Alienacja rodzicielska: na czym polega i czym się różni od zespołu alienacji rodzicielskiej?

2016-01-12 13:29

Alienacja rodzicielska stanowi poważny problem wychowawczy, który dziecku fundują mama i tata - a właściwie jedno z nich - i może skutkować u dziecka zespołem alienacji rodzicielskiej. Na czym polega alienacja rodzicielska i dlaczego negatywnie wpływa na rozwój dziecka?

Spis treści

Alienacja rodzicielska: na czym polega?
Alienacja rodzicielska a zespół alienacji rodzicielskiej
Polecamy wideo: Psycholog radzi, jak pomóc dziecku poradzić sobie z trudnymi emocjami związanymi z pojawieniem się rodzeństwa

Alienacja rodzicielska (ang. parental alienation - PA) to nic innego, jak przemoc emocjonalna, stosowana wobec dziecka przez jednego z rodziców, by utrudnić mu kontakty z drugim rodzicem i przedstawić go w jak najgorszym świetle. Alienacja rodzicielska wiąże się z wieloma konsekwencjami dla psychiki dziecka. Aby zwiększyć świadomość społeczną na temat alienacji rodzicielskiej, 25 kwietnia ustanowiono w 2006 roku Dniem Świadomości Alienacji Rodzicielskiej.

Przeczytaj również: Kontakty z dzieckiem po rozwodzie - jak je skutecznie egzekwować? >>

Alienacja rodzicielska: na czym polega?

Alienacja rodzicielska przybiera różne formy. Dziecko może być poddawane szantażowi emocjonalnemu, np. matka pytająca swoją córkę/swojego syna: "Jak to? Kochasz tatusia bardziej niż mamusię, skoro chcesz się z nim spotkać?" czy ojciec namawiający: "Pójdziemy na lody, jeśli tylko nie odwiedzisz mamy". Alienacja rodzicielska to również negatywne nastawianie dziecka przez jednego rodzica przeciwko drugiemu rodzicowi. Opowiadanie, często nieprawdziwych, historii na jego temat, tłumaczenie, jaki "ten drugi" jest zły i okropny czy - w skrajnych przypadkach - mówienie, że rodzic, który, z różnych powodów, ma mniejszy kontakt z dzieckiem, tak naprawdę go nie kocha. Rodzic, który chce ograniczyć drugiemu możliwość spotkań z potomkiem, nierzadko traktuje go niewłaściwie - lekceważąco, pogardliwie - w obecności dziecka. Do tego typu zachowań należą uwagi o tym, jaki/-a tata/mama jest beznadziejny/-a i twierdzenia, że tak naprawdę nic nie potrafi zrobić i cała rodzina jest na głowie jednej osoby. Działania odseparowanego rodzica są deprecjonowane. Najczęściej alienacja rodzicielska dąży do utrudnienia kontaktów z dzieckiem jednemu z rodziców przez drugiego i zbudowanie w jego świadomości jego negatywnego obrazu.

Jak podkreslają psychologowie, oddzielenie od jednego z rodziców zbyt często nazywa się "konfliktem rodzicielskim" lub "konfliktem w rodzinie", a nawet "kłótniami rodziców", sugerując, że za ten stan rzeczy odpowiedzialni są w równym stopniu oboje rodzice, a zazwyczaj za wynikłe z alienacji rodzicielskiej problemy u dziecka bardziej odpowiada osoba, która ją powoduje. Przyjęło się uważać, że tego typu zachowania występują częściej w rodzinach, w których rodzice się rozwiedli, jednak jest inaczej - dochodzi do nich również w małżeństwach.

Przeczytaj również: Tata biologiczny i nowy partner mamy - jak wyjaśnić dziecku nową sytuację? >>

Alienacja rodzicielska a zespół alienacji rodzicielskiej

Rodzicielskie problemy, spowodowane przez mamę lub tatę, nie pozostają bez echa w psychice dziecka. Choć osoba, która dąży do alienacji potomka od jednego z rodziców ma na celu zaszkodzenie swojemu (byłemu) partnerowi, a bardzo krzywdzi również swoje dziecko. Skutki tych działań mają już swoją nazwę - zespół alienacji rodzicielskiej (parental alienation syndrome - PAS), nazywany również syndromem oddzielenia od jednego z rodziców. Jedną z najważniejszych konsekwencji alienacji rodzicielskiej jest samo oddzielenie dziecka od rodzica i wykształcenie w nim jego negatywnego obrazu. Dziecko, które drugi rodzic nastawia przeciwko drugiemu, widzi w nim wroga, z czasem - im rzadziej się z nim spotyka - zaczyna podchodzić do niego tak, jak rodzic, z którym żyje na co dzień, a wszelkie próby nawiązania z nim kontaktu przez odseparowanego rodzica pogłębiają tylko dziecięcą do niego niechęć, mogą też rodzić agresję. Alienacja rodzicielska niesie jednak za sobą również głębokie konsekwencje dla samego dziecka. Osoby wychowane w takiej relacji często mają zaburzoną samoocenę i wykazują zachowania autodestrukcyjne. Częściej niż inne dzieci wpadają w gniew, wykazują zachowania agresywne, mają skłonności do depresji, zdarzają się również próby samobójcze. W nastoletnim i dorosłym życiu targają nimi problemy emocjonalne, mają zaburzenia seksualne, występują u nich trudności w nawiązaniu relacji. Skutki alienacji rodzicielskiej są więc długotrwałe, a osoby, które jej doświadczyły nierzadko korzystają z pomocy psychologa.