Spis treści
Bezokolicznik to nieosobowa forma czasownika, co oznacza, że nie występuje ona w kontekście osoby ani liczby, tak jak zwykły czasownik. To również nieodmienna forma czasownika, co oznacza, że nie podlega np. odmianie w czasach. Można jednak rozróżnić bezokoliczniki dokonane i niedokonane, co oznacza, że bezokoliczniki podlegają aspektom .
Bezokolicznik, czyli...
Jaki są wiec przykłady bezokoliczników w języku polskim? Bezokoliczniki to np. robić, biec, stać, malować, czytać, myśleć, świecić itd.
Od razu widać, że bezokolicznik można rozpoznać po końcówce - wyrazy te kończą się one na -ć lub -c.
To wiąże się z pewną pułapką językową. Niektóre bezokoliczniki kończą się bowiem na -eć lub na -ić, np. myśleć, wymyślić. Nie można stosować ich dowolnie.
Aby rozróżnić, która forma jest poprawną, a więc, której użyć, wystarczy sprawdzić, czy w czasie przeszłym w formach osobowych pojawi się litera "i": wymyśliła, czyli wymyśl-ić, myślała, czyli myśl-eć.
Istnieją też bezokoliczniki kończące się na -yć, np. mżyć czy patrzyć (w tej sytuacji patrzeć to również poprawna forma).
Kiedy używamy bezokoliczników?
Dość często, choć wydaje się, że to wyrazy, występujące tylko w słownikach. Tymczasem bezokoliczniki stosujemy w kilku sytuacjach:
- Gdy chcemy powiedzieć coś w czasie przyszłym złożonym,
np.: Jutro będę mieć urlop.
Za tydzień zaczniemy malować ściany w nowym mieszkaniu.
- Gdy chcemy użyć czasownika jako podmiotu:
np. Trenować wspinaczkę jest trudno
Malować farbami olejnymi to prawdziwa sztuka
- Gdy bezokolicznik pełni funkcję dopełnienia
np. Zaczęłam gotować obiad
Mama poszła kupić jajka i ser
- Gdy są związane z czasownikami modalnymi, czyli takimi, które nie występują pojedynczo lecz wymagają właśnie obecności bezokolicznika,
np. Muszę jechać.
Trzeba to zrobić, zamiast zastanawiać się czy warto
Można powiedzieć to innymi słowami
- Bezokoliczników używamy również w rozkazach i pytaniach:
np. Milczeć!
Nie ruszać się!
Włączyć radio?
Jechać po nią czy nie?
Czytaj również: Zdania nadrzędne i podrzędne: przykłady, ćwiczenia
Przydawka – co to za część zdania i jak odnaleźć przydawkę w zdaniu?
Części mowy: rzeczownik, przymiotnik i czasownik. Co trzeba o nich wiedzieć?
