Spis treści
- Choroby przenoszone przez kleszcze: odmiany kleszczy
- Zobacz, co musisz wiedzieć o boreliozie
- Choroby przenoszone przez kleszcze: jak atakuje kleszcz?
- Choroby roznoszone przez kleszcze
- Choroby przenoszone przez kleszcze: jak obronić się przed kleszczami?
Spośród 20 gatunków kleszczy żyjących w Polsce, najczęściej mamy do czynienia z trzema i to niestety, tymi najbardziej niebezpiecznymi. Warto je poznać, by wiedzieć jak atakują oraz jak skutecznie bronić się przed nimi. Ponieważ kleszcze mogą stać się przyczyną poważnych problemów ze zdrowiem dziecka.
Choroby przenoszone przez kleszcze: odmiany kleszczy
- Kleszcz pospolity najlepiej czuje się w miejscach o dużej wilgotności. Można go spotkać w całej Polsce, zwłaszcza tam, gdzie są lasy liściaste i mieszane, a także iglaste, ale z gęstym poszyciem. Ponadto jest również mieszkańcem miejskich parków, zieleńców, działek.
- Kleszcz łąkowy też lubi wilgoć, dlatego upodobał sobie zakrzewione pastwiska, obrzeża jezior, bagniste tereny leśne. Ale w odróżnieniu od swojego pospolitego kuzyna, zamieszkuje głównie obszary położone na wschód od Wisły.
- Obrzeżek gołębi, który żywi się krwią tych ptaków, bytuje tam, gdzie się one gnieżdżą – na strychach, poddaszach.
Każde stadium rozwojowe kleszcza – larwa, nimfa i postacie dorosłe – potrzebuje krwi, by dalej się rozwijać. Najczęściej żerują na zwierzętach – począwszy od polnych myszy, po zające i krowy – ale lubią też ludzką krew.
Zobacz, co musisz wiedzieć o boreliozie
Gdy temperatura powietrza wynosi powyżej 7–10°C (czyli od połowy marca do końca listopada), pajęczaki nieustająco polują na żywiciela. I dobrze wiedzą, gdzie najłatwiej go spotkać, dlatego czyhają nie w głębi lasu czy na środku polany, ale raczej na ich obrzeżach, na poboczach wąskich ścieżek, pod drzewami. Natomiast obrzeżki – gdy brak gołębi – przychodzą do mieszkań przez otwarte okna i drzwi balkonowe, przez kanały wentylacyjne. Gromadzą się w szparach w podłodze oraz ścianach, pod parapetami i tapetami. Z tego wynika, że w zasadzie nigdzie nie jesteśmy bezpieczni. A w dodatku – nigdy, bo kleszcze pospolite i łąkowe atakują głównie w ciągu dnia (najaktywniejsze są rano, ok. 8 i po południu – od 15 do północy), natomiast obrzeżek tylko nocą.
Choroby przenoszone przez kleszcze: jak atakuje kleszcz?
Kleszcz wyczuwa potencjalną ofiarę z odległości 20 metrów – reaguje na temperaturę jej ciała, zapach potu i wydychany dwutlenek węgla. Gdy znajdzie się na skórze, nie atakuje na oślep. Może wędrować nawet przez godzinę w poszukiwaniu miejsca, gdzie naskórek jest cienki i lekko wilgotny – najczęściej za uchem, na granicy włosów, pod kolanem, w pachwinie. Choć kleszcz wkłuwa się dość głęboko w skórę, jest to w zasadzie niewyczuwalne. Jednocześnie bowiem wprowadza wydzielinę, która zawiera substancje znieczulające i opóźniające reakcję zapalną u żywiciela. Dlatego nie pojawia się ból czy zaczerwienienie, które by alarmowały i skłoniły do dokładniejszego przyjrzenia się podrażnionemu miejscu na skórze. Może więc spokojnie żerować – nawet 6–7 dni. W tym czasie wypija ok. 2 ml krwi i znacznie powiększa swoje rozmiary: o ile dorosły głodny osobnik ma ok. 2 mm długości, to najedzony nawet 12 mm.
