Co to jest dyslalia? Rodzaje i leczenie dyslalii

Dyslalia to jeden z terminów, jakie najczęściej można usłyszeć w gabinecie logopedy. Wyjaśniamy, czym jest dyslalia, skąd bierze się ta wada wymowy, jakie są rodzaje dyslalii i jak wygląda jej leczenie.  

Spis treści

1. Co oznacza dyslalia?
2. Sprawdź, czym jest afazja dziecięca
3. Jakie są przyczyny dyslalii?
4. Wady wymowy zaliczane do dyslalii
5. Jak leczy się dyslalię?

Co oznacza dyslalia?

Z pojęciem dyslalii często spotykają się przede wszystkim rodzice przedszkolaków, których wymowa skontrolowana została przez logopedę współpracującego z daną placówką. Jednak samo to, że pewnego dnia, odbierając dziecko z przedszkola, dostaniecie od wychowawczyni karteczkę z zapisaną na niej informacją o tym, że malec ma dyslalię i wymaga stosownej terapii, niczego jeszcze nie wyjaśnia, może natomiast wprowadzić niepotrzebne nerwy.

Jest tak między innymi dlatego, że znaczenie słowa dyslalia (z greckiego: dys - zaburzenie; lalia – mowa) jest dość ogólne i obejmuje wszystkie zaburzenia artykulacji, a mówiąc prościej: zaburzenia lub wady wymowy, objawiające się nieprawidłowym wymawianiem głosek i mogące wynikać z różnych przyczyn oraz nieprawidłowości.

Dyslalia może być jednoraka – czyli dziecko nieprawidłowo wymawia jedną, konkretną głoskę, wieloraka – kiedy tych głosek jest kilka lub kilkanaście, lub nawet całkowita – gdy dziecko mówi bełkotliwie, niezrozumiale, albo nieprawidłowo wymawia ponad 70 proc. głosek. 

Sprawdź, czym jest afazja dziecięca

Jakie są przyczyny dyslalii?

To, że dziecko nie umie lub też nie jest w stanie prawidłowo wymówić pewnych, zwłaszcza trudniejszych, głosek, nie bierze się znikąd. Do najczęstszych przyczyn dyslalii należą: 

• Nieprawidłowości w budowie tzw. aparatu mowy, czyli nieprawidłowa budowa języka lub podniebienia (tzw. podniebienie gotyckie, czy rozszczep podniebienia), wady zgryzu (m.in. przodozgryz, tyłozgryz, zgryz otwarty), szpara między pierwszymi siekaczami, przerost śluzówki nosa, skrzywienie przegrody nosowej, polipy czy przerośnięty trzeci migdał. 
• Nieprawidłowa praca narządów mowy, zwłaszcza słaba sprawność warg i języka, problemy z koordynacją mięśni, które napinają wiązadła głosowe, czy brak pionizacji języka, czyli tzw. infantylne połykanie, skutkujące wsuwaniem języka między zęby. 
• Problemy ze słuchem - jego upośledzenie i zaburzenia w rozróżnianiu poszczególnych dźwięków.
• Niesprzyjające warunki otoczenia - gdy wady wymowy wynikają z negatywnego wpływu środowiska, w jakim przebywa dziecko, i z braku stymulacji rozwoju mowy.
• Nieprawidłowa praca ośrodkowego układu nerwowego.
• Opóźniony rozwój psychiczny i motoryczny.
• Problemy związane z psychiką - gdy dziecko męczy się mówieniem i nie jest zainteresowane tym, jak mówią inni. 

Zobacz także:

Rotacyzm, czyli reranie. Kłopoty z wymową głoski R

Terapia logopedyczna - kiedy potrzebna jest wizyta naszego dziecka u logopedy?

Wady wymowy zaliczane do dyslalii

Dyslalia daje różne objawy, w zależności od tego, która głoska (lub głoski) są nieprawidłowo wymawiane. Dlatego do dyslalii zaliczane są:

• Stygmatyzm - seplenienie – gdy maluch nieprawidłowo artykułuje głoski z tzw. szeregu syczącego (s, z, c, dz), szumiącego (sz, ż, cz, dż) oraz ciszącego (ś, ź, ć, dź).
• Kappacyzm – zaburzona wymowa głoski k.
• Rotacyzm, inaczej reranie – nieprawidłowa wymowa głoski r.
• Gammacyzm – nieprawidłowa wymowa głoski g.
• Lambdacyzm – zaburzona wymowa głoski l.
• Betacyzm – nieprawidłowa wymowa głosek b i p.
• Wymowa bezdźwięczna – gdy głoski dźwięczne zastępowane są bezdźwięcznymi (np. Basia zmieniane jest na Pasia). 
• Z dyslalii wyodrębniono dwa oddzielne zaburzenia: 
• Rynolalia – wymowa głosek z nieprawidłowym poszumem nosowym.
• Dysartria – zaburzenie mowy wynikające z porażenia centralnego i obwodowego systemu nerwowego. 

Jak leczy się dyslalię?

Terapia dyslalii zależy od jej przyczyny oraz rodzaju. Jeśli dyslalia wynika przyczyn anatomicznych (np. wad zgryzu czy nieprawidłowej budowy języka), zazwyczaj niezbędne jest wcześniejsze skorygowanie danej nieprawidłowości – dopiero potem można rozpocząć terapię logopedyczną.

Gdy jednak taka interwencja nie jest potrzebna, leczenie dyslalii dopasowane jest do jej rodzaju polega głównie na regularnych ćwiczeniach warg i języka, dopasowanych do konkretnej wady wymowy: innych w przypadku seplenienia, innych przy rotacyzmie. Usprawniają one aparat mowy, wspomagają prawidłowy oddech, wydłużają fazę wydechu – wszystko po to, by dziecko nauczyło się właściwie wymawiać głoski, z którymi wcześniej miało problem.