włoskie podkreślają też, jak ważne jest wsparcie psychologiczne i edukacja. Rozmowa z lekarzem w ciągu kilku tygodni po zdarzeniu może pomóc całej rodzinie oswoić lęk i lepiej zrozumieć, co się wydarzyło.
