Uchyłek Meckela u dzieci to stosunkowo rzadka dolegliwość i najczęściej nie doprowadza do pojawiania się żadnych dolegliwości. Jak postępować z nim, gdy zostanie stwierdzone jego istnienie w jelitach?
Spis treści:
- Czym są uchyłki w jelitach?
- Co to jest uchyłek Meckela?
- Jak powstaje uchyłek Meckela?
- Jakie daje objawy?
- Jak zdiagnozować uchyłek Meckela?
- Jak wygląda leczenie?
Czym są uchyłki w jelitach?
To twory powstające wtedy, gdy dochodzi do workowatego uwypuklenia części lub całej ściany jakiegoś fragmentu pętli jelitowych. Wyróżnia się dwa ich rodzaje: uchyłki rzekome (spotykane najczęściej i stwierdzane przede wszystkim u osób dorosłych) oraz uchyłki prawdziwe (zazwyczaj będące wadą wrodzoną). Do drugich z wymienionych zaliczany jest uchyłek Meckela, który stwierdzany jest – jeżeli w ogóle – we wczesnych latach życia.
Co to jest uchyłek Meckela?
Uchyłek Meckela po raz pierwszy opisany został już pod koniec XVI wieku, swoją nazwę uzyskał on jednak dopiero dwa wieki później, przez niemieckiego anatoma Johanna F. Meckela. Uchyłek Meckela zaliczany jest do grupy uchyłków prawdziwych, czyli takich, gdzie dochodzi do powstania uwypuklenia wszystkich warstw ściany jelita. W uproszczeniu można powiedzieć, że uchyłek ten jest swego rodzaju dodatkową pętlą jelitową, która jest ślepo zakończona.
Uchyłek Meckela nie jest spotykany często – szacuje się, że w populacji ogólnej posiadają go 2 na 100 osób. Z nieznanych powodów 3- do nawet 5-krotnie częściej zmiana ta obserwowana jest u chłopców.
Typowo uchyłek Meckela spotykany jest w obrębie jelita cienkiego, a dokładniej w odległości około 100 cm od zastawki krętniczo-kątniczej. Miewa on różną długość, od jednego do kilkunastu centymetrów, zdarza się jednak nawet i tak, że uchyłek ten osiąga długość sięgającą prawie pół metra.
Czytaj również: Choroby uchyłkowe jelit
Jak powstaje uchyłek Meckela?
Uchyłek Meckela jest jedną z wad wrodzonych przewodu pokarmowego. W trakcie rozwoju płodu wytwarza się m.in. jelito środkowe, które połączone jest – za pośrednictwem przewodu żółtkowego – z pęcherzykiem żółtkowym. Wspomniany przewód jest bardzo ważny, ponieważ transportuje on m.in. substancje odżywcze dla zarodka.
Kiedy jednak funkcja przewodu żółtkowego zaczyna być przejmowana przez łożysko, jeszcze przed upływem 7.-8. tygodnia ciąży struktura ta powinna zaniknąć. Czasami– z nie do końca jasnych obecnie przyczyn - tak się nie dzieje i pojawia się uchyłek Meckela.
Jakie daje objawy?
Przeważająca większość osób, które mają w swoich jelitach uchyłek Meckela, w ogóle nie zdaje sobie z tego sprawy – powodem takiej sytuacji jest to, że najczęściej z istnieniem tego tworu nie jest powiązane pojawianie się jakichkolwiek dolegliwości. Zazwyczaj stwierdzenie obecności u pacjenta tej zmiany następuje całkowicie przypadkowo i ma miejsce podczas wykonywania jakichś badań obrazowych czy zabiegu operacyjnego.
