Leki na odchudzanie obniżają skuteczność antykoncepcji
Leki bazujące na semaglutydzie i tirzepatydzie, jako substancjach czynnych, są coraz bardziej popularne, zarówno wśród pacjentów z cukrzycą, jak i wśród osób, którym zależy na redukcji masy ciała. Zauważono, że te leki mogą rzutować... na skuteczność (a raczej jej brak) jeśli chodzi o antykoncepcję.
Stąd coraz częściej mówi się o tzw. „ozempikowych dzieciach” – nieplanowanym potomstwie poczętym mimo przyjmowania przez kobiety tabletek antykoncepcyjnych. Tabletek, podkreślmy, przyjmowanych, równolegle z lekami z grupy agonistów GLP-1 i GIP. Połączenie to może obniżać skuteczność antykoncepcji.
Nieplanowane ciąże po lekach na odchudzanie
Jest to zjawisko na tyle istotne, że brytyjski organ regulacyjny ds. leków wydał w związku z tym nowe zalecenia dla kobiet w wieku rozrodczym przyjmujących tego typu preparaty.
Dotychczas zgłoszono - tylko w Wielkiej Brytanii - co najmniej 40 przypadków nieplanowanych ciąż u kobiet stosujących leki odchudzające. To wskazuje na możliwy, niezamierzony wpływ tych terapii na działanie doustnych środków antykoncepcyjnych.
Zastrzyki z semaglutydu i tirzepatydu działają poprzez naśladowanie naturalnie występującego hormonu GLP-1, który wydzielany jest w jelitach po posiłku. Hormon ten hamuje łaknienie. Tirzepatyd działa dodatkowo na układ hormonalny związany z GIP, również ograniczający apetyt.
Metoda zachowania płodności, czyli ciąża po leczeniu onkologicznym
Mechanizm działania tych leków jest złożony – wpływają one m.in. na ośrodki głodu w mózgu, ograniczając apetyt, a także spowalniają opróżnianie żołądka, co może wpływać na wchłanianie leków doustnych, w tym antykoncepcyjnych.
To właśnie ta zmiana w tempie opróżniania żołądka może tłumaczyć, dlaczego pigułki antykoncepcyjne mogą działać słabiej.
Leki na odchudzanie - wpływ na estrogeny
W badaniu z 2024 roku wykazano, że tirzepatyd zmniejsza stężenie etynyloestradiolu (syntetycznej formy estrogenu, stosowanej w doustnych środkach antykoncepcyjnych) we krwi o 20 proc. Wydłuża również czas jego całkowitego wchłonięcia do krwiobiegu o 2–4 godziny.
Polecany artykuł:
To utrudnia skuteczne tłumienie funkcji układu rozrodczego, co przekłada się na zmniejszenie skuteczności antykoncepcji. Wpływ semaglutydu był w tym względzie mniej wyraźny.
Zmniejszone i opóźnione wchłanianie etynyloestradiolu wynika prawdopodobnie z wolniejszego opróżniania żołądka – ponieważ lek ten wchłania się głównie w jelicie cienkim.
Dlaczego tirzepatyd silniej wpływa na ten proces niż semaglutyd? Nie wiadomo. Wiadomo natomiast, że chociaż oba leki spowalniają opróżnianie żołądka, efekty tirzepatydu są długotrwalsze.
Dlaczego po lekach na odchudzanie łatwiej zajść w ciążę?
Inne czynniki, które mogą sprzyjać zajściu w ciążę podczas zażywania leków odchudzających to m.in.
- Wymioty i biegunka – częste działania niepożądane leków GLP-1. Oba objawy mogą zakłócać wchłanianie leków doustnych, w tym antykoncepcyjnych, jeśli wystąpią niedługo po przyjęciu tabletki.
Leki mogą wówczas zostać usunięte z przewodu pokarmowego, zanim zdążą się wchłonąć. Z tego powodu kobietom stosującym doustną antykoncepcję zaleca się zabezpieczenie dodatkowymi metodami, jeśli wystąpią wymioty lub biegunka.
- Kolejny możliwy czynnik to wpływ utraty masy ciała na płodność. Otyłość od dawna wiąże się z obniżoną płodnością, a także zaostrza inne schorzenia wpływające na rozrodczość – takie jak zespół policystycznych jajników (PCOS).
Zatem redukcja masy ciała związana ze stosowaniem leków GLP-1 może przywracać owulację i zwiększać szansę na zajście w ciążę – także mimo stosowania antykoncepcji.
Najlepsza antykoncepcja dla osób biorących leki na odchudzanie
Jak dotąd nie zaobserwowano wpływu leków GLP-1 na skuteczność innych form antykoncepcji – takich jak wkładki wewnątrzmaciczne (IUD), plastry, implanty ani metody barierowe (prezerwatywy czy miedziane wkładki). Dzieje się tak, ponieważ ich działanie nie zależy od przewodu pokarmowego – składniki aktywne są dostarczane inną drogą.
Eksperci zalecają, by kobiety stosujące doustne środki antykoncepcyjne korzystały z dodatkowej metody zabezpieczenia (np. prezerwatyw) przez cztery tygodnie po rozpoczęciu terapii semaglutydem lub tirzepatydem – kiedy działania niepożądane są najintensywniejsze.
Zważywszy na brak wystarczających danych dotyczących bezpieczeństwa tych leków w ciąży, kobiety, które zajdą w ciążę podczas ich stosowania, powinny jak najszybciej skonsultować się z lekarzem w celu znalezienia alternatywnych opcji terapeutycznych.