Kleszczowa inwazja?W badaniach laboratoryjnych udowodniono, że nawet bez żerowania kleszcze mogą przeżyć 6 lat. Szacuje się, że 10–15 proc. tych pajęczaków zakażonych jest m.in. wirusem kleszczowego zapalenia mózgu i krętkami boreliozy. Samica co rok składa ok. 3 tys. jaj i przekazuje potomstwu zakaźne wirusy i krętki.
Choroby roznoszone przez kleszcze
Coraz więcej kleszczy jest nosicielami zarazków, w tym groźnych krętków boreliozy i wirusów zapalenia mózgu. Wirusy dostają się do naszego krwiobiegu już w momencie wkłucia się kleszcza, natomiast krętki nieco później – najwięcej przenika ich po 24 godzinach żerowania. Ale te niebezpieczne drobnoustroje mogą dostać się do organizmu także inną drogą. Wirusem zapalenia mózgu łatwo się tez zarazić, pijąc mleko prosto od krowy czy kozy, na których żerowały zakażone kleszcze, jedząc masło lub ser z takiego mleka. Wirus jest odporny na działanie soków żołądkowych, natomiast ginie podczas pasteryzacji. Krętki boreliozy zaś mogą dostać się do krwi, gdy wydzielinę kleszcza wetrze się w drobną rankę na skórze.
Choroby przenoszone przez kleszcze: jak obronić się przed kleszczami?
Na szczęście nie jesteśmy całkiem bezbronni wobec tych groźnych pajęczaków. Wiedząc, gdzie i kiedy mogą na nas czyhać, starajmy się ich unikać. Skoro kleszcze najbardziej aktywne są rano i późnym popołudniem, na spacer wybieraj godziny okołopołudniowe.
Warto się zaszczepić
O ile jedyną obroną przed boreliozą jest nasza ostrożność i rozwaga, o tyle przed kleszczowym zapaleniem mózgu zabezpiecza szczepionka (nie jest refundowana). Podaje się ją w trzech dawkach – drugą przyjmuje się 14 dni po pierwszej, a trzecią po 12 miesiącach. Już druga dawka chroni przed wirusem. W ramach akcji „Wygraj z kleszczem – aktywne bezpieczeństwo” można zapisać się na szczepienia (bezpłatne dwie dawki, ich liczba jest ograniczona). Więcej informacji: www.kleszczeinfo.pl oraz infolinia 801 88 98 90, czynna we wtorki w godz. 15–18.
Chodź środkiem ścieżek, z dala od przydrożnych traw i krzaków. Jeśli chcesz zbierać kwiaty i zioła na polanie, to na jej środku, a nie na obrzeżach i dopiero wtedy, gdy dobrze obeschnie rosa. Pamiętaj o odpowiednim okryciu ciała – długich spodniach, bluzce z rękawem, czapce czy kapeluszu na głowie. Najlepiej, aby ubranie było jasne – nie dlatego, że kleszcze nie lubią jasnych kolorów, ale żeby łatwiej je zauważyć. I koniecznie używaj preparatów odstraszających kleszcze. Mimo tych środków ostrożności po powrocie do domu trzeba uważnie obejrzeć całe ciało. Jeśli znajdziesz kleszcza, który już zdążył się wkłuć, uchwyć go np. pęsetą tuż przy skórze i ruchem lekko obrotowym energicznie pociągnij do góry. Rankę starannie zdezynfekuj i obserwuj:
- czy w ciągu 2–3 tygodni nie wystąpią objawy przypominające grypę (gorączka do 38°C, bóle mięśni, głowy, stawów, żołądka), które mogą świadczyć o zakażeniu kleszczowym zapaleniem mózgu. Musisz wtedy znaleźć się pod opieka lekarza;
- czy w ciągu 1–5 tygodni nie pojawi się rumień. Jeżeli tak, natychmiast zgłoś sie do lekarza – konieczna jest kuracja antybiotykowa, by opanować boreliozę w jej wczesnym stadium. Jeśli w tym czasie rumień nie wystąpi, zbadaj krew (test na obecność przeciwciał przeciw krętkom boreliozy), by upewnić się, że kleszcz nie zakaził cię boreliozą.
