Jak napisać opowiadanie? Co powinno zawierać i jakie są zasady pisania? Przykłady

Opowiadanie jest najczęściej wybieraną formą przez uczniów. Wbrew pozorom napisanie opowiadania wcale nie należy do najłatwiejszych, są bowiem żelazne zasady, którymi trzeba się kierować podczas pisania. Jakie to zasady? I jakie formy można zamknąć w opowiadaniu? Sprawdźcie.

Opowiadanie to forma, która wydaje się bardzo prosta przy pisaniu. Jednak jest to złudne wrażenie - opowiadanie jest formą pojemną, w której można zamknąć inne formy (np. dziennik, reportaż, itp.), ale ma swoje żelazne zasady, o których nie można zapomnieć! Jak napisać opowiadanie?

Spis treści

1. Co to jest opowiadanie? Jakie są rodzaje?
2. Opowiadanie odtwórcze - czym jest?
3. Jak napisać opowiadanie odtwórcze?
4. Opowiadanie twórcze - co to?
5. Jak napisać opowiadanie twórcze?
6. Zasady pisania opowiadania
7. Co powinno zawierać opowiadanie? Schemat i elementy
8. Jak rozpocząć opowiadanie?
9. Jak napisać zakończenie opowiadania?
10. O czym można napisać opowiadanie?
11. Jak napisać opowiadanie na podstawie lektury?
12. Opowiadanie - jak je urozmaicić?
13. Dialogi w opowiadaniu
14. Bohaterowie w opowiadaniu
15. Pisanie opowiadania - przydatne zwroty

Co to jest opowiadanie? Jakie są rodzaje?

Wielu uczniów zastanawia się - jak napisac wypracowanie, jakim jest opowiadanie? Opowiadanie to gatunek literacki narracyjny, tzn. pisany prozą. Formalnie należy on do epiki. W praktyce, to nic innego jak przedstawienie przez narratora danej historii, która jest zbudowana z powiązanych ze sobą zdarzeń, tworzących fabułę.

Opowiadanie odtwórcze - czym jest?

W szkołach bardzo często zadawane jest opowiadanie na podstawie lektury lub jej fragmentu. Należy więc skupić się na opisie danego dzieła lub fragmentu, ale uwaga - nic chaotycznie! Nauczyciele zalecają poprzedzenie opowiadania zapisem wydarzeń w punktach. Pomoże to usystematyzować pracę i zapobiegnie temu, że o czymś zapomnimy.

Czytaj również: Jak napisać rozprawkę? Konstrukcja i zwroty stosowane w rozprawce

Zaimek - czym jest zaimek, na jakie odpowiada pytania i kiedy używa się zaimków?

Egzamin ósmoklasisty 2020 język polski - zakres materiału

Jak napisać opowiadanie odtwórcze?

Opowiadanie odtwórcze nie różni się formą od opowiadania twórczego. Odróżnia je jedynie historia. W opowiadaniu odtwórczym bazą jest jakieś dzieło - książka, film, spektakl. Bohaterowie, miejsce i czas opierają się na historii, która już powstała, jak np. przygody Robinsona Crusoe, albo hrabiego Monte Christo.

Opowiadanie twórcze - co to?

Tego typu opowiadanie to tzw. temat wolny, a więc możemy puścić wodze fantazji. Jednak wcale nie jest to łatwiejsza forma - również wymaga odpowiedniego przygotowania. 

Jako autor musisz zaplanować, co będzie tematem opowiadania, jak przebiegnie akcja, kim są bohaterowie, jak wyglądają, jakie uczucia im towarzyszą. Warto spisać najważniejsze elementy, aby opowiadanie było spójne i jego elementy składały się jak puzzle w układance. 

Jak napisać opowiadanie twórcze?

