Gdy dziecko ciągle choruje... Tak rozpoznasz, że cierpi na pierwotne niedobory odporności

Pierwotne niedobory odporności (PNO) to grupa ponad stu chorób, których wspólną cechą są uszkodzenia w układzie immunologicznym. Jeśli twoje dziecko niemal non stop choruje i każde przeziębienie ma ciężki przebieg, może to oznaczać, że cierpi na pierwotne niedobory odporności.

Średnio raz na dziesięć tysięcy u dzieci występują pierwotne niedobory odporności (PNO). To grupa ponad stu chorób. Ich wspólną cechą są uszkodzenia w układzie immunologicznym. W przeciwieństwie do AIDS są to wrodzone zaburzenia, związane z genami (choć nie płciowymi, dlatego występują równie często u chłopców i dziewczynek).

Spis treści

1. Czym są pierwotne niedobory odporności?
2. Sprawdź, czy dziecko ma pierwotne niedobory odporności
3. Odporność - siła obronna organizmu
4. Ciągłe przeziębienie, czyli objawy zaburzeń odporności
5. Jak rozpoznać, że odporność jest niewydolna?
6. Zaburzona odporność - jak ją leczyć
7. Higiena dziecka z niedoborem odporności

Czym są pierwotne niedobory odporności?

Objawy PNO pojawiają się tym wcześniej, im poważniejsze jest uszkodzenie w systemie immunologicznym. Zwykle dają znać o sobie w pierwszych latach życia dziecka. Niektóre z chorób zaliczanych do PNO występują częściej, np. niedobór immunoglobuliny typu A. Inne, znacznie rzadziej, jak np. ciężki złożony niedobór odporności.

Sprawdź, czy dziecko ma pierwotne niedobory odporności

Odporność dziecka na przeziębienie i inne choroby rozwija się do 12. roku życia, choć u pięciolatka działa już naprawdę sprawnie. Nic dziwi więc, że dzieci, zwłaszcza przedszkolaki, są podatne na zakażenia, a infekcja to u nich coś normalnego. Dlatego lekarze uznają, że przeziębienie powtarzające się nawet 6-8 razy w ciągu roku nie stanowi powodu do niepokoju. Jeśli jednak czujesz się nimi zaniepokojona, odpowiedz na poniższe pytania.

1. Czy dziecko chorowało przynajmniej sześć razy w roku?
2. Czy co najmniej dwa razy miało zapalenie zatok?
3. Czy zdarzyło się, że dziecko przyjmowało antybiotyk przez dwa miesiące lub dłużej bez wyraźnej poprawy?
4. Czy w ciągu roku przynajmniej dwukrotnie chorowało na zapalenie płuc?
5. Czy u dziecka doszło do zahamowania rozwoju lub przyrostu masy ciała?
6. Czy powtarzały się głębokie ropnie skóry lub narządów?
7. Czy u dziecka powyżej roku zdarzyła się przewlekająca grzybica jamy ustnej lub skóry oporna na leczenie?
8. Czy trzeba mu było podawać przez długi czas dożylnie antybiotyk, aby opanować zakażenie?
9. Czy wystąpiły dwa lub więcej epizodów ciężkiego zakażenia mózgu, kości, mięśni, skóry albo posocznica?
10. Czy w rodzinie były przypadki pierwotnego niedoboru odporności?

Jeśli choć na jedno z pytań odpowiedziałaś twierdząco, niezbędna jest porada lekarska.

Dowiedz się: Hartowanie dziecka: sposoby, na zwiększenie odporności dziecka

Ciągłe przeziębienie, czyli objawy zaburzeń odporności

Dzieciom z zaburzeniami odporności nieustannie grozi infekcja. Nie dość, że częściej chorują, to w dodatku infekcje mają u nich ciężki przebieg, często nawracają i trudno poddają się leczeniu. Najczęściej dotyczą górnych lub dolnych dróg oddechowych, przewodu pokarmowego lub skóry. Zaburzenia odporności mogą sugerować także gorączki o trudnej do ustalenia przyczynie.

Jak rozpoznać, że odporność jest niewydolna?

Wczesne wykrycie choroby jest szalenie ważne. U dzieci z PNO zakażenia mogą zagrażać zdrowiu a nawet życiu. Podstawowe badania wykonane w poradni lekarza rodzinnego mogą potwierdzić wstępną diagnozę. Wówczas niezbędne jest skierowanie dziecka do poradni leczenia zaburzeń immunologicznych.

Dowiedz się: Dlaczego dzieci ciągle są chore - czy 10 infekcji w roku to norma?

Diagnozowaniem PNO zajmuje się kilkanaście ośrodków w kraju. Tam wykonywane są dalsze specjalistyczne badania, np. stężenia przeciwciał w różnych klasach, proteinogram i badania genetyczne. Umożliwiają one nie tylko rozpoznanie PNO, ale także stwierdzenie jaki rodzaj zaburzeń odporności występuje u dziecka.

Zaburzona odporność - jak ją leczyć

Niestety, nie ma cudownego leku, który potrafiłby naprawić wrodzone nieprawidłowości układu immunologicznego. Chorym dzieciom można jednak zlecać preparaty immunoglobulin wspomagające zaburzoną odporność. Podaje się je w postaci dożylnych lub podskórnych zastrzyków, w dawce dostosowanej do indywidualnych potrzeb pacjenta.

W ciężkich zaburzeniach odporności stosuje się przeszczepy szpiku, które dają szanse na całkowite wyleczenie. Duże nadzieje pokładane są także w terapii genowej. Gdyby udało się naprawić geny, możliwe byłoby usunięcie przyczyny choroby, a nie jej skutków.

Higiena dziecka z niedoborem odporności

Należy dbać, aby dziecko z PNO często myło ręce. To pozornie banalne zalecenie jest naprawdę ważne, bowiem przez dłonie przenosi się wiele zakażeń. Trzeba uczyć dziecko, aby nie piło z jednej butelki z innymi, nie jadło tą samą łyżką lub nie gryzło z kolegami jednego jabłka. Co pół roku dziecko powinno odwiedzać gabinet dentysty.

Jama ustna to potencjalne źródło infekcji, która może stać się punktem wyjścia ogólnoustrojowej choroby. Pod żadnym pozorem nie wolno palić papierosów w obecności dziecka z PNO. Zwiększa to nie tylko ryzyko infekcji, ale także uszkodzenia płuc. Razem z lekarzami z poradni zaburzeń immunologicznych należy podejmować decyzje dotyczące szczepień.

Przeczytaj: Układ immunologiczny dziecka. Jak wzmocnić odporność dziecka, które jest karmione butelką?

Zwykle dzieciom z PNO ani członkom ich rodzin nie wolno podawać szczepionek żywych. Natomiast inaktywowane zaleca się w nieco innych dawkach (odpowiedź na szczepionki u dzieci z PNO jest zwykle słabsza niż u zdrowych rówieśników).

Na szczęście, większość dzieci z PNO dzięki troskliwej opiece i przestrzeganiu zasad higieny może chodzić do szkoły wraz z rówieśnikami i brać udział w rozmaitych zajęciach unikając jedynie niektórych form aktywności, np. zajęć na basenie.