Przepuklina brzuszna - objawy, leczenie, kiedy operacja?

Przepuklina brzuszna u dzieci może wymagać zarówno jedynie czujnej obserwacji, ale też pilnego przeprowadzenia operacji. Jak rozpoznać przepuklinę brzuszną u dziecka? Kiedy rodzice mogą być spokojni o stan zdrowia swojej pociechy, a kiedy muszą oni pilnie udać się do szpitala?

Spis treści

1. Przepuklina brzuszna: co to jest?
2. Jakie przepukliny brzuszne występują u dzieci?
3. Kiedy pojawia się przepuklina brzuszna?
4. Objawy przepuklin brzusznych
5. Jak wygląda przepuklina brzuszna?
6. Przepuklina brzuszna u dziecka: leczyć czy obserwować? 
7. Przepuklina brzuszna - kiedy operacja?
8. Uwięźnięcie przepukliny - co to takiego? 

Występowanie przepukliny przypisywane jest głównie osobom dorosłym, problem ten jednak (i to nawet bardzo często), może się pojawiać i u dzieci. W populacji pediatrycznej wyróżnia się istnienie różnych rodzajów przepuklin, jednymi z najczęstszych są przepukliny brzuszne. Przepuklina u dziecka może, ale też nie musi budzić niepokoju – każdy rodzic powinien zatem wiedzieć, w jakich przypadkach dziecko z przepukliną brzuszną powinno pilnie trafić do lekarza, a w jakich sytuacjach wystarczy tylko czujne obserwować swojego potomka.

Przepuklina brzuszna: co to jest?

Mianem przepukliny nazywa się stan, w którym dochodzi do nieprawidłowego przemieszczenia się tkanek poza ich pierwotną lokalizację. W przypadku przepuklin brzusznych takiemu przemieszczeniu podlegać może fragment otrzewnej, ale i razem z nim pętle jelitowe lub elementy innych narządów jamy brzusznej. W przepuklinach wyróżnia się między innymi tzw. wrota przepukliny (czyli otwór, przez który przemieszczają się tkanki), a także worek przepukliny, który to osłania jej zawartość.

Jakie przepukliny brzuszne występują u dzieci?

Przepuklina brzuszna u dziecka może być stanem zarówno wrodzonym, jak i nabytym. W pierwszej z wymienionych sytuacji problem może stanowić zarówno izolowaną wadę wrodzoną, jak i stanowić jedną z wielu wad wrodzonych u dziecka. Przykładem takiej przepukliny jest przepuklina pępowinowa. Pojawia się ona wtedy, kiedy w trakcie rozwoju wewnątrzmacicznego zaburzeniu ulega rozwój ściany jamy brzusznej. Istnienie tego problemu może być zdiagnozowane jeszcze przed urodzeniem się dziecka – możliwe jest to podczas, wykonywanych u kobiet ciężarnych, badań ultrasonograficznych.

Kiedy pojawia się przepuklina brzuszna?

Przepukliny mogą pojawiać się u dzieci, jak już wspomniano, również w różnym czasie po urodzeniu. Związane jest to z tym, że u małych pacjentów tkanki budujące ścianę jamy brzusznej nie są jeszcze w pełni wykształcone i z tego względu istnieje u nich zwiększona tendencja do pojawiania się przepuklin. Znacznie zwiększonym ryzykiem wystąpienia tego problemu obarczone są szczególnie te dzieci, które urodziły się przedwcześnie.

Najczęstszymi nabytymi przepuklinami u dzieci są przepukliny pachwinowe oraz przepukliny pępkowe. Inną spotykaną w tej grupie pacjentów przepukliną brzuszną jest przepuklina mosznowa. Możliwe jest również wystąpienie u dziecka przepukliny udowej, jednakże takie zjawisko nie jest często spotykane.

Objawy przepuklin brzusznych

Zazwyczaj istnienie przepukliny brzusznej u dziecka nie prowadzi do żadnych dolegliwości (szczególnie w przypadku, gdy przepuklina jest mała - może ona nawet wtedy nawet nie być zauważalna dla rodziców). Zdarza się też, że przepuklina jest widoczna okresowo, tylko podczas wystąpienia pewnych sytuacji u dziecka. Mowa tutaj o stanach, w których dochodzi do wzmożonego ciśnienia we wnętrzu jamy brzusznej, przez które to dochodzi do czasowego uwypuklenia worka przepuklinowego. Takimi stanami mogą być np. płacz dziecka, kaszel u dziecka czy kichanie.