Pisząc opowiadania twórcze warto najpierw stworzyć w swojej głowie historię, przemyśleć charakterystykę bohatera. O czym będziemy pisać? Może o zdarzeniu, którego byliśmy świadkami, albo o którym słyszeliśmy od znajomych. Główny bohater może byc podobny do kogoś, kogo dobrze znamy. Pisząc w pierwszej osobie jest tym prościej, bo wiemy, jak sami zachowalibyśmy się w danej sytuacji i jakiego języka używamy, a to będzie przydatne przy tworzeniu ewentualnych dialogów. 

Zasady pisania opowiadania

Każde opowiadanie musi mieć trójdzielną budowę. Oznacza to, że piszemy je z uwzględnieniem wstępu, rozwinięcia i zakończenia. Cechą charakterystyczną opowiadania jest to, że piszemy je w czasie przeszłym (opisując wydarzenia, które miały już miejsce). Ważne, aby zachować spójność i całe opowiadanie napisać w tym samym czasie. 

Kluczowa do napisania opowiadania jest fabuła i koncepcja. Przed rozpoczęciem pisania należy ułożyć sobie w głowie przebieg opisywanych wydarzeń i konsekwentnie je realizować. Można stosować tutaj inwersję czasową, czyli celowe przesunięcie kolejności wydarzeń w celu urozmaicenia opowiadania.

Należy także pamiętać, że opowiadanie możemy napisać w różnej osobie. Mamy więc:

• 1 osobę liczby pojedynczej czasu przeszłego (byłem, robiłem, upolowałem, napisałem, poznałem) ---> zazwyczaj taką formę wybiera piszący, który jest główną postacią i narratorem opowiadania;
• 3 osobę liczby pojedynczej czasu przeszłego (był, robił, upolował, napisał, poznał) ---> taką formę przyjmuje piszący, który wciela się w narratora opisując przeżycia kogoś innego;
• 1 osobę liczby mnogiej czasu przeszłego (byliśmy, robiliśmy, upolowaliśmy, napisaliśmy, poznaliśmy) ---> ta forma ma za zadanie przedstawić wydarzenia, w których brało udział kilka osób. Piszący jest narratorem;
• jest także forma, która zakłada, że piszący narrator wciela się w inną postać i przedstawia wydarzenia z zupełnie innego punktu widzenia. Ta forma jest rzadko wybierana, realizuje się ją w 1 osobie liczby pojedynczej.

Podsumowując, opowiadanie musi spełniać konkretne wymogi:

1. Musi być napisane w całości w jednym czasie (zazwyczaj przeszłym);
2. Musi posiadać wstęp, rozwinięcie i zakończenie, które coś wnosi - podsumowuje, przekonuje czytelnika;
3. Musi być urozmaicone, czyli zawierać dodatkowe elementy.
4. Unikaj powtórzeń.
5. Unikaj zdań prostych, zwłaszcza z czasownikami był lub miał. Zobacz: Była ładna. Miała piwne oczy i ciemne włosy. Lepiej napisać: Jej piwne oczy i ciemne włosy tylko dodawały jej urody, którą i tak natura hojnie ją obdarzyła.
6. Napięcie musi być budowane stopniowo.

Co powinno zawierać opowiadanie? Schemat i elementy

Do stworzenia opowiadanie konieczne są poszczególne elementy. Jednym z nich jest kompozycja. Prawidłowo napisane opowiadanie ma wstęp, rozwinięcie i zakończenie. W opowiadaniu obecny jest narrator i narracja. Opisywane są zdarzenia, a więc koniecznym elementem jest akcja.

Jak rozpocząć opowiadanie?

Rozpoczynając opowiadanie warto nakreślić szerszy kontekst. Warto właśnie teraz zaznaczyć czas i miejsce wydarzeń, które będziemy opisywać. Już tu może też pojawić się postać głównego bohatera, którego działania czy przemyślenia będą pretekstem do dalszej opowieści.

Tu przydadzą się zwroty takie jak:

- Pewnego dnia...,

- Tego lata...,

- Ta historia przydarzyła się...,

- (Imię bohatera) nigdy nie zapomni tego poranka...

Jak napisać zakończenie opowiadania?

