Co robić, gdy dziecko wagaruje?

2019-04-03 13:46

Wagary to duża pokusa – dają poczucie swobody, odprężenia, ulgi, przygody. Jeśli komuś zdarzy się to sporadycznie, a uczeń jest zdolny, to nie ma sensu robić z tego problemu. Ale kiedy ma kilkadziesiąt nieusprawiedliwionych godzin – problem staje się poważny. Co robić, gdy dziecko często jest na wagarach?

Zapewne każdemu uczniowi przydarzy się choć raz w swojej karierze iść na wagary. Jest to chęć poznania czegoś nowego, zaznania przygody, ale i efekt buntu. Jeżeli wagary zdarzają się sporadycznie i nie przeszkadzają w szkole, to nie są ogromnym problemem. A co, jeśli wagary powodują zaległości w nauce? Co robić, gdy dziecko wagaruje i jak odpowiednio reagować na takie sytuacje?

Spis treści:

Dlaczego dzieci wagarują?
Jak sprawdzić, czy dziecko wagaruje?
Czy wagary są niebezpieczne?
Co robić, gdy dziecko wagaruje?
Zadania dla rodziców wagarowicza

Dlaczego dzieci wagarują?

Powodów, dla których dzieci idą na wagary jest wiele. Uczniowie nie trafiają na lekcje, ponieważ nie radzą sobie w szkole. Uczeń słaby, któremu nauka przychodzi z trudem, bo nie chce czy też nie potrafi się uczyć, boi się kolejnej pały. Drugim powodem wagarów jest konflikt z nauczycielem, który – w ocenie ucznia, a często naprawdę – „uwziął się”, jest wyjątkowo wymagający i niesprawiedliwy.

Do częstych ucieczek z lekcji popychają też złe relacje w klasie: odrzucenie przez grupę, wyobcowanie, brak akceptacji ze strony rówieśników to bardzo silny czynnik zniechęcający. Czwartą przyczyną jest poszukiwanie nowego, ciekawego towarzystwa lub uleganie destrukcyjnym wpływom nowo poznanej paczki.

Fakt, że nastolatek „odpuszcza” sobie szkołę, może świadczyć też o trudnej sytuacji w jego rodzinie. Może to być rozwód, ale też np. nadmierne oczekiwania rodziców wobec dziecka, przy jednoczesnym braku wsparcia emocjonalnego, braku miłości i ciepła ze strony bliskich. Wagary są wtedy dla ucznia sposobem na zwrócenie uwagi na siebie i swoje problemy. Dziecko nawet z imponującą wiedzą, ale samotne, opuszczone, pozostawione samemu sobie, może nie radzić sobie ze stresującymi sytuacjami, np. klasówką, co owocuje paniką i ucieczką ze szkoły.

Czytaj:

Jak odrabiać lekcje z dzieckiem o specjalnych potrzebach edukacyjnych?

Trudny okres dojrzewania: jak radzić sobie z buntem dorastającego dziecka?

Jak sprawdzić, czy dziecko wagaruje?

– Gdy dowiedziałam się, że córka nie była na 54 lekcjach, przeżyłam szok – mówi mama 15-letniej Moniki. – Nie miałam o niczym pojęcia. Ona codziennie wieczorem odrabiała lekcje, pakowała plecak, a po szkole opowiadała, co się tego dnia wydarzyło. Kamuflowała się doskonale.

To typowa sytuacja. Wagarujący bywają prawdziwymi mistrzami w sztuce stwarzania pozorów. W domu opowiadają o zajęciach i klasówkach, w szkole twierdzą, że rodzice nie mogą przychodzić na zebrania, ponieważ są zapracowani, schorowani itp.

Dlatego tak ważne jest utrzymywanie częstych kontaktów z wychowawcą oraz śledzenie dzienników elektronicznych, które są obecnie w każdej niemal szkole i które odnotowują każda nieobecność dziecka na lekcji. W przypadku Moniki zawiódł i rodzic, który prawdopodobnie nie wchodził na stronę dziennika elektronicznego, ale i nauczyciel, nie informując w porę o problemie na wywiadówce.

Dlatego warto pamiętać, że obowiązkiem każdego rodzica i opiekuna jest interesowanie się szkolnym życiem dziecka. Im szybciej prawda wyjdzie na jaw, tym szybciej można interweniować.

Czytaj: PRZEMOC w SZKOLE: jak reagować i jak rozmawiać z dzieckiem o jego problemach?

Zdaniem eksperta

Iwona Ring, psycholog, Pracownia Psychologiczna Ego w Warszawie

Powodem notorycznych wagarów bywają najczęściej złe kontakty z rówieśnikami, uleganie wpływom kolegów z grup nieformalnych, niepowodzenia w nauce, trudna do pokonania niechęć do nauki.

