Jak nauczyć dziecko wymawiać "r"? Ćwiczenia logopedyczne

2021-08-06 13:52

Wymawianie "r" nie należy do najłatwiejszych. To bardzo charakterystyczna i najtrudniejsza zarazem głoska. Zastanawiasz się kiedy dziecko powinno mówić "r" i czy uczyć je prawidłowego wymawiania tej głoski? Spokojnie, wszystko w swoim czasie. Poznaj ćwiczenia logopedyczne na ćwiczenie wymowy "r".

Głoska r jest najtrudnejsza do wymówienia.
Autor: Getty images

Nauka głoski "r" często przysparza dużych trudności. Nic więc dziwnego, że rodzice z niecierpliwością czekają na osiągnięcie przez dziecko tej umiejętności. Kiedy dziecko powinno prawidłowo wymawiać głoskę "r"? Czy powinniśmy pomagać mu w tym?  Jak to robić? Postaramy się odpowiedzieć na te pytania.

Spis treści

  1. Nauka wymowy "r" - nie za wcześnie
  2. Dlaczego prawidłowe wymawianie, w tym głoski "r" jest tak ważne?
  3. Wady wymowy - co jest normalne, co nie?
  4. Jak nauczyć dziecko prawidłowej wymowy r? Wskazówki do ćwiczeń logopedycznych
  5. Dlaczego dziecko nie wymawia "r"?
  6. Ćwiczenia logopedyczne - pomogą nauczyć dziecko "r"
Jak wykonywać ćwiczenia logopedyczne z dzieckiem w domu

Nauka wymowy "r" - nie za wcześnie

Często rodzice próbują przyspieszyć pojawienie się nowych umiejętności, zwłaszcza, gdy inne dziecko w tym wieku już je nabyło. Tak jest ze wszystkim. Warto wiedzieć, że w przypadku wymowy takie działania mogą utrudnić lub uniemożliwić rozwój prawidłowej artykulacji. Zwłaszcza gdy dorośli próbują wywołać "r" u dzieci, których język nie jest jeszcze wystarczająco sprawny. Ważne zatem, aby rodzice wiedzieli co w danym wieku dziecko powinno już potrafić, a na co spokojnie jeszcze można poczekać.

Zobacz także: Z niemowlakiem u logopedy – czy warto kontrolować rozwój mowy u małego dziecka?

Dlaczego prawidłowe wymawianie, w tym głoski "r" jest tak ważne?

Zanim przejdziemy do nauki wymawiania "r", wyjaśnijmy dlaczego prawidłowe mówienie jest tak ważne i kiedy mamy do czynienia z wadami wymowy. Pamiętajmy, że mowa to jeden z najważniejszych aspektów naszego życia. Pierwsze słowo dziecka jest równie ważne jak pierwszy krok. To jak mówimy, znacząco wpływa na nasze życie. Dzieci chętniej nawiązują kontakt z innymi dziećmi, które mówią zrozumiale. My, dorośli, też chętniej słuchamy osób, które mówią wyraźnie i w odpowiednim tempie.

Wady wymowy - co jest normalne, co nie?

Jeśli dziecko już samo chodzi a nadal nie mówi, opiekunowie zaczynają martwić się czy nie ma opóźnienia. Potem, kiedy już zaczyna mówić a mowa nie jest zrozumiała, to pojawiają się obawy, czy przypadkiem nie ma wady mowy. Warto wiedzieć, że do wad wymowy nie możemy zaliczyć zniekształceń, które wynikają z nieukończonego rozwoju mowy. Zatem w normach rozwojowych mieszczą się przypadki, gdy nasz 3-latek myli f, w z głoską h, lub 4-latek myli głoski sz, ż, cz, dż z głoskami s, z, c, dz a 5-latek zastępuje głoskę r przez l.

Jak nauczyć dziecko prawidłowej wymowy r? Wskazówki do ćwiczeń logopedycznych

Większość głosek dziecko jest się w stanie nauczyć poprzez naśladownictwo. Uważnie słucha i przygląda się jak układamy wargi i język podczas artykulacji różnych głosek (dlatego mamom polecana jest jaskrawoczerwona szminka podczas domowych ćwiczeń, która przyciągnie wzrok dziecka). Nieco bardziej skomplikowana jest głoska r. Najbardziej charakterystyczna i najtrudniejsza zarazem. Mało tego, głoska ta ma najwięcej zniekształceń (od r francuskiego, przez boczne, międzyzębowe, zamienianie na j, l, ł i pomijane zupełnie).

Jednak często bywa tak, że już najmłodsze dzieci zaczynają ją wymawiać dość szybko. Wpływ na to mają m.in. słuch, zainteresowanie dziecka mową oraz budowa i sprawność narządów mowy. Warto wiedzieć, iż głoska r może nie pojawić się nawet u 6-letniego dziecka (do końca 6, roku życia). Jednak  samoistnie pojawi się tylko wówczas, gdy 4-,5-,6-latek zamiast r wymawia l. W takim przypadku należy upewnić się czy dziecko w ogóle słyszy różnicę między obiema głoskami. Możemy to sprawdzić polecając dziecku, by klasnęło, gdy usłyszy głoskę r w podanym przez dorosłego słowie (przykładowy zestaw słów: las, jaskinia, rower, trawa, loki).