Dobrze by zakończenie opowiadania niosło za sobą jakiś morał, miało ukryte głębsze przesłanie.

Przydatne mogą okazać się zwroty, takie jak:

- Ta przygoda była...,

- Mam nadzieję, że ta opowieść...,

- Wiele lat później...,

- Tamtych wydarzeń (imię bohatera) nigdy nie zapomni...

O czym można napisać opowiadanie?

Pisząc opowiadania twórcze warto inspirować się znanymi z własnego życia historiami, osobami, które znaliśmy, albo istotnymi społecznie zjawiskami. Wówczas dużo łatwiej będzie poprowadzić fabułę i stworzyć wiarygodnych bohaterów.

Jak napisać opowiadanie na podstawie lektury?

Pisząc opowiadanie na podstawie lektury, warto wybrać sobie ulubiony jej fragment i bohatera, który jest nam z jakiś powodów najbliższy. Wtedy, rozwijając dany wątem, dopowiadamy historię np. z punktu widzenia innej postaci niż ta, która była głównym bohaterem książki. Opowiadanie może też byc kontynuacją historii zawartej w lekturze, albo przedstawiać wydarzenia poprzedzające właściwą fabułę. 

Opowiadanie - jak je urozmaicić?

Opowiadanie to forma pojemna - może zawierać wiele innych form, m.in. opisy, charakterystykę, sprawozdanie, raport, dziennik, a nawet inne opowiadanie. Te elementy są potrzebne, aby opowiadanie urozmaicić. Poniżej - przykłady najłatwiejszych form urozmaicenia opowiadania.

Dialogi w opowiadaniu

• Dialogi - dodają dynamizmu, mogą ożywić akcję, są warte uwzględnienia, bowiem są formą łatwą i mogącą wiele przekazać (np. odnieść się do sytuacji, opisać wydarzenie czy uczucie, np.

- Jestem zdenerwowana! Małgosia znowu spóźniła się do pracy - narzekała Klaudia. 

- Nie denerwuj się, musisz z nią porozmawiać o tym. - Kasia jak zawsze służyła dobrą radą.

- Wiem, ale nie potrafię zwrócić jej uwagi. - powiedziała smutno Klaudia.

- Musisz to zrobić, żeby mieć czyste sumienie. Jeśli sytuacja znowu się powtórzy, będziesz musiała ją zwolnić. - Kasia była nieugięta. 

---> dialog jest jednocześnie opisem sytuacji i uczuć bohaterki, zapowiada, że będzie się coś działo, wprowadza element niepewności);

Bohaterowie w opowiadaniu

• Charakterystyka bohatera lub opis przeżyć wewnętrznych, np.

Klaudia czuła presję, bardzo chciała awansować, ale jednocześnie nie chciała nikogo skrzywdzić. Była ambitna, ale była także uczciwa i bardzo sprawiedliwa, dlatego nie podobały jej się rady koleżanki. Fakt, spóźnianie doprowadzało ją do szału, ale wiedziała, że Małgosia jest dobrym pracownikiem.

---> to umotywuje dalsze zachowanie bohaterki.

Pisanie opowiadania - przydatne zwroty

• na rozwinięcie akcji: w pewnej chwili, później, po chwili, w ostatnim momencie, pod koniec, i wtedy;
• zwroty pomagające wprowadzić bohaterów: i wtedy przyszła, w samym centrum wydarzeń znalazł się, bohaterem tej historii jest;
• zwroty na zakończenie: podsumowując tę niewiarygodną historię, na sam koniec chciałbym powiedzieć wam, i to już koniec przygód.

Pamiętaj, że zakończenie musi być konsekwentnym rozwiązaniem akcji. Nie ucięciem jej - musi być spójne z treścią, przedstawić finał historii i jednocześnie nie być zbyt długie. Najdłuższe powinno być rozwinięcie. 

Przeczytaj też: Jak napisać opowiadanie z dialogiem? Zasady pisania i przykłady