Edukacja wczesnoszkolna - jak wygląda nauczanie początkowe?

Edukacja wczesnoszkolna ma kilka swoich zamiennych nazw. Są to: kształcenie zintegrowane, nauczanie początkowe lub nauczanie elementarne. Dzieci uczą się na tym poziomie edukacyjnym, w klasach I-III, będąc w wieku tak zwanym wczesnoszkolnym, czyli od 7 do 9 roku życia. Czego oczekiwać od tego okresu w edukacji dziecka?

Do nauczania dzieci w edukacji wczesnoszkolnej jest kierowany specjalnie przygotowany, wykwalifikowany specjalista, nauczyciel wychowania wczesnoszkolnego. Musi to być osoba o miłym i przyjaznym usposobieniu, odpowiedzialna, zaangażowana, kontaktowa, współpracująca i stawiająca dobro swoich wychowanków, podopiecznych i ich sprawy na pierwszym miejscu.

Najwyższą wartością dla takiej osoby powinno być wspieranie rozwoju swoich podopiecznych. Nauczyciel klas I-III zawsze powinien prowadzić obserwację swoich uczniów, rozmawiać często z rodzicami dziecka o jego osiągnięciach i ewentualnych porażkach. Jak dokładniej wygląda edukacja wczesnoszkolna?

Spis treści

1. Edukacja wczesnoszkolna - dlaczego jest tak ważna?
2. Jak wygląda kształcenie zintegrowane
3. Rola nauczyciela w nauczaniu wczesnoszkolnym
4. Cele edukacji wczesnoszkolnej
5. Zadania edukacji wczesnoszkolnej
6. Ocenianie na etapie nauczania elementarnego
7. Efekty edukacji wczesnoszkolnej

Edukacja wczesnoszkolna - dlaczego jest tak ważna?

Edukacja dzieci we wczesnych latach ich życia jest niezwykle ważna, ale i wymagająca. W tym okresie dzieci szybko, dynamicznie rozwijają się i przyswajają duże porcje wiedzy. To w tym czasie również ich umysł jest najbardziej chłonny – „chłonie niczym gąbka”.

Należy to wykorzystać, ponieważ później około 10-12 roku życia potencjał dziecka spowalnia i uczeń nie uczy się tak szybko jak do tej pory, jego umysł staje się mniej plastyczny.

Jak wygląda kształcenie zintegrowane

Kształcenie zintegrowane jest procesem złożonym i wieloetapowym, ma charakter wprowadzający dziecko do dalszego kształcenia – nauczania i wychowania na szczeblach wyższych. Jest to proces rozłożony na trzy lata nauki szkolnej, co oznacza, że dziecko ma dość czasu, aby oswoić się i nauczyć podstaw niezbędnych na etapach wyższych, z najważniejszymi umiejętnościami, którymi są opanowanie nauki czytania, pisania i liczenia.

Wiadomości i umiejętności zdobyte przez ucznia w klasie pierwszej szkoły podstawowej, są kontunuowanie, czyli powtarzane, pogłębiane i rozszerzane w klasie drugiej i w trzeciej. Zatem wiadomości i umiejętności dziecka zdobyte ciężką pracą dziecko-nauczyciel-rodzic są platformą, punktem wyjścia do nauki w klasach 4-8. Owy proces powinien przebiegać w miarę możliwości spokojnie, stopniowo i łagodnie, z dużym poszanowaniem indywidualności każdego z uczniów.

Przeczytaj też: Nauka pisania - jak nauczyć dziecko pisać?

W swojej zasadzie nauczanie na pierwszym etapie edukacyjnym powinno być płynnym i nie traumatycznym przejściem od wychowania przedszkolnego. Charakter zintegrowany zajęć, łączy ze sobą treści poszczególnych edukacji, łączy się w całość, daje możliwości uczniowi do kreowania otaczającego świata po swojemu, na własnych zasadach.