Jak wygląda przepuklina brzuszna?

Przepukliny brzuszne mogą przybierać postać uwypukleń lub też przybierać kształt guzkowatych tworów. Najczęściej są one miękkie i – co ważne – niebolesne. Lokalizacja zmiany zależna jest od rodzaju przepukliny brzusznej występującej u dziecka – uwypuklenie w okolicy pępka sugeruje istnienie u niego przepukliny pępkowej, z kolei uwypuklenie w okolicy pachwinowej powinno nasuwać podejrzenie przepukliny pachwinowej u dziecka.

Przepuklina brzuszna u dziecka: leczyć czy obserwować? 

W leczeniu przepuklin brzusznych u dzieci stosowane jest leczenie operacyjne. Podkreślić jednak należy, że nie każde dziecko z przepukliną znajdzie się na stole operacyjnym. W przypadku, gdy u noworodka istnieje niewielka przepuklina pępkowa, możliwe jest czujne wyczekiwanie – istnieje bowiem szansa na to, że przepuklina całkowicie samoistnie zaniknie.

Przepuklina brzuszna - kiedy operacja?

Operacje przepuklin brzusznych zalecane są w kilku przypadkach. Jako zabiegi planowe wykonuje się je wtedy, kiedy dziecko staje się coraz starsze – np. osiąga 4. czy 5. rok życia – a przepuklina nadal u niego istnieje lub też stale zwiększa ona swoje wymiary. Inne podejście terapeutyczne obowiązuje w przypadku przepukliny pępowinowej oraz w razie wystąpienia stanu, który określany jest jako uwięźnięcie przepukliny.

Przepukliny pępowinowe leczone są zazwyczaj bezpośrednio po urodzeniu się dziecka. W terapii stosuje się postępowanie jednoetapowe, polegające na tym, że przemieszczone narządy wprowadzane są do wnętrza jamy brzusznej, a następnie brzuch maluszka zostaje odpowiednio zaszyty. Zdarza się jednak, że worek przepuklinowy ma bardzo duże wymiary, a do tego u pacjenta istnieje znaczny niedorozwój powłok jamy brzusznej. W takich przypadkach może zaistnieć konieczność podzielenia leczenia na etapy. Terapia bazuje tutaj na tym, że lekarze doprowadzają do zabezpieczenia zawartości worka przepuklinowego, a jednocześnie stosują np. specjalne wyciągi w celu mechanicznego rozciągnięcia powłok jamy brzusznej. W momencie, kiedy uda się osiągnąć odpowiedni stopień rozciągnięcia ścian jamy brzusznej, przemieszczone narządy wprowadzane są do swojej pierwotnej lokalizacji, a powłoki brzuszne dziecka są zaszywane.

Uwięźnięcie przepukliny - co to takiego? 

Rodzice, których dziecko ma przepuklinę, powinni mieć wiedzę o pewnym zagrożeniu, które jest związane z tym stanem. Mowa tutaj o uwięźnięciu przepukliny. Dochodzi do niego wtedy, kiedy zawartość worka przepuklinowego ulegnie zakleszczeniu. Jest to zjawisko bardzo niebezpieczne, ponieważ związane z nim przerwanie dopływu krwi (np. do jelita) grozi wystąpieniem nawet martwicy tkanek. Objawami, które mogą sugerować, że u dziecka doszło do uwięźnięcia jego przepukliny, mogą być:

• silny ból brzucha,
• zatrzymanie gazów i stolca,
• znaczne zaczerwienienie skóry w okolicy przepukliny,
• wzdęcie brzucha.

Przy podejrzeniu, że u dziecka doszło do uwięźnięcia przepukliny, rodzice nie powinni się wahać – należy wtedy pilnie udać się do lekarza. Problem zaliczany jest do tzw. stanów ostrych, w których bardzo istotne jak najszybsze wdrożenie leczenia. Im szybciej przeprowadzona zostanie operacja uwięźniętej przepukliny, tym większe bowiem szanse na to, że nie dojdzie do wystąpienia u dziecka jeszcze groźniejszych zaburzeń, wśród których wymienić można zapalenie otrzewnej, jak i nawet wstrząs anafilaktyczny.