- Zakończenie laktacji działa na organizm jak odstawienie naturalnego antydepresantu
- Smutek po zakończeniu karmienia piersią nie jest oznaką słabości, ale naturalną reakcją na potężne zmiany hormonalne w ciele mamy
- Badanie z 2025 roku wskazuje, które mamy są w grupie podwyższonego ryzyka depresji po odstawieniu od piersi
- Depresja postlaktacyjna to w Polsce wciąż temat tabu, choć najnowsze dane pokazują, że problem może dotyczyć co trzeciej matki
Depresja po odstawieniu od piersi. Czym jest i dlaczego w Polsce to wciąż temat tabu?
Zakończenie karmienia piersią miało być wielką ulgą, a zamiast tego czujesz smutek, rozdrażnienie i dojmujące poczucie straty? To może być sygnał alarmowy wskazujący na „post-weaning depression”, czyli stan depresyjny pojawiający się po odstawieniu dziecka, który często jest mylony z depresją poporodową. Jak wskazują badania opublikowane przez Sharmę i Wood w 2024 roku, jest to odrębne zjawisko o podłożu hormonalnym i emocjonalnym, dotykające według różnych szacunków nawet od 5 do 9% mam. To ważny temat, bo gorsze samopoczucie po zakończeniu laktacji to problem, o którym mówi się zdecydowanie zbyt rzadko.
Problem jest szczególnie niedostrzegany w Polsce, gdzie wciąż panuje kulturowe przekonanie, że odstawienie dziecka od piersi to wyłącznie powód do radości i odzyskania wolności. Tymczasem aż 35% polskich matek doświadcza po tym etapie znaczących trudności emocjonalnych, ale zaledwie 12% z nich szuka pomocy. Za tym milczeniem kryją się przede wszystkim wstyd oraz brak świadomości, że ich odczucia są naturalną reakcją, a nie powodem do poczucia winy.
Zmiany hormonalne po laktacji. Jak prolaktyna i oksytocyna wpływają na nastrój?
Nagły spadek nastroju po zakończeniu laktacji to nie oznaka słabości, ale efekt prawdziwej hormonalnej burzy, jaka zachodzi w twoim ciele. Głównym winowajcą jest gwałtowna zmiana poziomu kluczowych hormonów, które przez miesiące regulowały twoje samopoczucie i więź z dzieckiem. Chodzi przede wszystkim o prolaktynę i oksytocynę, nazywane hormonami miłości i przywiązania, których produkcja gwałtownie spada.
To właśnie te hormony odpowiadają za uczucie spokoju, przywiązania i błogości podczas karmienia. Jak wyjaśniają autorzy analizy z 2025 roku, Meidl i jego zespół, ich nagły spadek jest dla organizmu jak odstawienie naturalnego antydepresantu. Co więcej, wahania neurosteroidu allopregnanolonu (ALLO), który reguluje poziom lęku, mogą wywoływać nagłe napady niepokoju i problemy ze snem, nawet u kobiet bez wcześniejszej historii zaburzeń psychicznych.
Depresja po odstawieniu od piersi. Które mamy są w grupie podwyższonego ryzyka?
Chociaż spadek nastroju może dotknąć każdą mamę, istnieją czynniki, które zwiększają ryzyko wystąpienia depresji po odstawieniu dziecka od piersi. Badanie przeprowadzone przez Browna i współpracowników w 2025 roku wskazuje, że w grupie ryzyka znajdują się przede wszystkim kobiety z wcześniejszą historią zaburzeń nastroju, te, które zakończyły karmienie pod wpływem zewnętrznej presji (np. z powodu powrotu do pracy), oraz mamy, dla których rola karmiącej stanowiła ważny element tożsamości. W polskim kontekście dochodzi do tego silna presja kulturowa, gdzie karmienie piersią bywa postrzegane jako „złoty standard”, co potęguje poczucie porażki u mam kończących tę drogę wcześniej, niż planowały.
Gdzie szukać pomocy przy depresji postlaktacyjnej? Dostępne formy wsparcia i terapii
Przede wszystkim warto zrozumieć, że nie jesteś sama, a twoje uczucia są jak najbardziej naturalne. Jak potwierdzają psychologowie, nawet matki, które świadomie planowały odstawienie dziecka, mogą odczuwać żal i pustkę. Jeśli te emocje stają się przytłaczające i zastanawiasz się, jak sobie radzić po odstawieniu od piersi, dobrym pomysłem może być poszukanie profesjonalnej pomocy. Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) i interpersonalna (IPT) wykazują dużą skuteczność w leczeniu tego stanu. W Polsce na szczęście powoli rośnie świadomość problemu. Warto wiedzieć, że powstają specjalistyczne programy oferujące wsparcie psychologiczne mamom na tym etapie.