Edukacja wczesnoszkolna budzi wyobraźnie i pobudza do działania i odkrywania. Dostarcza dziecku sposobności do cieszenia się i pełnego przeżywania swojego dzieciństwa, w zgodzie ze środowiskiem, przyrodą, zdrowym trybem życia, modelowym odżywianiem się i porozumiewaniem się z innymi ludźmi.

Rola nauczyciela w nauczaniu wczesnoszkolnym

Dzieci będące w młodszym wieku szkolnym, nie mają tak ukształtowanej koncentracji uwagi, koncentracji zadaniowej, aby wysiedzieć w ławce bez ruchu 45 minut, dlatego też już po 20-25 minutach aktywności umysłowej wykazują znużenie i konieczna jest zmiana aktywności.

Dowiedz się: Głoskowanie - jak nauczyć dziecko głoskować?

Podejście nauczyciela w nauczaniu zintegrowanym powinno uwzględniać potrzeby, zegar biologiczny podopiecznych i mieć w zanadrzu przygotowane różne aktywności. Od wysiłku umysłowego – nauki pisania, czytania i liczenia, trzeba płynnie przejść do aktywności związanej z ochroną środowiska, muzycznej, bądź plastycznej.

Ważne i bardzo potrzebne są również zajęcia dla wybranych, zazwyczaj najsłabszych dzieci w jakiejś dziedzinie, czyli, np. terapia pedagogiczna na terenie szkoły, dla dziecka z ryzyka dysleksji, lub z diagnozą dysleksji rozwojowej, bądź gimnastyki korekcyjnej dla dziecka z wadami postawy i kręgosłupa.

Cele edukacji wczesnoszkolnej

Główne, najważniejsze cele edukacji wczesnoszkolnej, to zdobywanie umiejętności i kompetencji służących do:

• zgłębiania wiedzy, poprzez naukę poprawnego czytania, pisania i liczenia,
• obcowania z przyrodą i naturą, dbanie o środowisko naturalne,
• nauki nawiązywania i podtrzymywania poprawnych stosunków międzyludzkich, międzykulturowych,
• chęci działania w różnych formach szkolnych i pozaszkolnych, zgodnie z zainteresowaniami i upodobaniami, rozwijaniem swoich pasji, hobby.

Sprawdź: Nauka alfabetu i literek - kiedy i jak nauczyć dziecko?

To wszechstronny rozwój dziecka fizyczny, psychiczny, emocjonalny, intelektualny, estetyczny i duchowy, przygotowujący również do życia w dorosłym, dojrzałym życiu. Warto zwrócić również uwagę na niektóre cele szczegółowe, tak samo ważne, jak główne:

• zwracanie szczególnej uwagi na biegłość i czystość w posługiwaniu się naszym językiem ojczystym, w zakresie mówienia, ale i pisania i czytania, kształtowanie umiejętności matematycznych, nauka wyrażania samego siebie za pomocą słów i mowy niewerbalnej, rozbudzanie zainteresowań przyrodniczych,
• rozwijanie umiejętności zdobywania, poszerzania swojej wiedzy z różnych źródeł multimedialnych i książek, pobudzanie, odkrywanie indywidualnych uzdolnień, pokazywanie palety barw świata artystycznego, np. plastycznego, muzycznego, tanecznego,
• rozwijanie ducha sportowego i prozdrowotnego.

Zadania edukacji wczesnoszkolnej

1. Żeby dziecko dobrze rozumiało i poruszało się w otaczającej rzeczywistości i świecie, w którym żyje, musi mieć dostarczoną odpowiednio przygotowaną treść, dostosowaną do wieku dziecka i jego możliwości rozwojowych.
2. Tylko dziecko, które jest wyposażone w podstawowe umiejętności, czyli naukę czytania, pisania i liczenia, komunikowania się, myślenia, metod rozwiazywania problemów poradzi sobie w życiu dorosłym.
3. Odkrywać w każdym dziecku bez względu na bariery jego predyspozycje, uwarunkowania, zdolności i mocne strony.
4. Przygotowanie dziecka do życia w zgodzie z drugim człowiekiem, do uczestnictwa w życiu społecznym.
5. Wyrabianie nawyku dążenia do celu, do prawdy, bycia dociekliwym i bycia sobą.
6. Pokazywanie i przekazywanie pozytywnego stosunku do nauki i uczenia się, dawanie dobrego wzorca do naśladowania.

