Co to jest oksymoron? Definicja i przykłady użycia

Oksymoron to figura retoryczna, którą tworzy się przez zestawienie słów o przeciwnym znaczeniu. Kiedy stosuje się oksymoron i jak go rozpoznać w tekście?

Oksymoron to słowo, które pochodzi z języka greckiego, tak jak i inne figury retoryczne i środki stylistyczne w literaturze. "Oksýmōros" w języku greckim pochodzi od dwóch słów "oksýs", co oznacza „ostry” i "mōros", co oznacza „tępy”, Słowa te jasno obrazują, jaki jest sens oksymoronu.

Spis treści

1. Co to jest oksymoron?
2. Po co stosuje się oksymoron?
3. Czy oksymoron to antyteza?
4. Oksymoron w literaturze
5. Przykłady użycia oksymoronu

Co to jest oksymoron?

Oksymoron to figura retoryczna, którą stosuje się, by wydobyć z utworu literackiego głębszy sens. Najczęściej tworzą go dwa słowa, rzeczownik i przymiotnik, rzeczownik i przymiotnik lub czasownik i przysłówek. Jeden z wyrazów to człon określany, a drugi to człon określający.

Po co stosuje się oksymoron?

Oksymoron stosuje się, by nadać tekstowi głębszy sen. Figura ta ma wzbogacić utwór, a także skłonić odbiorcę do refleksji. Ma też pogłębić przekaz lub nadać mu dodatkowe znaczenie.

Czy oksymoron to antyteza?

Oksymoron czasem bywa mylony z antytezą. Antyteza jednak może obejmować całe wyrażenia lub zdania, a nie dwa słowa o przeciwstawnych znaczeniach jak w przypadku oksymoronu.

Oksymoron w literaturze

Oksymoron chętnie był wykorzystywany w epoce baroku. W literaturze polskiej sięgał po niego przede wszystkim Andrzej Morsztyn, by podkreślić wieloznaczność swoich tekstów.

"I mrozem pałam, i ogniami leję [...] Mróz gorejący, a ogień lodowy. ]...] Żyjąc umieram, konam nieśmiertelnie"

(A. Morsztyn, Vaneggiar d'una innamorata)

Przykłady użycia oksymoronu

Oksymoron bywa stosowany również w języku potocznym. "Zimne ognie", "żywy trup", "stary malutki", "biały kruk" to przykłady oksymoronów, które weszły do języka codziennego.

Czytaj: Co to jest alegoria? Definicja i przykłady użycia

Katarzyna Stańczyk