Kto może towarzyszyć dziecku podczas wizyty u lekarza?

Wizyta u lekarza, badania diagnostyczne lub zabiegi lecznicze często są dla dziecka stresujące, dlatego w takich sytuacjach świetną pomoc stanowi rodzic lub inna bliska osoba. Kto może towarzyszyć dziecku podczas wizyty lub innych świadczeń zdrowotnych i kim jest opiekun faktyczny?

Czasami, gdy malec jest chory, zostaje w domu pod opieką dziadków, kogoś z bliskiej rodziny lub niani, która na co dzień sprawuje opiekę nad dzieckiem. Czy taka osoba może towarzyszyć dziecku również podczas wizyty u lekarza?

Spis treści

1. Kto może zabrać dziecko do lekarza?
2. Kto może towarzyszyć dziecku podczas wizyty u lekarza?
3. Badania możliwe za zgodą opiekuna faktycznego
4. Czy lekarz może nie zgodzić się na obecność rodzica lub opiekuna?
5. Obowiązki i prawa pacjenta i opiekunów w czasie wizyty

Kto może zabrać dziecko do lekarza?

Pytanie jest zasadne, ponieważ zgodnie z polskim prawem u pacjentów małoletnich do 16. roku życia na wykonanie badania oraz leczenie potrzebna jest zgoda rodzica lub opiekuna.

Od 16. do 18. roku życia taką zgodę musi wydać zarówno rodzic lub opiekun, jak również pacjent. Osoby, które nie ukończyły 18. roku życia, nie mogą pójść same na wizytę lekarską lub skorzystać z innych świadczeń zdrowotnych.

Wyjątek od tych sytuacji stanowi bezpośrednie zagrożenie życia lub sytuacja niecierpiąca zwłoki.

Czytaj również: Z dzieckiem u lekarza - co jest potrzebne podczas wizyty u lekarza.

Chore niemowlę: czy zawsze trzeba iść do lekarza?

Kto może towarzyszyć dziecku podczas wizyty u lekarza?

Aby przebadać dziecko lub udzielić mu innych świadczeń zdrowotnych konieczne jest uzyskanie zgody rodzica lub opiekuna ustawowego dziecka, dlatego też na wizytę małoletni powinien udać się właśnie z nimi.

Oznacza to, że dziecko, które do lekarza zabierze np. wujek, babcia lub niania, może nie zostać przyjęte do placówki medycznej, gdyż prawdopodobnie nie będzie posiadało zgody rodzica lub opiekuna ustawowego dziecka.

Warto jednak wiedzieć, że w prawie funkcjonuje także pojęcie „opiekuna faktycznego”, czyli osoby pełnoletniej, sprawującej ze wskazania rodzica opiekę na stałe.

Może nim być np. babcia lub osoba pełnoletnia niespokrewniona z dzieckiem (np. partner matki lub partnerka ojca), a także niania i opiekun kolonijny, ale już nie może nim być np. 17-letnia siostra, ciocia lub sąsiadka, która jednorazowo lub przypadkowo na parę godzin zajęła się dzieckiem.

Badania możliwe za zgodą opiekuna faktycznego

Gdy małoletni pacjent trafi do lekarza w towarzystwie opiekuna faktycznego, może wyrazić on zgodę jedynie na badanie fizykalne – lekarz lub personel medyczny nie może wykonać więcej czynności bez zgody rodzica lub opiekuna ustawowego.

W sytuacji, gdy lekarz odmawia czynności wykraczających poza badanie fizykalne dziecka, możliwe jest uzyskanie zgody i upoważnienia rodzica lub opiekuna ustawowego np. w formie ustnej.

Wówczas placówka medyczna bądź osoba, która przyszła z dzieckiem, może się z nim skontaktować telefonicznie (numer znajduje się w karcie pacjenta) i ją uzyskać – trzeba jednak pamiętać, że placówka medyczna nie ma obowiązku wdrożenia takiego postępowania i może odmówić przyjęcia dziecka.

Zgody nie jest wymagana, gdy pomoc lekarska jest niezwłoczna, gdyż zagraża życiu pacjenta (np. dziecko po wypadku).