Dowiedz się: Nauka czytania - przydatne ćwiczenia

Ocenianie na etapie nauczania elementarnego

Ocena dziecka w nauczaniu początkowym ma charakter opisowy, dotyczy ogólnego jego rozwoju i oczywiście postępów w nauce. Występują trzy rodzaje oceniania dziecka:

• ocena bieżąca – każdorazowo podczas zajęć, to potwierdzenie tego czego w danej chwili uczeń nauczył się i to nad czym musi w dalszym ciągu pracować,
• ocena okresowa – po I semestrze nauki w danej klasie i na zakończenie edukacji w danej klasie, informacja ogólna dla dziecka i jego najbliższych o tym w jakim tempie poczynił postępy w nauce, jakie jest jego zachowanie,
• ocena końcowa – po zakończeniu I etapu edukacyjnego – jest to podsumowanie osiągnięć i kompetencji dziecka szczególnie pod względem umiejętności poprawnego czytania, pisania, liczenia, mówienia, kontaktów społecznych, dbałości o środowisko naturalne, zachowaniu i aktywności fizycznej.

Efekty edukacji wczesnoszkolnej

Cały okres edukacji wczesnoszkolnej to magiczny czas, który jeżeli zostanie pomyślnie przepracowany, mądrze, rzetelnie ale i spokojnie to owocować będzie w przyszłości zdolnymi, mądrymi, aktywnymi, otwartymi młodymi ludźmi. 

Dobrze "przepracowana" edukacja wczesnoszkolna pośle dalej dzieci, którym chce się więcej, sięgają wyżej i wyżej, lubią wyzwania, wiedzą kim chcieliby być w przyszłości i uparcie dążą do upragnionego celu, nie poddają się, a pewne przeszkody tylko ich wzmacniają i dają jeszcze większe chęci do dalszego działania i zdobycia niezdobytego.

Przeczytaj: Metoda Domana. Na czym polega metoda globalnego czytania?

Natomiast jeżeli już na etapie nauczania zintegrowanego, dziecko będzie miało rzucane kłody pod nogi w postaci niewyrozumiałego nauczyciela, który nie potrafi chwalić, tylko krzyczy i gani, efekty będą wprost odwrotne.

Rolę mają także rodzice, którzy w porę powinni zauważać pewne trudności w nauce czytania, pisania lub liczenia. Przy złej współpracy nauczyciel-rodzic-dziecko, uczeń nie będzie, choćby nawet bardzo chciał, czerpać satysfakcji i zadowolenia z nauki.

Zobojętnieje, wycofa się z kontaktów społecznych, straci chęć i motywację do pracy, nie będzie mu zależeć na ocenach, na pochwałach, stanie się apatyczne z niską samooceną i zamknięte na wyzwania.

„Podcięcie skrzydeł” tak wcześnie powoduje zazwyczaj nieodwracalne zmiany w psychice młodego człowieka, zobojętnienie i wycofanie. Niełatwo jest taką sytuację odwrócić, dlatego też należy podkreślić to z całą stanowczością, jak ważny jest to okres w całej karierze edukacyjnej dziecka. 

Zobacz też: Dziecko nie chce czytać. Sposoby na małych przeciwników książek

Do nauki w okresie wczesnoszkolnym należy podchodzić spokojnie, bo zaległości lubią się nakładać na siebie, niepotrzebnie piętrzyć. Dziecko wspólnie z rodzicem i nauczycielem musi zwalczyć przeszkodę od razu, tu i teraz, żeby nie brnąć dalej w niewiedzy.

W trakcie nauki malec musi uzbroić się w cierpliwość ponieważ na niektóre osiągnięcia, sukcesy trzeba mocniej popracować ,przychodzą dla jednych szybciej, dla innych później, ale każda ciężka praca jest wcześniej czy później nagradzana.