Test HPV - jakie są rodzaje testów, który jest najlepszy i jak często je wykonywać?

Test w kierunku HPV to jedna z metod ochrony przed tym wirusem. Regularne wykonywanie testu w kierunku HPV wraz z cytologią powinno być wykonywane profilaktycznie u kobiet aktywnych seksualnie raz w roku. Jakie są rodzaje testów na HPV?

Testy w kierunku wirusa HPV to badanie profilaktyczne pozwalające wykryć wirusa HPV, czyli brodawczaka ludzkiego, wywołującego m.in raka szyjki macicy.

Do zakażenia tym wirusem dochodzi najczęściej poprzez kontakty seksualne. Wirus nie wnika do krwi, ale lokalizuje się w nabłonku narządów moczowo-płciowych zmieniając znajdujące się w nich komórki. Sprawdź, jak działają testy na HPV i jak często je wykonywać?

Spis treści

1. Testy na HPV - co to za wirus?
2. Czy testy na HPV chronią przez wirusem HPV?
3. Jakie są rodzaje testów w kierunku infekcji HPV? 
4. Kto powinien wykonać test HPV mRNA, a kto DNA HPV?
5. Jak przebiega wykonanie testu?
6. Czy test na HPV zastępuje szczepienie przeciw HPV?

Testy na HPV - co to za wirus?

Wirus HPV to wirus brodawczaka ludzkiego odgrywającego ogromną rolę w rozwoju raka szyjki macicy -dowiedziono, że aż 95% przypadków tego nowotworu jest spowodowane infekcją onkogennymi podtypami wirusa HPV.

Istnieje ok. 200 podtypów tego wirusa, ale tylko niektóre z nich mają potencjał onkogenny, czyli mogą wywoływać raka szyjki macicy. Należy pamiętać, że wirus infekuje również mężczyzn, mogąc wywołać u nich raka prącia i odbytu.

Czy testy na HPV chronią przez wirusem HPV?

Jedną z metod ochrony przed wirusem HPV jest regularne wykonywanie testu w kierunku infekcji HPV. Jest to badanie, które wraz z cytologią powinno być wykonywane profilaktycznie u kobiet aktywnych seksualnie raz w roku. Szczególnie jeśli istnieją u nich dodatkowe czynniki ryzyka rozwoju raka szyjki macicy, do których zaliczamy:

• palenie papierosów
• duża liczba porodów
• długotrwała antykoncepcja hormonalna
• inne zakażenia przenoszone drogą płciową
• niedobory odporności
• niedobór antyoksydantów w diecie
• wczesna inicjacja seksualna
• duża liczba partnerów seksualnych.

Wykonanie testu w kierunku infekcji wirusem HPV jest także szczególnie wskazane u kobiet, u których zdiagnozowano nawracające, trudne do wyleczenia stany zapalne w obrębie dróg rodnych, a także przed planowaną ciążą.

Wykrycie onkogennego podtypu wirusa brodawczaka ludzkiego w teście DNA HPV może rodzić podejrzenie występowania zmian nowotworowych w obrębie szyjki macicy, co skłania lekarza do przeprowadzenia pogłębionej diagnostyki w tym kierunku.

Dodatni wynik testu nie jest jednak jednoznaczny z diagnozą nowotworu – w przypadku stwierdzenia infekcji wirusem HPV bez zmian nowotworowych należy wdrożyć odpowiednią profilaktykę raka szyjki macicy.

Czytaj również: Szczepienie HPV w ciąży

Kłykciny kończyste (brodawki na narządach płciowych) w ciąży: objawy, leczenie

Zapalenie jajnika - objawy i leczenie

Choroby nowotworowe u kobiet w ciąży - typy raka, rokowania, leczenie

Jakie są rodzaje testów w kierunku infekcji HPV? 

Jest kilka rodzajów testów w kierunku HPV: testy HPV DNA i test HPV mRNA.

Testy HPV DNA

To powszechnie wykonywane testy, wykorzystujące metodę PCR, dzięki której możliwe jest wykrycie DNA wirusa oraz ocenę jego onkogenności. Do wysoce onkogennych podtypów wirusa HPV nalezą podtypy 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66 i 68. Dowiedziono jednak, że podtyp 16 i 18 jest odpowiedzialny za występowanie aż 70% przypadków raka szyjki macicy.

Istnieją dwa modele testu HPV DNA – test oparty na genotypowaniu i test skriningowy.

