Spis treści
Akcja „Lalki” Bolesława Prusa rozgrywa się przeważnie w latach 1878-1879, głównie w Warszawie – jej niektóre wydarzenia mają miejsce również w Paryżu oraz w Zasławku. Choć bohaterowie są zmyśleni, to jednak ich otoczenie – jak najbardziej prawdziwe.
W powieści pojawia się bardzo dokładny opis Warszawy, jej ulic, placów, hoteli i pałaców. Częścią powieści jest Pamiętnik starego subiekta, w którym Prus opisuje miejsca i wydarzenia związane z Wiosną Ludów, kampanią węgierską i powstaniem styczniowym, zarówno w Polsce, jak i na Węgrzech.
Geneza "Lalki" Bolesława Prusa
W powieści Bolesław Prus opisuje dokładnie poszczególne warstwy społeczne. „Lalka” powstała, gdyż autor chciał – jak sam to określił – przedstawić polskich idealistów na tle społecznego rozkładu. Bolesław Prus przedstawił w niej sylwetki i perypetie trzech osób, które swoje życie i dążenia podporządkowali konkretnym ideom: Wokulskiego (wszystko podporządkował miłości, w której znalazł sens swojego życia), Ochockiego (bez reszty poświęcił się osiągnięciu celu, jakim było zbudowanie maszyny latającej) oraz Rzeckiego – on z kolei poświęcił się pracy.
Problematyka "Lalki" Bolesława Prusa
Najważniejszym wątkiem „Lalki”jest miłość zubożałego szlachcica, obecnie kupca Stanisława Wokulskiego do arystokratki Izabeli Łęckiej. Miłość nieszczęśliwa, gdyż wybranka Wokulskiego nie odwzajemnia jego uczuć: dla niej liczy się jedynie majątek, i dla niego jest skłonna wyjść za starego, bardzo bogatego arystokratę. Ta historia kończy się katastrofą: Izabela Łęcka wstępuje do klasztoru, Wokulski zaś znika bez śladu i jego dalszych losów można się tylko domyślać.
Czytaj:
"Lalka" Bolesława Prusa - tom 2
Lalka tom pierwszy - streszczenie
Akcja pierwszego tomu „Lalki” zaczyna się rozmową trzech mężczyzn, którzy omawiają dzieje Wokulskiego. Dowiadujemy się z niej, że Stanisław Wokulski w trakcie studiów za dnia pracował, nocami zaś się uczył. Studiów nie skończył: za udział w Powstaniu Styczniowym zesłano go na Syberię. Po powrocie do Warszawy ożenił się z bogatą wdową, po śmierci której odziedziczył spory majątek i sklep. W trakcie jego częstych wyjazdów sklep prowadzi Ignacy Rzecki, stary subiekt, który bardzo rzetelnie wypełnia obowiązki, jednak jego marzeniami są dalekie podróże.
Gdy Wokulski powraca z jednej z dalekiej i długiej podróży bogatszy o 250 tysięcy rubli, wypytuje Rzeckiego o to, co działo się w trakcie jego nieobecności. Wtedy też dowiadujemy się o Izabeli Łęckiej – stwierdzenie Rzeckiego, że „nikt nie chce ożenić się z panną mającą wielkie wymagania, a żadnego posagu” wprawia Wokulskiego w doskonały nastrój.
Izabela Łęcka jest piękna, ale jej ręką, z powodu bardzo złej sytuacji finansowej ojca, interesuje się wyłącznie dwóch starszych mężczyzn. Izabela marzy o życiu w dobrobycie, a w międzyczasie dowiaduje się, że jej ojciec, Tomasz Łęcki, zamierza wejść w spółkę z bogatym kupcem Wokulskim. Czuje, że mężczyzna ten robi wszystko, by się do niej zbliżyć. Drażni się z nim i prowokuje, flirtując w jego sklepie z subiektem Mraczewskim. Widząc to Wokulski wychodzi – w trakcie spaceru rozmyśla, i wtedy dowiadujemy się, że Izabela zauroczyła go podczas spektaklu w teatrze, i to ona sprawiła, że wyjechał za granicę pomnożyć swój majątek.
W Wielką Sobotę ponownie spotyka Izabelę, tym razem w kościele. W Wielką Niedzielę widzą się znów na przyjęciu u hrabiny, w trakcie którego Wokulski jest tematem rozmów wielu gości. Dowiadujemy się z nich m.in., że prowadzi on swoje interesy bardzo sumiennie i uczcicie, co przynosi mu duże zyski. Na kolejnym spotkaniu, tym razem u księcia, Wokulski poznaje Juliana Ochockiego – marzyciela-wynalazcę.
Pod koniec pierwszego tomu dowiadujemy się, że kamienica Łęckich została wystawiona na sprzedaż. Stanisław Wokulski zleca jej kupno swojemu adwokatowi. Następnie odwiedza Żyda Szlangbauma i prosi go, by wziął udział w licytacji i wywindował cenę z 60 do 90 tys. rubli. W międzyczasie od baronowej Krzeszowskiej kupuje klacz wyścigową (uprzednią własność barona Krzeszowskiego), wystawia ją na wyścigach i wygrywa. Konia sprzedaje, a pieniądze z nagrody i ze sprzedaży oddaje Izabeli i hrabinie na cele dobroczynne. W oczach Izabeli staje się coraz bardziej niezwykły i szlachetny – jednak duma nie pozwala jej przyznać się do tych uczuć.
Czytaj:
Boska Komedia - streszczenie lektury
Pewnego dnia Wokulski otrzymuje od Łęckich zaproszenie na obiad. Bardzo starannie przygotowuje się do tej wizyty. Na obiedzie ma być również sławny aktor włoski Rossi, w którym niegdyś kochała się Izabela, który jednak ostatecznie nie przychodzi. Wokulski widzi, że jest dla ojca Izabeli ważny. Po obiedzie Izabela z ojcem zachęcają Stanisława, by jak najczęściej ich odwiedzał.
Stanisław pragnie być miłosierny i pomagać innym – m.in. pomaga znaleźć mieszkanie i pracę pannie, którą kiedyś wyciągnął ze złego środowiska. Spotyka się z Izabelą w Łazienkach, uczęszcza do teatru, widać, że jest zafascynowany Łęcką. Wszystko, co robi, ma zadowolić Izabelę. W międzyczasie okazuje się, że Tomasz Łęcki ma olbrzymie długi. Z zagranicy wraca kuzyn Izabeli, Kazimierz Starski, z którym pragnie ją zeswatać jej ciotka Joanna. Gdy Izabela dowiaduje się, że to Wokulski kupił ich kamienicę, zaczyna traktować go chłodno. Ten żegna się z nią i wychodzi. Jeszcze tej samej nocy wyjeżdża do Paryża.