Ważne, by słowa wypowiadać w odpowiednim tempie (ani nie za szybko, ani nie za wolno). Można także wypowiadać słowa błędnie i pytać dziecko, czy zauważyło błąd (klowa, lowel, supel). Problem pojawia się, gdy dziecko w starszym wieku przedszkolnym r zastępuje głoską j, w ogóle pomija lub wymawia ją gardłowo (wymowa francuska). W takim przypadku powinniśmy zgłosić się do logopedy.

W domu zaś zwrócić uwagę czy dziecko potrafi wymówić l i jeśli tak, to poprawiamy dziecko, by zamiast jowej mówiło lowel. A to dlatego, żeby dziecko odnalazło właściwe miejsce artykulacji tej głoski. Wówczas pozostanie nam wywołać r po spółgłoskach w odpowiedniej kolejności: d, t, b, p, w, f, g, k, m. Podczas prawidłowej artykulacji r wargi są rozchylone, żuchwa obniżona. Boki języka przylegają do wewnętrznych powierzchni górnych zębów i dziąseł. Wiązadła głosowe drgają, czubek języka wibruje. W języku polskim przy wymowie spółgłoski r wykonuje się 1-2 uderzenia.

Zobacz także: Zaburzenia mowy u dzieci: dyslalia, afazja, giełkot i jąkanie [PORADNIK]

Dlaczego dziecko nie wymawia "r"?

  1. Zbyt krótkie wędzidełko podjęzykowe (a brak tej głoski może być wskazaniem do podcięcia);
  2. Nieprawidłowa budowa języka: krótki, gruby lub zbyt duży;
  3. Nieprawidłowe napięcie języka (wzmożone lub osłabione);
  4. Zbyt wczesne próby wymówienia r, gdy język nie jest jeszcze dostatecznie usprawniony;
  5. Niska sprawność języka – brak pionizacji, mała ruchomość koniuszka języka;
  6. Nieprawidłowy wzorzec wymowy najbliższego otoczenia;
  7. Niewykształcona autokontrola słuchowa – dzieci wówczas nie słyszą swojej wadliwej artykulacji.

Przeczytaj: Neurologopeda – czym się zajmuje i kiedy należy go odwiedzić?

Ćwiczenia logopedyczne - pomogą nauczyć dziecko "r"

Oto kilka propozycji ćwiczeń, które, regularnie wykonywane, pomogą dziecku wyćwiczyć trudną głoskę r. Warto wykonywać je z dzieckiem przed lustrem, by mogło obserwować poprawność ruchów artykulacyjnych.

  1. Naśladujemy ssanie cukierka – wykonujemy je najlepiej przed lustrem, by móc ocenić poprawność wykonywania ćwiczenia.
  2. Odklejanie językiem opłatka lub kawałka flipsa przyklejonego do podniebienia.
  3. Śpiewanie szybko la, lo, le, lu w rytmie znanej melodii.
  4. Kląskanie językiem – naśladowanie stukania kopyt konia. Najpierw koń jedzie bardzo szybko, stopniowo co raz wolniej, aż w końcu zatrzymuje się w połowie a nasz język zostaje przyssany do podniebienia.
  5. Kobra – ćw. podobne jak wyżej, tyle, że język przyssany staramy się utrzymać dłużej a następnie mocno dmuchnąć, tak, by opadający język zawibrował. Ćwiczenie powtarzamy często, wówczas dziecko wyczuje, jak wprawić czubek języka w drganie.
  6. Zdmuchiwanie skrawków papieru z czubka języka – maleńkie skrawki papieru umieszczamy na lekko uniesionym czubku języka, następnie energicznie dmuchamy, wprawiając czubek języka w drganie.
  7. Bardzo szerokie rozciąganie języka, który wsuwa się do jamy ustnej i wysuwa z niej – jego brzegi powinny dotykać zębów trzonowych.
  8. Układanie szerokiego języka przy lekko rozchylonych ustach i wykonywanie wdechów i wydechów.
  9. Naśladowanie dźwięków: budzika: drrrryń, drrryń; gry na trąbce: tra, tro, tre; parskania konia: prrry.

Warto ćwiczenia te przedstawiać w domu w formie zabawy, aby dziecko chętnie je wykonywało. Możecie umalować twarze i bawić się w stworki, które uczą się naszego języka lub superbohaterów, którzy muszą wykonywać ćwiczenia językiem, by uratować świat. Język może być także księżniczką szykującą się na bal. Najlepiej wpleść w ćwiczenia zainteresowania dziecka. Miłej zabawy!

Polecamy także: Ile słów powinno mówić dziecko w wieku dwóch-trzech lat, a ile w wieku sześciu?

Sprawdź swoją wiedzę o głoskach

Pytanie 1 z 9
Co to jest głoska?

Literatura: Antos D., Demel G., Styczek I. Jak usuwać seplenienie i inne wady wymowy, Warszawa 1967; Cieszyńska J. Metody wywoływania głosek, Kraków 2012; Góral-Półrola J., Zakrzewska S. Będę mówić poprawnie. Ćwiczenia do terapii logopedycznej głosek: l, l’, r, Kielce 2004; Sołtys-Chmielowicz A. Zaburzenia artykulacji, Kraków 2016.

Czy artykuł był przydatny?
Przykro nam, że artykuł nie spełnił twoich oczekiwań.
Nasi Partnerzy polecają

Materiał Partnerski

Materiał sponsorowany

NOWY NUMER

POBIERZ PORADNIK! Darmowy poradnik, z którego dowiesz się, jak zmienia się ciało kobiety w ciąży, jak rozwija się płód, kiedy wykonać ważne badania, jak przygotować się do porodu. Pobieram >

Pobieram
poradnik ciaza