• Model opierający się na genotypowaniu jest metodą bardziej dokładną – umożliwia wykrycie kilkunastu podtypów wirusa HPV i ocenę ich potencjału onkogennego, pozwala także na wykrycie jednoczesnej infekcji kilkoma podtypami wirusa HPV.
• Metoda skriningowa wykonywana jest w dwóch etapach, pierwszym z nich jest wykrywanie fragmentu DNA wirusa, bez jego identyfikacji. Kiedy badanie wykaże obecność DNA wirusa HPV w badanej próbce wykonuje się kolejny test oparty na identyfikacji podtypu wirusa i sklasyfikowaniu go pod względem onkogenności.Niektóre laboratoria w badaniu skriningowym identyfikują tylko podtyp 16. i 18., co wpływa na dokładność badania, ponieważ nie tylko te podtypy mogą wywoływać raka szyjki macicy.

Przyjmuje się, że w 80% przypadków infekcja wirusem HPV ustępuje samoistnie, bez konieczności leczenia. 20% przypadków jednak przechodzi w infekcję przewlekłą, co jeszcze bardziej zwiększa ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy.

W przewlekłej infekcji wirusem HPV dochodzi do nasilenia ekspresji wirusowych onkogenów E6 i E7, prowadzi to do rozwoju zmian nowotworowych w komórkach nabłonka szyjki macicy i w efekcie rozwój raka szyjki macicy.

Testy HPV mRNA

W celu wykrycia przewlekłej infekcji HPV wykonuje się test HPV mRNA. Badanie to wykrywa onkogeny E6 i E7, a dodatni wynik testu oznacza, że infekcja wirusem HPV przeszła w stadium przewlekłe i proces rozwoju komórek nowotworowych już się rozpoczął.

Wynik negatywny wskazuje na brak zakażenia, lub zakażenie wirusem bez ekspresji onkogenów E6 i E7, a więc w stadium, w którym organizm sam jest w stanie wyeliminować wirusa HPV.

Kto powinien wykonać test HPV mRNA, a kto DNA HPV?

Przede wszystkim kobiety z nieprawidłowym badaniem cytologicznym, u których wykryto zmiany typu ASC-US, LSIL lub GCC. Badanie to nie jest zalecane u kobiet z już stwierdzonym rakiem szyjki macicy.

Zalecanym dla wszystkich kobiet badaniem profilaktycznym jest wykonywany co roku test DNA HPV.

Jak przebiega wykonanie testu?

Do przeprowadzenia testu w kierunku infekcji wirusem brodawczaka należy odpowiednio się przygotować. Przede wszystkim na dobę przed badaniem należy zrezygnować ze współżycia oraz irygacji pochwy, a 48 godzin przed badaniem należy odstawić leki stosowane dopochwowo.

Badanie nie może być przeprowadzane w trakcie miesiączki, należy także zachować dzień przerwy między badaniem ginekologicznym i USG dopochwowym, a testem w kierunku infekcji HPV.

Badanie nie jest bolesne, może jednak powodować krótkotrwałe uczucie dyskomfortu. U niektórych kobiet po wykonaniu badania może wystąpić plamienie z dróg rodnych – jest to całkowicie normalne i nie powinno wzbudzać niepokoju.

Zarówno test mRNA jak i test DNA przeprowadzany jest z wymazu z szyjki macicy, który jest pobierany przez lekarza ginekologa. Próbka następnie transportowana jest w odpowiednich warunkach do laboratorium. Czas oczekiwania na wynik to ok. 10 dni.

Czy test na HPV zastępuje szczepienie przeciw HPV?

Najskuteczniejszą metodą profilaktyki infekcji wirusem HPV jest szczepienie. Rekomendowane jest szczepienie dziewczynek i chłopców przed rozpoczęciem współżycia seksualnego, jednak nawet dorosłe kobiety, które już rozpoczęły współżycie powinny się zaszczepić.

W przypadku kobiet, które rozpoczęły współżycie przed zaszczepieniem się wskazane jest wykonanie testu DNA HPV, aby wykluczyć trwającą infekcję – udowodniono, że szczepionka jest najskuteczniejsza w przypadku braku zakażenia podtypem wirusa, przeciwko któremu szczepienie jest skierowane.

Regularne wykonywanie testów w kierunku infekcji HPV nie może zastąpić szczepienia – badanie pozwoli na wykrycie trwającej infekcji, natomiast szczepionka pozwoli nam jej uniknąć.

Rak szyjki macicy co roku dotyka ok. 3500 kobiet w Polsce, a wirus brodawczaka ludzkiego jest przyczyną ok. 95% wszystkich przypadków tego nowotworu. Rak rozwija się przez wiele lat, dlatego wykonywana co rok cytologia wraz z badaniem w kierunku infekcji HPV pozwala na zdiagnozowanie go we wczesnym stadium, które pozwoli na skuteczne i całkowite wyleczenie.

Czytaj również: Już wkrótce szczepienia przeciw wirusowi HPV znajdzie się w kalendarzu szczepień obowiązkowych

Wyniki badania cytologicznego. Czym są grupy cytologiczne?

lek. Agnieszka Michalak