- Analiza psychologiczna wyjaśnia, dlaczego dziecko milczy na temat szkoły
- Kluczem do przełamania impasu nie jest presja, ale zmiana sposobu zadawania pytań
- Eksperci wskazują konkretne pytania o emocje, które są znacznie skuteczniejsze niż „Jak w szkole”
- Prawidłowo prowadzona rozmowa ma bezpośredni wpływ na zmniejszenie stresu u samego rodzica
- Najnowsze badania pokazują, jak środowisko szkolne systemowo osłabia naturalną ciekawość dziecka
Dziecko nie chce rozmawiać o szkole? Zrozum psychologiczne przyczyny tego milczenia
To jedna z tych codziennych scen, którą zna chyba każdy rodzic: dziecko wraca do domu, a na rzucone w przelocie pytanie „Jak było w szkole?” odpowiada zdawkowym „Dobrze”. Jak zauważają eksperci serwisu parentingowego „Bebés y más”, o ile niektóre dzieci chętnie dzielą się szczegółami minionego dnia, o tyle wiele z nich nie jest skłonnych do dłuższej rozmowy. To naturalne, że w takiej sytuacji rodzice mogą czuć się nieco bezradni. Warto jednak pamiętać, by nie naciskać na dziecko i nie zamieniać codziennej rozmowy w przesłuchanie. Wymuszanie informacji najczęściej przynosi odwrotny skutek, budując między wami mur zamiast mostu.
Malejąca z wiekiem chęć do rozmów o szkole ma swoje ciekawe podłoże psychologiczne. Jak zauważa portal „A More Beautiful Question”, powołując się na dane z amerykańskiego raportu „U.S. Nations Report Card”, dzieci z każdym kolejnym rokiem edukacji zadają coraz mniej pytań. W domu ich ciekawość bywa nieograniczona, ale w szkole uczą się, że często cenniejsze są gotowe odpowiedzi. Taka zmiana perspektywy może przekładać się na mniejszą chęć dzielenia się swoimi myślami. Dodatkowo, jak wynika z badania przytoczonego w bazie publikacji naukowych PubMed Central (PMC), czynniki takie jak nieśmiałość mogą wpływać na gotowość dziecka do opowiadania o swoich przeżyciach.
Pytania, które zachęcą dziecko do rozmowy – znacznie lepsze niż „Jak w szkole?”
Zamiast jednego, ogólnego pytania, dobrym pomysłem jest sięgnięcie po bardziej konkretne i otwarte formy, które zachęcają do rozmowy. Serwis „Bebés y más” proponuje kilka inspiracji. Świetnie sprawdzają się pytania o emocje, na przykład:
- „Co najlepszego wydarzyło się dzisiaj w szkole?”,
- „Jaka sytuacja sprawiła, że poczułeś lub poczułaś się dobrze?”
- albo „Co było dziś dla ciebie największym wyzwaniem?”.
Równie wartościowe są pytania o konkretne sytuacje z życia szkolnego:
- „Z kim udało ci się dziś porozmawiać na przerwie?”,
- „W co się bawiliście?”
- czy „Która lekcja minęła ci najszybciej i dlaczego?”.
Tego typu pytania pokazują dziecku twoje autentyczne zainteresowanie.
Inną skuteczną metodą jest zachęcanie dziecka do wyrażania własnej opinii i krytycznego myślenia. Pytania takie jak: „Gdybyś mógł lub mogła zmienić jedną rzecz w swojej szkole, co by to było?” albo „Czego ciekawego się dziś nauczyłeś lub nauczyłaś?” pobudzają wyobraźnię i pozwalają spojrzeć na szkolną rzeczywistość z zupełnie innej perspektywy. Co ciekawe, badanie przeprowadzone na Uniwersytecie Michigan, przytoczone w „A More Beautiful Question”, pokazało, że gdy przedszkolaki zadają pytania zaczynające się od „dlaczego”, autentycznie próbują zrozumieć świat. Stosując podobną strategię w rozmowach ze starszymi dziećmi, możemy na nowo rozbudzić ich naturalną ciekawość.
Lepsza rozmowa o szkole to mniej stresu dla rodzica. Jak to osiągnąć?
Polski system edukacji dostarcza rodzicom konkretnych narzędzi, które mogą wspierać rozmowy o szkole. Jak informuje portal GoJammin, zdecydowana większość placówek w Polsce korzysta z dzienników elektronicznych, które stały się podstawowym kanałem komunikacji. Zgodnie z raportem „Rodzic Unplugged”, opublikowanym przez firmę Librus, blisko 70% polskich rodziców rozmawia z dzieckiem o szkole codziennie lub poprzedniego dnia. Co więcej, połowa ankietowanych przyznała, że odkąd korzysta z e-dziennika, porusza tematy szkolne częściej niż wcześniej. Informacje o ocenach czy frekwencji mogą stać się dobrym punktem wyjścia do rozmowy.
Zmieniająca się rzeczywistość szkolna tworzy też nowe tematy do dyskusji. Jak donosi serwis „Notes from Poland”, wprowadzony niedawno zakaz zadawania prac domowych w szkołach podstawowych wciąż jest tematem rozmów i może być świetnym pretekstem, by zapytać dziecko, jak teraz wygląda jego popołudnie. Pamiętajmy, że jakość tej komunikacji ma bezpośredni wpływ także na nasz, rodzicielski spokój. Długofalowe badanie opublikowane na łamach czasopisma naukowego „Frontiers in Psychology” wykazało coś bardzo ważnego. Im lepsze i bardziej otwarte są nasze rozmowy z dziećmi, tym mniej stresu związanego ze szkołą sami odczuwamy.