WAŻNE: Rozporządzenie o obowiązkowych szczepieniach ochronnych określa, że u dzieci, które nie ukończyły 6. roku życia, przeprowadza się je w obecności rodzica, opiekuna ustawowego lub faktycznego, a u dzieci 6-18 lat pod ich nieobecność za pisemną zgodą.

Czy lekarz może nie zgodzić się na obecność rodzica lub opiekuna?

Jak podaje Ministerstwo Zdrowia i NFZ, podczas wizyty dziecka u lekarza, a także u innych osób personelu medycznego, czyli np. podczas zabiegów i badań, towarzyszyć mu może rodzic lub opiekun ustawowy.

Ponadto jak wynika z ustawy o prawach pacjenta i Rzecznika Praw Pacjenta oprócz nich, podczas udzielania świadczeń zdrowotnych mogą towarzyszyć także osoby bliskie, w tym dziadkowie, rodzeństwo itp.

Należy zdawać sobie jednak sprawę, że są wyjątki od tych sytuacji i rodzice, opiekun ustawowy oraz osoba bliska mogą spotkać się z odmową zgody na obecność w gabinecie.

Taka sytuacja nie jest częsta, musi zostać odnotowana w dokumentacji medycznej i związana jest z zagrożeniem bezpieczeństwa zdrowotnego pacjenta (np. osoba bliska utrudnia diagnostykę i leczenie, gdyż krępuje małoletniego pacjenta lub utrudnia przeprowadzenie wywiadu lekarskiego, gdyż modyfikuje odpowiedzi dziecka) lub z zagrożeniem epidemicznym (np. wynikającym z choroby zakaźnej).

Dodatkowo bliska osoba może towarzyszyć dziecku w szpitalu, co określane jest mianem dodatkowej opieki pielęgnacyjnej. Także w tym przypadku opiekun może spotkać się z odmową, która może wynikać ze względów bezpieczeństwa.

Czytaj również: Pobyt z dzieckiem w szpitalu: jakie prawa ma rodzic?

Jakie badania robi się dziecku do 6 miesiąca życia?

Obowiązki i prawa pacjenta i opiekunów w czasie wizyty

Dziecko będące na wizycie lekarskiej bądź korzystające z innych świadczeń zdrowotnych ma prawo do poszanowania jego godności i intymności, dzięki czemu w czasie realizacji zabiegów, diagnozowania i leczenia, podczas wykonywania czynności powinny towarzyszyć mu tylko osoby ku temu niezbędne.

Jeśli obecna miałaby być np. grupa studentów medycyny, zgodę na to musi wyrazić przedstawiciel małoletniego pacjenta. Dodatkowo rodzice i opiekunowie ustawowi mają także prawo do pełnej informacji o stanie zdrowia dziecka oraz metodach diagnostycznych, sposobie leczenia i jego alternatywach, konsekwencjach itd., a także do wglądu w dokumentację medyczną.

Co jest bardzo istotne, to także to, że dziecko ma prawo do informacji o swoim stanie zdrowia, a także objaśniania konkretnych czynności medycznych, jakim jest poddawane, dlatego też lekarz i pozostały personel powinien przekazywać te informacje w sposób zrozumiały dla dziecka, czyli m.in. dopasowane do jego wieku.

Ponadto pacjent między 16. a 18. rokiem życia może nie zgodzić się na czynności medyczne i jeśli odmowa jest sprzeczna z decyzją opiekuna, lekarz musi zwrócić się do sądu opiekuńczego, w celu rozstrzygnięcia sporu.

Warto również zaznaczyć, że podczas wykonywania badań np. pobierania krwi, RTG bądź USG prawem małoletniego pacjenta jest to, by był traktowany z wyrozumiałością, a działania personelu mają minimalizować stres, dlatego też rodzic ma prawo zwrócić uwagę niedelikatnej pielęgniarce, by np. łagodniej lub wolniej wykonywała czynności medyczne.

Sonia Młodzianowska

Dziennikarka, redaktorka, copywriter. Publikuje w czasopismach i na portalach o tematyce zdrowotnej i parentingowej. Należy do Stowarzyszenia Dziennikarze dla Zdrowia.

Sonia Młodzianowska