Ale te powody to czubek góry lodowej. Zwykle pod spodem kryje się niskie poczucie własnej wartości, osamotnienie i wyobcowanie, trudny do pokonania lęk przed niepowodzeniami, poczucie braku akceptacji ze strony rówieśników i nauczycieli.

To trzeba zmienić i to jest zadanie dla najbliższych, którzy mogą pomóc dziecku zbudować jego poczucie własnej wartości, sprawić, by poczuło się osobą ważną, kochaną. Aby mogło liczyć na jasne wskazówki dotyczące stawianych przez rodziców wymagań, ale też na wsparcie, zrozumienie, zainteresowanie i pomoc. To daje mu wielką wewnętrzną siłę, dzięki której dziecko poradzi sobie także z bardzo trudnymi sytuacjami, a jeśli nie – będzie prosiło o pomoc.

Dla rodziców, którzy nagle dowiadują się o wagarach swojego dziecka, ważne jest pytanie, dlaczego ono wcześniej nie mówiło o swoich kłopotach, co stałoby się, gdyby przyszło i poprosiło o pomoc? Co można by zmienić, aby dziecko nie czuło się tak osamotnione i bezradne, aby z trudnościami radziło sobie w sposób bardziej konstruktywny niż wagary? Naprawdę wiele zależy od rodziców. Jeśli dziecko trafia na terapię, to najczęściej zaangażowanie rodziców zdecydowanie zwiększa jej skuteczność.

Czy wagary są niebezpieczne?

Jedno jest pewne: efekt "przewlekłej" nieobecności jest zawsze taki sam: konflikt w rodzinie i zaległości w nauce. Oszukiwanie rodziców zawsze kończy się awanturą i prowadzi do cichych dni i kar. Problemem jest też konieczność pisania zaległych klasówek czy ustne zaliczanie wiadomości z danego przedmiotu.

To jednak tylko drobiazgi w porównaniu z niebezpieczeństwem, które grozi dziecku samowolnie oddalającemu się ze szkoły. Statystyki policyjne podają, że wiele wypadków, bójek, kradzieży, ucieczek z domu ma miejsce właśnie podczas wagarów. Także zatrzymania nieletnich z powodu nadużywania alkoholu, przyjmowania narkotyków dotyczą w przeważającej części wagarujących uczniów.

Czytaj:

Uwaga: NARKOTYKI. Jak rozmawiać z dzieckiem o narkotykach i uzależnieniu

Bulimia: jakie są jej przyczyny, objawy, jak ją leczyć?

Dobrze wiedzieć

Na wagary najczęściej chodzą uczniowie gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych. W pierwszych klasach gimnazjum do wagarowania przyznało się 12% uczniów, w drugich – 23%, a w trzecich 25%. Najczęściej uczniowie opuszczają lekcje w poniedziałki i w piątki. Miesiące, w których wagary się nasilają, to grudzień i czerwiec, a lekcją, z której najczęściej się ucieka, jest wf.

Zgodnie z ustawą o systemie oświaty (Dz.U. 2018 poz. 1457) uczeń może nie być klasyfikowany z jednego, kilku albo wszystkich zajęć edukacyjnych, jeżeli brak jest podstaw do wystawienia oceny klasyfikacyjnej z powodu nieobecności ucznia na więcej niż 50 proc. zajęć.

Co robić, gdy dziecko wagaruje?

Często pierwszą reakcją rodziców jest złość i gniew, czemu dają wyraz, robiąc dziecku awanturę. Czasami bywa, że na słowach, niestety, się nie kończy. To do niczego nie prowadzi, a czasem wręcz uniemożliwia porozumienie i wspólne zaradzenie kłopotom.

Staraj się więc panować nad emocjami. Zostałaś oszukana, masz prawo czuć rozczarowanie i ukarać dziecko. Formę kary dostosuj do jego charakteru - może to być ochłodzenie stosunków, zakaz wyjścia popołudniami czy zmniejszenie kieszonkowego.

Przede wszystkim jednak szczerze porozmawiajcie. Dowiedz się, dlaczego wagaruje. Znajdźcie wspólnie wyjście z tej sytuacji. Spokojnie powiedz, że wymagasz chodzenia do szkoły – nie tylko dlatego, że taki jest obowiązek prawny, ale przede wszystkim dlatego, że to sprawa niezwykle ważna dla jego przyszłości, a wykształcenie jest tu sprawą kluczową. Powiedz też, że zawsze może liczyć na twoją pomoc. Dziecko musi czuć się kochane i akceptowane, mimo swoich wybryków.