Istnieje jednak możliwość, że pacjent z uchyłkiem Meckela będzie doświadczał pewnych objawów – takowe pojawiają się jednak wtedy, kiedy to dojdzie do wystąpienia jakichś powikłań związanych z istnieniem tego tworu. Wśród typowych występujących w tym przypadku problemów wymienia się:
- krwawienie z przewodu pokarmowego: jest to jeden z najczęściej pojawiających się objawów. W obrębie uchyłka może być obecne nie tylko utkanie ściany jelita, ale i np. błony śluzowej żołądka – produkowany wtedy przez te komórki kwas solny uszkadza ścianę przewodu pokarmowego, doprowadzając do pojawiania się owrzodzeń, które mogą krwawić,
- zapalenie uchyłka Meckela: problem ten może być spowodowany np. utknięciem w świetle uchyłka jakiejś treści pokarmowej, objawia się on m.in. bólem brzucha w okolicy pępka, a w razie wystąpienia perforacji uchyłka dochodzić może do zapalenia otrzewnej; pacjenci, u których rozwinie się zapalenie uchyłka Meckela, zazwyczaj dość szybko trafiają do lekarza – związane z tą nieprawidłowością objawy przypominają bowiem te, które rozwijają się w przebiegu zapalenia wyrostka robaczkowego,
- niedrożność jelit, która objawia się m.in. bólami brzucha, wymiotami, nudnościami oraz zatrzymaniem gazów oraz stolca.
Jeżeli z uchyłkiem Meckela związane są jakieś objawy, to zazwyczaj pojawiają się one we wczesnym etapie życia – standardowo dolegliwości, które wynikają z obecności tego tworu w jelitach, ujawniają się jeszcze przed 2 rokiem życia. Należy tutaj jednak podkreślić to, że możliwe jest wystąpienie powikłań istnienia uchyłka Meckela w przewodzie pokarmowym również dopiero w życiu dorosłym.
Czytaj również:
Zapalenie jelit u dzieci - rodzaje, objawy i leczenie
Kłopoty z trawieniem u niemowląt: 7 najczęstszych problemów
Jak postępować z pacjentami, u których stwierdzony zostanie całkowicie bezobjawowy uchyłek Meckela? Część specjalistów jest zdania, że ze względu na ryzyko rozwinięcia się w trakcie życia powikłań związanych z tym tworem, powinno się rozważać – nawet przy braku dolegliwości – jego usuniecie.
Z drugiej jednak strony pojawiają się głosy, że nie powinno się resekować uchyłków Meckela, które są bezobjawowe – w końcu z każdym zabiegiem chirurgicznym jest związane pewne ryzyko.
Ogólnie raczej nie przeprowadza się operacji „profilaktycznych”, które miałyby zapobiec powikłaniom ze strony uchyłka Meckela – zazwyczaj zalecane jest pacjentom czujne obserwowanie swojego stanu zdrowia po to, aby w razie występowania jakichkolwiek niepokojących ich dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, zgłaszali się oni pilnie do lekarza.
Jak zdiagnozować uchyłek Meckela?
Tak naprawdę postawienie takiego rozpoznania jest zadaniem wyjątkowo trudnym – najczęściej uchyłek Meckela rozpoznawany jest w trakcie zabiegu operacyjnego, wykonywanego z powodu objawów związanych z pojawieniem się jakichś wspominanych wyżej komplikacji lub w czasie przeprowadzania zabiegu operacyjnego z całkowicie innych jeszcze powodów.
Ogólnie jednak należy podkreślić, że dolegliwości, które wynikają z istnienia jakichś patologii w obrębie uchyłka Meckela, są całkowicie niespecyficzne – mogą one nasuwać podejrzenie takich schorzeń, jak np. wspominane wcześniej zapalenie wyrostka robaczkowego, ale i innych jeszcze jednostek, m.in. kolki żółciowej czy nieżytu żołądkowo-jelitowego.
Teoretycznie możliwe jest wykrycie obecności w jelitach pacjenta uchyłka Meckela na drodze badań obrazowych (np. tomografii komputerowej). W praktyce jednak jest to bardzo trudne, ponieważ dość łatwo uznać tego rodzaju twór za jedną z pętli jelitowych lub za wyrostek robaczkowy.
Czytaj: Choroba Leśniowskiego-Crohna u dzieci - objawy i leczenie
Jak wygląda leczenie?
W sytuacji, gdy u pacjenta pojawią się dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, których przyczyną jest właśnie istniejący u nich uchyłek Meckela, w leczeniu wykorzystywana jest jego operacyjne usunięcie. Przeprowadza się to zazwyczaj z wykorzystaniem laparoskopii. Po usunięciu uchyłka objawy, które powiązane były z jego istnieniem, nie pojawiają się już więcej u chorego.