Czytaj: Jak postępować gdy zostałaś wezwana do szkoły

Natychmiastowej relacji ze strony rodzica wymaga sytuacja, w której dziecko podczas nieusprawiedliwionej obecności w szkole pije alkohol, pali papierosy lub zażywa narkotyki. Trzeba koniecznie dociec, co jest powodem takiego zachowania, jakie dziecko ma problemy, ale i w jakim towarzystwie się obraca. Czasami konieczne może być przeniesienie ucznia do innej szkoły, aby odizolować go złego wpływu kolegów.

Czytaj: Nadużywanie substancji psychoaktywnych przez nastolatków

Warto spróbować wytłumaczyć dziecku negatywne skutki korzystania z używek np. pokazując filmy edukacyjne czy poglądowe. Należy też jasno ustalić zasady panujące w rodzinie - nie tylko te, dotyczące zakazu wagarowania, ale również picia alkoholu, godziny powrotu do domu itd. zastrzegając, że w razie ich załamania, dziecko poniesie konsekwencje. Jeśli sytuacja wymyka się spod kontroli, trzeba udać się z nastolatkiem do specjalisty.

Czytaj:

PROBLEMY w SZKOLE: czy zmiana szkoły jest dobrym rozwiązaniem?

Przeczytaj także:

Kinestetyk - kim jest i w jaki sposób się uczy?

Wzrokowiec - kto to jest i jak się uczy?

Słuchowiec - jak pomóc w nauce słuchowcowi?

Zadania dla rodziców wagarowicza

Nie lekceważ nawet pierwszych wagarów, chyba że jest to np. zbiorowa akcja całej klasy dla uczczenia pierwszego dnia wiosny.

Okaż dziecku zrozumienie i wsparcie. Ono musi czuć, że nie pozostanie z tym problemem samo, że wyjście z tej trudnej sytuacji to wasz wspólny cel. Potrzebuje twojej pomocy i musi ją dostać.

Interesuj się tym, co dzieje się w szkole, ale staraj się, by nie przybrało to formy nadmiernej kontroli – pytaj, ale nie przesłuchuj, odwoź rano do szkoły, ale tak, by wyglądało to na wyraz troski, a nie nachalne eskortowanie.

Porozmawiaj z wychowawcą i nauczycielem przedmiotu, który sprawia najwięcej trudności.
Poproś o dodatkowy czas na nadrobienie zaległości. Zapytaj go, czy jest szansa na zajęcia wyrównawcze w szkole.Pamiętaj, że pomoc nauczycieli jest niezbędna – powinni oni zastosować metody, które pozytywnie zmobilizują ucznia, pozwolą mu odnieść sukces i poprawić jego poczucie własnej wartości. Jeśli nauczyciele nie okażą dobrej woli i gotowości pomocy, być może trzeba będzie zmienić szkołę.
Poświęć swój czas, aby pomóc opanować dziecku zaległy materiał. Jeśli sama nie czujesz się na siłach, poproś o pomoc kogoś z rodziny czy przyjaciół albo poszukaj korepetytora.
Bądź w stałym, jeśli trzeba, to nawet codziennym kontakcie ze szkołą. Umów się z wychowawcą, niech cię informuje o każdej nowej nieobecności, koniecznie trzymaj rękę na pulsie. Jeśli któryś z nauczycieli ma niewłaściwy stosunek do ucznia, pójdź z tym problemem do dyrektora szkoły.
Może niezbędna będzie pomoc psychologa – bądź na to przygotowana. Wtedy zazwyczaj terapia dotyczy całej rodziny. Nie bójcie się tego, nie wzbraniajcie, nie czujcie się winni – to sposób na to, aby pomóc waszemu dziecku, ale też by poprawić jakość życia całej rodziny.

Zrób to koniecznie

Utrzymuj stały kontakt z wychowawcą, chodź na wywiadówki i tzw. dni otwarte.
Zawsze pytaj, jak było w szkole, co się działo – niech wie, że interesujesz się jego szkolnym życiem i je kontrolujesz.
Poznaj kolegów i przyjaciół, nie zabraniaj im wizyt w waszym domu, spróbuj nawiązać z nimi dobre stosunki.
Wspieraj zainteresowania i pasje dziecka – świadomość, że jest niezłym gitarzystą, pływakiem czy znawcą nowych technologii bardzo poprawi mu samoocenę.
Nie wymagaj samych sukcesów – bądź realistką, dostosuj swoje oczekiwania do możliwości dziecka.
Bądź wyrozumiała, by nie bało się przyjść do ciebie, kiedy tylko pojawią się problemy.